Page 28 - AM210626
P. 28
6 Djabièrnè 25 yüni 2021
sklabitut suseso
Dia 1 di yüli 1863 katibunan di Boneiru a haña na libertat. Tan- inlubidabel ©
tu e katibunan di gobièrnu, ku tabata semper bai den mayoria,
komo e katibunan partikular, a haña nan libertat. Den kuadro
di 150 aña di emansipashon di katibunan Extra ta inisiá awe
ku publikashon di un seri di artíkulo ku lo sali den e segundo Bòi Antoin
mitar aki di luna di yüni i promé mitar di luna di yüli.
Sklabitut ta un forma di servisio krímen oksidental na Oropa no ta komo dunamentu di servisio fòrsá, por a kumpra su libertat.
fòrsá kaminda ta trata un persona kompletu. Sklabitut ta eksistí hopi den forma di entre otro trabou do- Anke ku sklabitut tabata eksistí
komo propiedat di un otro persona. tempu promé kaba. Entre otro na méstiko, servisio den ehérsito, tra- práktikamente den tur kultura den
Ta yama e persona ku ta e propiedat Egipto, Gresia i serka e Romanonan bou pisá, pero tambe tabata imponé tempu antiguo, tabata prinsipal-
katibu òf esklabo. E palabra esklabo den tempu bieu, pero tambe den kastigu pa por ehèmpel kanselá mente e Griego i Romanonan ku
ta bini for di e poblashonnan ku ta kulturanan mas moderno nan a hasi debe. Tin bia katibunannan tabata tabata hasi uso na eskala grandi di
biba den Balkan, ku nan ta yama hopi uso di katibu. Den kulturanan haña sueldo, kuminda i bibienda. esaki.
tambe pueblonan ‘slábiko’, ku den chines, indio i kulturanan amerindio E parti esensial di sklabitut Den mayoria kultura tabata tene
tempu bieu tabata pa siglonan largu den e kontinente amerikano. sinembargo ta ku e ta algu fòrsá. katibu den famianan riku pa hasi
e region ku tabata entregá e kanti- Un katibu mayoria bia tabata traha spesialmente trabou di kas. No ta-
dat mas grandi di katibu. Un di e as- Diferensia for di su nasementu òf momentu ku bata trata di hopi katibu. Solamente
pektonan di sklabitut ta komèrsio di Tabatin sí vários diferensia en- a koh’é presu te na su morto pa su despues di guera nan kantidat taba-
katibu. tre e diverso formanan di sklabitut. doño. Den algun kultura un katibu ta oumentá, ora ku e ehérsito ku a
E imágen di sklabitut komo un Sklabitut tabata manifestá su mes por a gana sí su libertat. Tambe e gana guera tabata sklabisá e enemi-
gunan ku nan a kue presu.
Dor di e gueranan ekspanshoni-
sta di e Repúblika Romano despues,
temporalmente kantidatnan grandi
di katibu tabata bini disponibel. Ta-
bata pone e katibunan aki traha spe-
sialmente den agrikultura, den mina
i trabounan di konstrukshon grandi.
E idea sinembargo ku ta biba ku ka-
tibu tabata forma mayoria di e komu-
nidatnan griego i romano definitiva-
mente ta eksagerá.
Kompra di libertat
Tantu serka e griego komo ro-
manonan tabata sosodé regular-
mente ku katibunan tabata kumpra
nan mes liber òf ku su nan doño ta-
bata duna nan libertat. Tambe taba-
ta kustumber ku un doño di katibu,
na momentu ku e muri, pa medio di
tèstamènt tabata hasi su katibunan
liber. E kantidat di katibu liberá, spe-
sialmente den e siudat Roma mes,
dor di esaki a bira asina tantu ku
algun emperador, a introdusí limi-
tashon dor di e hasimentu liber di ka-
tibunan dor di nan doño. Den tempu
di emperador romano, ora ku e guer-
anan di konkista a terminá, e sumi-
nistro di ‘katibu fresku’ a stagna. E
doñonan di tera a ora ei a kuminsá
promové e idea pa e katibunan riba
nan teritorio por a forma un famia,
konosí bou di e nòmber ‘servi casati’,
ku ta nifiká ‘katibunan ku un propio
unidat doméstiko’. Asina por a man-
tené e poblashon di katibu atraves di
un forma natural den kondishon.
Na mesun momentu e anterior
kampesinonan liber, konosí komo
‘coloni’, pokopoko a dekaí den un
sorto di labor fòrsá. A lo largu e dis-
tinshon entre ‘servi casati’ i çoloni’ ta
disparsé kompletamente.
Ántes tabata kere ku por ehèm-
pel ta ku embolbimentu masal di
katibu a logra traha e piramitnan di
Egipto. Investigashon arkeológiko
sinembargo a haña indikashon ku ta
prinsipalmente kampesinonan egip-
sio, obrero i habitantenan di e pais