Page 16 - AM250129
P. 16

16 BON PA SA                                                   AWEMainta                                            Diaranson, 29 Januari 2025

















        Prome logronan famoso cu a cambia mundo




       A traves di historia, humanidad a pusha limit-   E  movemento,  lidera  p’e  sufragista  Kate      E prome pais pa aboli sclavitud (1804)
       enan  continuamente,  logrando  momentonan       Sheppard, a habri caminda pa otro nacionnan       Haiti a bira e prome nacion pa aboli sclavitud
       cu  a  forma  civilisacion.  For  di  descubrimen-  sigui, promoviendo igualdad di genero.         despues  di  su  revolucion  exitoso  na  1804,
       tonan  cientifico  te  avancenan  tecnologico  y                                                   estableciendo un precedente pa otro paisnan
       progreso  social,  e  “prome  biahanan”  aki  ta   E prome ganado di premio nobel (1901)           den e Americas.
       marca puntonan crucial cu a influencia e curso   E Premio Nobel, estableci p’e inventor Alfred
       di historia. Aki bou, nos ta explora algun di e   Nobel,  a  wordo  otorga  pa  prome  biaha  na   E prome transplante di curason (1967)
       “prome biahanan” famoso mas significante y       1901.  Wilhelm  Röntgen  a  ricibi  e  prome      E ciruhano Sur Africano Dr. Christiaan Barnard
       nan impacto riba mundo.                          Premio Nobel den Fisica pa su descubrimento       a realisa e prome transplante di curason
                                                        di rayonan X, un avance cu a transforma diag-     humano exitoso na mundo na 1967, revolu-
       E prome homber riba luna (1969)                  nostico medico.                                   cionando medicina cardiaco.
       Un di e momentonan mas celebra den historia      E Prome Weganan Olimpico (776 BC & 1896)
       a sosode dia 20 di juli 1969, ora e astronauta   E  Weganan  Olimpico  antiguo  a  cuminsa  na     E prome benta online (1994)
       Mericano Neil Armstrong a bira e prome ser       776 BC na Olympia, Grecia, como un festival       Na  1994,  e  prome  transaccion  di  comercio
       humano  pa  pone  pia  riba  Luna.  Como  parti   pa honra Zeus. Despues di un pausa largo, e      electronico a tuma luga ora un album di Sting
       di e mision Apollo 11 di NASA, Armstrong a       Weganan  Olimpico  moderno  a  wordo  rebiba      a wordo bendi online, marcando e comienso di
       declara famosamente, “Esey ta un paso chikito    na 1896 na Atenas, Grecia, cu atletanan di 13     comercio digital.
       pa hende, un salto gigante pa humanidad.” Su     nacion competiendo.
       caminata  lunar,  hunto  cu  colega  astronauta                                                    E prome video game (1958)
       Buzz Aldrin, a marca un momento definitorio      E prome smartphone (1992)                         William Higinbotham a crea “Tennis for Two”
       den exploracion espacial.                        Mientras cu e iPhone di Apple a revoluciona       na  1958,  considera  ampliamente  como  e
                                                        smartphones, e Simon di IBM (1992) tabat’e        prome  video  game,  habriendo  caminda  p’e
       E prome muhe den espacio (1963)                  prome  berdadero  smartphone,  presentando        industria di wega.
       Prome cu hende a pone pia riba Luna, Union       un ‘touchscreen’, capacidad di email y ‘apps’
       Sovietico  a  logra  un  otro  paso:  Valentina   mobil.                                           E prome embrion humano clona (2001)
       Tereshkova a bira e prome muhe den espacio                                                         Na  2001,  cientificonan  a  clona  un  embrion
       abordo di Vostok 6 na 1963. El a orbita Tera     E prome auto (1885)                               humano exitosamente, un paso controversial
       48 biaha y a prueba cu hende muhe por wanta      Karl Benz a diseña y construi e Benz Patent-      pero significante den investigacion genetico.
       biahe espacial, habriendo caminda pa futuro      Motorwagen na 1885, e prome auto di mundo
       astronautanan femenino.                          impulsa pa un motor di combustion interno.        E prome pelicula pa gana un Oscar (1929)
                                                        E invencion aki a pone e fundeshi pa vehicu-      E pelicula silencioso “Wings” (1927) a gana
       E prome buki imprimi (1455)                      lonan moderno.                                    e prome Oscar pa Miho Pelicula n’e ‘Academy
       E  invencion  di  e  imprenta  pa  Johannes                                                        Awards’  na  1929,  formando  e  industria  di
       Gutenberg  a  revoluciona  e  difusion  di  cono-  E prome fotografia (1826)                       pelicula moderno.
       cemento.  Su  prome  obra  imprimi  principal,   Na 1826, Joseph Nicéphore Niépce a captura e
       e  Bijbel  di  Gutenberg,  a  marca  e  comienso   prome fotografia, titula ‘Bista for di e Bentana   E prome vacuna (1796)
       di comunicacion masal. E imprenta a permiti      na Le Gras’, uzando un proceso yama helio-        Edward Jenner a desaroya e prome vacuna na
       bukinan  wordo  produci  mas  eficientemente,    grafia.  E  innovacion  aki  a  conduci  n’e  desa-  1796 contra varicela, habriendo caminda pa
       conduciendo na aumento di e tasa di alfabeti-    royo di fotografia manera nos conoce awe.         inmunisacion moderno.
       sacion y e difusion di ideanan.
                                                        E prome email (1971)                              Cada  un  di  e  prome  biahanan  historico  aki
       E prome vuelo cu motor (1903)                    Ray  Tomlinson  a  manda  e  prome  e-mail  na    a  laga  un  impacto  duradero  riba  mundo,
       Na 1903, e rumannan Orville y Wilbur Wright      1971 uzando ARPANET, e precursor di internet.     formando  industrianan,  avancenan  cientifico
       a  haci  historia  cu  e  prome  vuelo  controla  y   E mensahe tabata un test interno entre dos   y progreso societal.
       sosteni cu motor na Kitty Hawk, North Carolina.   computer, pero el a transforma comunicacion
       Nan avion, e Wright Flyer, a keda den aire pa    global pa semper.                                 For  di  exploracion  espacial  te  avancenan
       12 seconde, cubriendo 120 pia—un momento                                                           medico  y  innovacion  tecnologico,  e  momen-
       cu lo evoluciona den aviacion moderno.           E prome satelite artificial (1957)                tonan aki ta sirbi como testimonio di ingenio y
                                                        Union  Sovietico  a  lansa  Sputnik  1,  e  prome   perseverancia humano.
       E prome pais pa otorga muhenan e derecho         satelite artificial, dia 4 di october 1957. Esaki
       di vota (1893)                                   a marca e comienso di e ‘Space Race’, conduc-     Mientras  historia  ta  sigui  desplega,  ‘prome
       New  Zeeland  a  bira  e  prome  pais  pa  otorga   iendo  na  avancenan  grandi  den  exploracion   biahanan’ nobo sin duda lo surgi, redefiniendo
       muhenan derecho di voto completo na 1893.        espacial.                                         loke ta posibel pa futuro generacionnan.
   11   12   13   14   15   16   17   18   19   20   21