Page 4 - HOH
P. 4
4 LOCAL AWEMainta Diaranson, 8 October 2025
Poco educacion, costo halto:
Con estudio limita ta afecta empleo y salario na Aruba
otro cos ta tambalia.
Enseñansa mester ta e herment cu ta saca famianan for di pobresa
y ta construi e forsa di un nacion. Pero na Aruba, e trapi ey ta kibra.
Demasiado studiante ta bandona scol trempan, sin motivacion of sin
sosten. Demasiado adulto nunca ta haya un di dos chens pa siña. Y
demasiado lider a ignora e separacion creciente entre esnan cu opor-
tunidad y esnan sin.
Un nacion gara den poco educacion
E consecuencianan ta tur caminda. Miles di Arubiano ta traha oranan
largo den trabounan den turismo y servicio—e pilar di economia—
pero mayoria ta gana un salario modesto y tin poco chens pa avansa. E
dependencia di e isla riba man di obra califica importa ta un sintoma di
un problema mucho mas profundo: un forsa laboral local cu a keda atras
HOPI experto local ta estima cu rond di 60 pa su propio sistema di enseñansa.
porciento di Arubiano tin solamente un educa-
cion secundario basico of di nivel abao—algun Den hotel, oficina, y companianan grandi, bo ta haya e mesun storia
ta bisa cu e cifra por ta hasta mas halto. E statis- ta ripiti—localnan den puestonan cu salario abao, trahadonan stran-
tica ey mester alarma ken cu ta preocupa pa hero den puestonan miho paga. No ta trata di esfuerso of ambicion; ta
futuro di e isla. Pasobra ora educacion faya, tur trata di acceso. Ora hobennan no ta ekipa cu e habilidadnan corecto,
ora opcionnan tecnico y vocacional ta limita, hende ta keda pega den un
circulo di traha duro y recompensa abao. Cu tempo, esey ta gasta moti-
vacion, dignidad, y speransa.
Ken tin e culpa?
Esey ta e pregunta cu tur hende ta haci—y ningun hende no kier contesta.
Algun ta punta dede na gobierno pa no financia enseñansa publico sufi-
ciente of pa enfoca demasiado riba turismo en bes di training y inno-
vacion. Otronan ta culpa famianan pa no balora educacion suficiente,
of studiantenan pa bandona scol. Pero e berdad ta cu e ta un fracaso
comparti.
Gobiernonan a traha maneho rond di economia a corto plaso, no desa-
royo humano a largo plaso. Scolnan a lucha cu recursonan limita y
metodonan anticua. Mayornan hopi biaha no tabatin e medionan pa
apoya siñamento na cas. Y sociedad den su totalidad a stop di exigi
miho—aceptando “suficiente bon” ora cu futuro tabata exigi excelencia.
E costo real
Segun UNESCO, cada aña adicional di scol por aumenta entrada di un
persona cu hasta 10%. Imagina kico Aruba por logra si por lo menos
mita di e mayoria cu poco estudio ey adkiri habilidad of training nobo. E
isla por depende menos riba experticio stranhero, construi industrianan
local, y duna hobennan motibonan real pa keda y prospera.
Enbes di esey, e prijs di inaccion ta sigui crece—visibel den frustracion
social, costo di bida cu ta subiendo, y desigualdad cu ta birando mas
grandi.

