Page 4 - BNDIA ARUBA
P. 4

A4   LOCAL
              Diabierna 16 Februari 2018

                              Cambionan di bo af por yuda bo preveni cancer di tripa



                                                                                                                                identifica  algun  factornan  di
                                                                                                                                riesgo  pa  desaroya  e  tipo  di
                                                                                                                                cancer di tripa.

                                                                                                                                Un  factor  por  ta  hereditario
                                                                                                                                den famia, pero e ta algo poco
                                                                                                                                comun.  E    tipo  di  cancer
                                                                                                                                pa  causa  hereditario  of  den
                                                                                                                                famia tin di haber cu bo estilo
                                                                                                                                di bida, ya cu den famia nos
                                                                                                                                ta hereda tipo di estilo di bida
                                                                                                                                tambe.  Estilo  di  bida  kier-
                                                                                                                                men e manera con bo ta biba:
                                                                                                                                Cuanto bo ta move, kico bo
                                                                                                                                ta come, si bo ta consumi al-
                                                                                                                                cohol regularmente y huma-
                                                                                                                                mento di sigaria. Nan ta casi e
                                                                                                                                mesun factornan pa desaroya
                                                                                                                                tur tipo di cancer.
                                                                                                                                Un  punto  cu  el  a  trece  di-
                                                                                                                                lanti ta e comemento di carni
                                                                                                                                cora, y tambe e productonan
                                                                                                                                cu  ta  wordo  produci  di  dje
                                                                                                                                (hot dog) tin un conexion cu
                                                                                                                                e cancer di tripa. Pa siman e
            ORANJESTAD – Wak bo  E cancer aki ta mas frecuente  Bo af no por pasa bon of nor-      unnan cu ta wak e cambio aki  ta  recomenda  maximo  500
            af bon prome cu bo ta ge-    den personanan di mas cu 55  mal  manera  semper.  Ta  bin  den nan af pa no tin miedo pa  gram di carni cora.
            woon flush e awa di wc y  aña di edad.                    cambionan den e af cu ta im-  bay nan dokter di cas, paso-
            lag’e  bay.  Aunke  e  por  ta                            portante pa bo tene cuenta cu  bra bo tin cu bay mesora pa  Importante  ta  pa  bin  cu  un
            vies,    af    ta  un  bon  ther-  Pero pa preveni e cancer aki  nan.                  atende cu e asunto aki. Asina  bon balans den bo alimenta-
            mometer  of  indicador  pa  tur cos ta cuminsa cu wak bo  E cambio aki por ta den e for-  bo ta evita cu eventualmente  cion cu fruta y berdura y me-
            bisa  bo  con  bo  curpa  ta  af bon. “Hopi hende no kier  ma di e af, ya cu e tin cu pasa  e desaroyo di e cancer no bira  nos carni cora. E bon alimen-
            paden.  Pero  principal-     bira y wak den wc y wak nan  dor di e obstruccion y ta difi-  mas avansa.              tacion  aki  ta  wordo  refleha
            mente e por manda bo al-     af.  Nan tin teror di nan af. Of  cil pa e sali pafo. Bo mester                        tambe ora bo ta af. Ya cu bo
            gun señal cu por yuda bo  nan  ta  haya  vies.”,  e  ta  bisa.  mira bon si e ta haya e forma  Como dokter di cas, Dr. Vis  ta af sin problema y no pida
            pa preveni cancer di tripa  Pero no mester lubida cu af  di un potlood. Tambe bo por  ta haya cu mester preveni pa  pida.  Dr. Vis a bisa cu a base
            of di stoma tempran.         ta algo produci pa bo curpa.   haya cambionan den structu-  haya  malesa.  Actualmente  di  un  bon  alimentacion  bo
                                                                      ra no solamente e por ta duro  na Aruba no tin programa di  por percura pa bay af bon. E
            “Bo af ta un refleho dicon bo  Dr.  Vis  a  bisa  cu  cancer  di  sino cu bo por haya un tipo di  screening di forma structura  ta atende cantidad di pashent
            ta hiba bo bida” , asina doc-  tripa  ta  e  cancer  di  e  dikke  diarea cu ta hole hopi stinki.  pa preveni e tipo di cancer aki  cu nan af no ta bon of ‘cu nan
            tor di cas, Sharline Vis a bisa  darm  of  tripa  grandi.  E  ta  e  Tambe bo por haya cu bo af  manera nos tin cu e campaña  ta descontento cu nan af’.
            como prome conseho pa pre-   parti  di  e  tripa  unda  nan  ta  tin  sanger of slijm.   di mammogram cada 2 aña pa
            veni  cancer  di  tripa.  Dr.  Vis   saca e substancia di cuminda                      preveni e cancer na pecho.    “Tambe  si  e  af  ta  draai  riba
            hunto  cu  promotor  di  salud  cu  nos  curpa  mester.  Nan  Esaki  ta  e  sintoma  cu  bo  ta                     awa di wc, e ta un bon af”, se-
            di departamento di Salud Pu-  por ta mineral, vitamina y tur  wak mas tanto ora cu tin un  Estilo di bida           gun Dr. Vis. El a splica cu si
            blico  (DGZ),  Jurette  Croes  loke ta nutritivo pa nos cur-  tumor  cu  ta  trece  den  e  ul-  Aunke  ainda  nan  no  sa  net  e af ta draai ta pasobra bo ta
            a  bin  cu  algun  informacion  pa. Loke ta resta den e dikke  timo  parti  di  e    dikke  darm  kico  ta  e  causa  di  cancer  di  comiendo hopi fibra y bo ta
            y recomendacion pa bo tene  darm ta loke nos curpa no ta  cu ta e colon full na final di  tripa, ya cu e por ta debi na  bebiendo likido suficiente, y
            cuenta  cu  esaki  den  cuadro  uza, manera fibranan y bacte-  e anus. E ta encurasha pa es-  varios factor. Pero si a wordo  esey ta bon.
            di  luna  di  conscientisacion  rianan. Esaki ta den e ultimo
            pa preveni cancer. E biaha aki  parti di e dikke darm.
            nan  a  enfoca  riba  cancer  di
            tripa  of  di  sistema  digestivo  Sintomanan
            cu ta e di cinco tipo di cancer  P’esey  ora  cu  tin  un  cancer
            mas comun na Aruba. For di  den  e  dikke  darm,  mester
            1999 te cu 2016 alrededor di  pensa  kico  por  a  pasa.  El  a
            12 persona a fayece pa causa  splica  cu  hopi  biaha  loke  ta
            di  e  cancer  di  tripa  riba  nos  pasa ta cu paden di e tripa ta
            isla.                        haya cambionan cu por pro-
                                         duci poliepen cu por duna un
            Prevencion                   bashamento  di  sanger.  Pues
            E  ta  un  cancer  cu  si  bo  ta  esaki  ta  sintomanan  cu  por
            descubri na tempo tin trata-  duna un indicacion cu por tin
            mento  pe.  Esaki  si  e  cancer  algo cu a crece den e tripa cu
            no  a  plama  ainda,  ya  cu  tin  eventualmente por ta cancer.
            diferente fase di e cancer aki.  E  poliepen  tin  biaha  por  ta
            E  prome  ta  esun  cu  ainda  e  benigno, pero den transcurso
            cancer  no  a  pasa  e  musculo  di  añanan  nan  por  bira  ma-
            di e tripa. Si bo ta detecta  na  ligno .
            tempo y no a yega na e fase
            cu el a sali afo for di musculo  Ta importante pa bo por de-
            di tripa, e ta wordo trata sin  tecta  esaki  na  tempo.  Ora
            problema. Pero si e cancer aki  cu tin un tumor cu ta crece
            ta asina avansa den e catego-  paden di bo tripa den e ulti-
            ria di cuater y cu el a pasa e  mo parti di e dikke darm cau-
            musculo di e tripa y bay afo  sa pa e poliepen, bo por haya
            y  plama,  e  ta  mas  complica.  sintoma manera obstruccion.
   1   2   3   4   5   6   7   8   9