Page 16 - 10June2022
P. 16
PAGINA 16 DIARIO DIABIERNA 10 JUNI 2022
Grupo local mustrando riba e importancia
di Dia di Oceanonan
nomianan, ya cu ta estima cu mas di 40 miyon directo pa bida marino. Na final di e luna aki, e
hende lo ta emplea na 2030 den industrianan Conferencia di Nacionnan Uni riba Oceanonan,
basa riba oceanonan. teni na Lisboa, lo concentra riba ampliacion di
Sinembargo, a pesar di tur nan beneficionan, e medida basa riba ciencia y inovacion pa logra
oceanonan mester mas cu nunca di nos apoyo. e Obhetivo pa Desaroyo Sostenibel 14, Bida
Nos mester traha hunto pa crea un equilibrio den Laman. Y lo continua debate riba un acu-
nobo den cual nos no ta caba cu loke nan ta erdo nobo pa conservacion y uso sostenibel di
ofrece, pero restaura nan vitalidad y percura cu e biodiversidad biologico marino den zonanan
nan haya un bida nobo. situa pafor di hurisdiccion nacional di paisnan.
“Revitalisacion: accion colectivo pa e Garantiza oceanonan sano y productivo ta nos
oceanonan” ta e tema pa Dia Mundial di responsabilidad colectivo, cu nos por logra so-
Oceanonan 2022, un aña marca pa e inicio di lamente trahando den union estrecho. Riba e
Decada di Naciones Uni di Ciencia Oceanico Dia Mundial di Oceanonan mi ta urgi pa tur
pa Desaroyo Sostenibel y e celebracion di e persona y instancia interesa y concerni den e
Conferencia di Nacionnan Uni riba Oceanonan, salud oceanico uni pa revitalisa nos laman y
dos aña despues di a ser cancela pa motibo di oceanonan.
e pandemia, cual conferencia lo ser teni di 27 Situacion na Aruba: Aruba su laman falta di
juni te cu 2 di juli 2022, co-patrocina pa e Go- ley pa regula contaminacion y proteccion di
biernonan di Kenia y Portugal y ta aspira pa biodiversidad y recurso den un forma adecua-
yega na solucionnan inovador basa riba cien- do. Esaki pasobra falta pa ratifica y implementa
cia pa cuminsa un capitula nobo den e accion tratado y causa pa leynan actual deficiente:
global pa nos oceanonan. (1) No tin Landsverordening Milieubeheer
Mensahe di Antonio Guterres di ONU: (2) No tin un Landsverordening Maritiem
Luna pasa, Organizacion Mundial Meteoro- Beheer pa fiha, regla, proteha y monitorea nos
logico a revela cu cuater indicador climatico zona exclusivo economico riba laman y rikeza
ORANJESTAD (AAN): Diaranson 8 di Juni, a a kibra record na 2021: subida di nivel di la- mineral den fondo den e area aki.
observa e Dia Mundial di Oceanonan. E grupo man, temperatura di laman, acidificacion di 27 mei 1999 Reino Hulandes a ratifica y im-
local di Rainbow Warriors International Core oceanonan y concentracion di gasnan inverna- plementa e Exclusive Economic Zone di Reino
Foundation di Milton Ponson, a duna nan opin- dero den atmosfera. Ta claro y bisto cu e tripel Holandes mediante e Rijkswet instelling ex-
ion riba esaki. crisis di cambio climatico, perdida di biodiver- clusieve economische zone en cumplimento di
E oceanonan di mundo- nan temperatura, sidad y contaminacion ta menaza salud di nos exigencia di United Nations Convention on the
quimica, coriente y bida den nan- ta move oceanonan, di cual nos ta depende den ultimo Law of the Sea pa tal. Tur otro isla den Caribe
sistema cu ta haci Tera habitabel pa humanidad. instancia. Oceanonan ta produci mas di 50% Hulandes, incluyendo St. Maarten y Curacao a
Awacero, awa potabel, clima, tempo, costanan, di oxigeno y ta principal fuente di alimento pa institui nan zona exclusivo economico y tin un
gran parti di nos cuminda y incluso e oxigeno mas di un biyon hende y industrianan oceanico Ley di Maneho Maritimo. Aruba no tin nada
cu nos ta respira ta bin di oceanonan den ul- ta emplea un 40 miyon persona. Sinembargo regla.
timo instancia y tur ta ser regula pa nan. His- actividad humano ta minando recurso y biodi- (3) Convenio pa Diversidad Biologico falta
toricamente oceanonan y laman tabata e canal- versidad di oceanonan. Mas di un tercer parti di protocol pa implementa
nan vital pa transporte y comercio. Utilisacion populacion di pisca rond mundo ta ser explota (4) Basel Convention on the Control of Trans-
prudente di e recurso aki ta clave pa un futuro den un forma biologicamente insostenibel. boundary Movements of Hazardous Wastes
sostenibel. Sinembargo, e actualidad ta cu tin Un parti grandi di nos coralnan a ser destrui and their Disposal NO ta implementa
un deterioro continuo di nos awanan costero, y polucion di plastic a yega na area y isla mas (5) Convention for the Protection of the Ma-
debi na contaminacion y acidificacion, locual remoto di Tera y e fosanan mas profundo di rine Environment of the Wider Caribbean
tin un efecto adverso riba e funcionamento di oceanonan. Zonanan costero morto pa motibo (Cartagena Convention) ainda falta pa imple-
ecosistema y biodiversidad y tambe afectando di contaminacion for di tera ta extendiendo menta e importante LBS Protocol, Land-based
negativamente pesca artesanal. rapidamente. Sources Protocol, cual ta regula polucion liki-
E areanan marino proteha mester ser admin- Ora a yega pa tuma consenshi di e hecho, cu do y solido cu ta yega laman di actividad riba
istra di un manera debido cu suficiente recurso si nos kier alcansa e Obhetivonan di Desaroyo tera.
disponibel y regulacion pa reduci sobrepes- Sostenibel (SDGs) y e metanan di e Acuerdo Parke Marino Aruba no ta cubri e costa
ca, contaminacion marino y acidificacion di di Paris pa cambio climatico, ta urgente cu nos completo y e awanan teritorial. Tiramento di
oceanonan. mas pronto posibel cuminza accion colectivo pisca cu speargun den forma controla, ta con-
Pa tur e razonan aki Asamblea General di Na- pa revitalisa e oceanonan. Ta implica cu mester stitui desvia den forma di uitzondering di ar-
cionnan Uni a dicidi cu entrante 2009, Nacion- haya un equilibrio nobo den nos relacion cu e ticulo 9 di e Ordenanza Nacional pa Protec-
nan Uni lo celebra 8 juni como Dia Mundial di medio marino. cion di Naturaleza. E ordenanza nacional aki ta
Oceanonan, mediante Resolucion 63/111, di 5 Ta nifica traha hunto, no contra naturaleza, implementa Tratado pa proteccion y desaroyo
december 2008. crea alianza inclusivo y diverso entre regionan, di e medio ambiente marino di e area regional
Tema pa 2022: E tema e biaha aki ta ‘Re- sector y comunidadnan pa colabora di forma di Caribe (Tratado di Cartagena) y su Proto-
vitalisacion-Accion Colectivo pa Oceanonan’. creativo den e buskeda pa solucionnan oce- col concerniendo Areanan Proteha Especial y
Oceanon ta cubri mas di 70% di e superficie di anico. Bida Salvaje (SPAW protocol). Mediante revo-
nos planeta. Nan ta nos fuente di bida dunando E impulso ta creciendo. Luna di november cacion di e prohibicion di tiramento di dicho
sustento na humanidad y tur otro organismo 2021 e conferencia di cambio climatico na ordenanza nacional y introduciendo controlled
riba Tera y ta produci 50% di e oxigeno y ta Glasgow, a reconoce e papel di ecosistema ma- spearfishing a switch off e SPAW protocol y ta
hogar pa mayor parti di e biodiversidad mun- rino den e intento pa logra alcansa e obhetivo- mustra menosprecio di tratado internacional y
dial y fuente principal di proteina pa mas di un nan climatico mundial. Na maart 2022 paisnan compromiso haci na nivel di Reino Hulandes
biyon hende. a acorda pa colabora pa crea un tratado nobo pa cu e otro cinco isla di Caribe Hulandes y Hu-
Ademas nan ta resulta di ta clave pa nos eco- elimina polucion causa pa plastic, un menaza landa mes.