Page 16 - 10June2022
P. 16

PAGINA 16                                                         DIARIO                                         DIABIERNA 10 JUNI 2022
  Grupo local mustrando riba e importancia


                                      di Dia di Oceanonan




                                                nomianan, ya cu ta estima cu mas di 40 miyon  directo pa bida marino. Na final di e luna aki, e
                                                hende lo ta emplea na 2030 den industrianan  Conferencia di Nacionnan Uni riba Oceanonan,
                                                basa riba oceanonan.                           teni na Lisboa, lo concentra riba ampliacion di
                                                Sinembargo, a pesar di tur nan beneficionan, e  medida basa riba ciencia y inovacion pa logra
                                                oceanonan mester mas cu nunca di nos apoyo.    e Obhetivo pa Desaroyo Sostenibel 14, Bida
                                                   Nos mester traha hunto pa crea un equilibrio  den Laman. Y lo continua debate riba un acu-
                                                nobo den cual nos no ta caba cu loke nan ta  erdo nobo pa conservacion y uso sostenibel di
                                                ofrece, pero restaura nan vitalidad y percura cu  e biodiversidad biologico marino den zonanan
                                                nan haya un bida nobo.                         situa pafor di hurisdiccion nacional di paisnan.
                                                   “Revitalisacion:  accion colectivo  pa e  Garantiza oceanonan sano y productivo ta nos
                                                oceanonan”  ta e tema  pa Dia Mundial di  responsabilidad colectivo, cu nos por logra so-
                                                Oceanonan 2022, un aña marca pa e inicio di  lamente trahando den union estrecho. Riba e
                                                Decada di Naciones Uni di Ciencia Oceanico  Dia Mundial di Oceanonan mi ta urgi pa tur
                                                pa Desaroyo  Sostenibel y  e celebracion  di e  persona y instancia interesa y concerni den e
                                                Conferencia di Nacionnan Uni riba Oceanonan,  salud oceanico uni pa revitalisa nos laman y
                                                dos aña despues di a ser cancela pa motibo di  oceanonan.
                                                e pandemia, cual conferencia lo ser teni di 27     Situacion na Aruba: Aruba su laman falta di
                                                juni te cu 2 di juli 2022, co-patrocina pa e Go-  ley pa regula contaminacion  y proteccion  di
                                                biernonan di Kenia y Portugal y ta aspira pa  biodiversidad y recurso den un forma adecua-
                                                yega na solucionnan inovador basa riba cien-   do. Esaki pasobra falta pa ratifica y implementa
                                                cia pa cuminsa un capitula nobo den e accion  tratado y causa pa leynan actual deficiente:
                                                global pa nos oceanonan.                         (1) No tin Landsverordening Milieubeheer
                                                    Mensahe di Antonio Guterres di ONU:    (2) No tin un Landsverordening Maritiem
                                                Luna pasa, Organizacion  Mundial Meteoro-      Beheer pa fiha, regla, proteha y monitorea nos
                                                logico a revela cu cuater indicador climatico  zona exclusivo economico riba laman y rikeza
 ORANJESTAD (AAN): Diaranson 8 di Juni, a       a kibra record na 2021: subida di nivel di la-  mineral den fondo den e area aki.
 observa e Dia Mundial di Oceanonan.  E grupo   man,  temperatura  di  laman,  acidificacion  di  27 mei 1999 Reino Hulandes a ratifica y im-
 local di Rainbow Warriors International Core   oceanonan y concentracion di gasnan inverna-   plementa e Exclusive Economic Zone di Reino
 Foundation di Milton Ponson, a duna nan opin-  dero den atmosfera. Ta claro y bisto cu e tripel  Holandes  mediante e  Rijkswet instelling ex-
 ion riba esaki.                                crisis di cambio climatico, perdida di biodiver-  clusieve economische zone en cumplimento di
       E oceanonan di mundo-  nan temperatura,   sidad y contaminacion ta menaza salud di nos  exigencia di United Nations Convention on the
 quimica, coriente y  bida den  nan-  ta move   oceanonan, di cual nos ta depende den ultimo  Law of the Sea pa tal. Tur otro isla den Caribe
 sistema cu ta haci Tera habitabel pa humanidad.   instancia.  Oceanonan ta produci mas di 50%  Hulandes, incluyendo St. Maarten y Curacao a
 Awacero, awa potabel, clima, tempo, costanan,   di oxigeno y ta principal fuente di alimento pa  institui nan zona exclusivo economico y tin un
 gran parti di nos cuminda y incluso e oxigeno   mas di un biyon hende y industrianan oceanico  Ley di Maneho Maritimo. Aruba no tin nada
 cu nos ta respira ta bin di oceanonan den ul-  ta emplea un 40 miyon persona. Sinembargo  regla.
 timo instancia y tur ta ser regula pa nan. His-  actividad humano ta minando recurso y biodi-    (3) Convenio pa Diversidad Biologico falta
 toricamente oceanonan y laman tabata e canal-  versidad di oceanonan. Mas di un tercer parti di  protocol pa implementa
 nan vital pa transporte y comercio.  Utilisacion   populacion di pisca rond mundo ta ser explota    (4) Basel Convention on the Control of Trans-
 prudente di e recurso aki ta clave pa un futuro   den un forma biologicamente insostenibel.  boundary Movements of Hazardous  Wastes
 sostenibel.   Sinembargo, e actualidad ta cu tin   Un parti grandi di nos coralnan a ser destrui  and their Disposal NO ta implementa
 un deterioro continuo di nos awanan costero,   y polucion di plastic a yega na area y isla mas    (5) Convention for the Protection of the Ma-
 debi na contaminacion y acidificacion, locual   remoto di Tera y e fosanan mas profundo di  rine Environment of  the  Wider  Caribbean
 tin un efecto adverso riba e funcionamento di   oceanonan. Zonanan costero morto pa motibo  (Cartagena Convention) ainda falta pa imple-
 ecosistema y biodiversidad y tambe afectando   di  contaminacion for  di  tera ta extendiendo  menta e importante LBS Protocol, Land-based
 negativamente pesca artesanal.                 rapidamente.                                   Sources Protocol, cual ta regula polucion liki-
    E areanan marino proteha mester ser admin-     Ora a yega pa tuma consenshi di e hecho, cu  do y solido cu ta yega laman di actividad riba
 istra di un manera debido cu suficiente recurso   si nos kier alcansa e Obhetivonan di Desaroyo  tera.
 disponibel y  regulacion pa  reduci sobrepes-  Sostenibel (SDGs) y e metanan di e Acuerdo      Parke Marino  Aruba  no ta cubri e costa
 ca,  contaminacion  marino  y  acidificacion  di   di Paris pa cambio climatico, ta urgente cu nos  completo y e awanan teritorial. Tiramento di
 oceanonan.                                     mas pronto posibel cuminza accion colectivo  pisca cu speargun den forma controla, ta con-
    Pa tur e razonan aki Asamblea General di Na-  pa revitalisa e oceanonan. Ta implica cu mester  stitui desvia den forma di uitzondering di ar-
 cionnan Uni a dicidi cu entrante 2009, Nacion-  haya un equilibrio nobo den nos relacion cu e  ticulo  9 di e Ordenanza  Nacional  pa Protec-
 nan Uni lo celebra 8 juni como Dia Mundial di   medio marino.                                 cion di Naturaleza. E ordenanza nacional aki ta
 Oceanonan, mediante Resolucion 63/111, di 5       Ta nifica traha hunto, no contra naturaleza,  implementa Tratado pa proteccion y desaroyo
 december 2008.                                 crea alianza inclusivo y diverso entre regionan,  di e medio ambiente marino di e area regional
    Tema pa 2022: E tema e biaha aki ta ‘Re-    sector y comunidadnan pa colabora di forma  di Caribe (Tratado di Cartagena) y su Proto-
 vitalisacion-Accion Colectivo pa Oceanonan’.   creativo  den e buskeda pa solucionnan oce-    col concerniendo Areanan Proteha Especial y
 Oceanon ta cubri mas di 70% di e superficie di   anico.                                        Bida Salvaje (SPAW protocol). Mediante revo-
 nos planeta. Nan ta nos fuente di bida dunando      E impulso ta creciendo. Luna di november  cacion di e prohibicion di tiramento di dicho
 sustento na humanidad y tur otro organismo     2021  e  conferencia di  cambio climatico na  ordenanza nacional y introduciendo controlled
 riba Tera y ta produci 50% di e oxigeno y ta   Glasgow, a reconoce e papel di ecosistema ma-  spearfishing a switch off e SPAW protocol y ta
 hogar pa mayor parti di e biodiversidad mun-   rino den e intento pa logra alcansa e obhetivo-  mustra menosprecio di tratado internacional y
 dial y fuente principal di proteina pa mas di un   nan climatico mundial. Na maart 2022 paisnan  compromiso haci na nivel di Reino Hulandes
 biyon hende.                                   a acorda pa colabora pa crea un tratado nobo pa  cu e otro cinco isla di Caribe Hulandes y Hu-
    Ademas nan ta resulta di ta clave pa nos eco-  elimina polucion causa pa plastic, un menaza  landa mes.
   11   12   13   14   15   16   17   18   19   20   21