Page 9 - hoh
P. 9

2      LOCAL                                                  AWEMainta                                            Diaranson, 1 October 2025





                                                                Identifica Abuso:
        Señalnan di Alerta di Famia of Amigonan






       E pensamento ta casi insoportabel: cu daño na un mucha por
       bin no di un desconoci den scuridad, sino di un hende cerca —
       un miembro di famia, amigo di famia, of un adulto di confiansa.

       Sinembargo, estadisticanan ta mustra cu den hopi caso di abuso
       di mucha, e abusador no ta un hende di pafo. E realidad aki ta haci
       conscientisacion  ainda  mas  urgente.  Famianan  mester  conoce

       e señalnan di alerta pa tene cuenta cu ne, y muchanan mester
       wordo siña maneranan apropia pa nan edad pa proteha nan mes.


       Señalnan di alerta pa tene cuenta cu ne
       Abuso door di un hende cerca hopi biaha ta scondi tras di rela-

       cionnan  normal,  locual  ta  haci'e  dificil  pa  detecta.  Aunke,  tin
       señalnan di advertencia cu ta bale la pena pa nota:
       Sercania of secreto inusual: Si un adulto ta insisti pa pasa tempo

       su so cu un mucha, ta descurasha otronan pa join, of ta fomenta
       "secretonan special" cu no mester wordo comparti, esey ta un
       señal di alerta.


       Crusa  limitenan:  Contacto  fisico  excesivo,  mishimento  innece-

       sario, of ignora e señalnan di incomodidad di un mucha nunca
       mester wordo descarta como "hungamento".



       Comportacion di 'grooming': Hopi biaha abusadonan ta traha
       confiansa poco poco. Nan por duna regalo, ofrece atencion extra,
       of presenta nan mes como e unico cu ta "compensa" e mucha.


       Aisla e mucha: Tene cuenta cu adultonan cu ta crea situacionnan            Secretonan no ta sigur: Splica cu si un hende pidi nan pa tene un

       unda e mucha ta wordo corta for di  su amigonan of famia  —                secreto tocante mishi, esey ta robes. Adultonan sigur nunca ta
       sea via anochinan di keda drumi, salidanan, of hasta controlando           pidi pa secretonan cu ta haci un mucha sinti incomodo.
       comunicacion digital.

                                                                                  Permiso pa bisa no: Muchanan mester sa cu ta ok pa bisa "no" na
       Cambionan den comportacion di e mucha: Un isolamento repen-                brasa, sunchi, of mishi — hasta di famia. Nan limitenan merece
       tino,  agresion,  miedo  di  un  persona  specifico,  of  regresion        respet.
       (manera muha cama) tur por ta señal di angustia.
                                                                                  Na  ken  pa  bisa:  Duna  nan  un  lista  di  adulto  di  confiansa  —

       Reconoce e señalnan aki ta rekeri scucha no solamente loke ta              mayornan, maestronan, conseheronan — y sigura nan cu nan
       wordo bisa, pero tambe loke no ta wordo bisa. Si un mucha ta               nunca lo haya problema pa papia.
       resisti di ta cerca di un hende of ta parce inusualmente ansioso

       despues di bishitanan, confia e instinto ey y investiga mas leu.           Confia bo sintimentonan: Stimula muchanan pa nota sintimen-
                                                                                  tonan di "oh-oh" — nerviosismo, miedo, of incomodidad  — y
       Loke por siña muchanan                                                     papia tocante nan abiertamente.
       Muchanan  nunca  mester  carga e  responsabilidad di preveni
       abuso — esey ta keda na e adultonan.                                       E rol di adultonan

                                                                                  Ningun  sistema  di  siñansa  por  reemplasa  adultonan  vigilante.
       Aunke, duna muchanan poder cu conocemento ta yuda proteha                  Mayornan y cuidadornan mester keda alerta, scucha cu atencion,
       nan y ta duna nan un bos. Algun les clave ta inclui:                       y crea espacionan sigur unda muchanan ta sinti cu nan ta wordo

       E regla di curpa: Siña muchanan cu nan partinan priva ta pertenece         scucha.  Ta  importante  tambe  pa  evita  di  descarta  of  silencia
       na nan so, y cu ningun hende tin derecho di mishi cu nan eynan.            muchanan ora nan ta expresa incomodidad. Kere nan y actua lihe
       Uza un lenguahe cla, apropia pa nan edad y sin berguensa.                  por haci tur e diferencia.
   4   5   6   7   8   9   10   11   12   13   14