Page 4 - BNDIA ARUBA
P. 4
A4 LOCAL
Diabierna 16 Februari 2018
Cambionan di bo af por yuda bo preveni cancer di tripa
identifica algun factornan di
riesgo pa desaroya e tipo di
cancer di tripa.
Un factor por ta hereditario
den famia, pero e ta algo poco
comun. E tipo di cancer
pa causa hereditario of den
famia tin di haber cu bo estilo
di bida, ya cu den famia nos
ta hereda tipo di estilo di bida
tambe. Estilo di bida kier-
men e manera con bo ta biba:
Cuanto bo ta move, kico bo
ta come, si bo ta consumi al-
cohol regularmente y huma-
mento di sigaria. Nan ta casi e
mesun factornan pa desaroya
tur tipo di cancer.
Un punto cu el a trece di-
lanti ta e comemento di carni
cora, y tambe e productonan
cu ta wordo produci di dje
(hot dog) tin un conexion cu
e cancer di tripa. Pa siman e
ORANJESTAD – Wak bo E cancer aki ta mas frecuente Bo af no por pasa bon of nor- unnan cu ta wak e cambio aki ta recomenda maximo 500
af bon prome cu bo ta ge- den personanan di mas cu 55 mal manera semper. Ta bin den nan af pa no tin miedo pa gram di carni cora.
woon flush e awa di wc y aña di edad. cambionan den e af cu ta im- bay nan dokter di cas, paso-
lag’e bay. Aunke e por ta portante pa bo tene cuenta cu bra bo tin cu bay mesora pa Importante ta pa bin cu un
vies, af ta un bon ther- Pero pa preveni e cancer aki nan. atende cu e asunto aki. Asina bon balans den bo alimenta-
mometer of indicador pa tur cos ta cuminsa cu wak bo E cambio aki por ta den e for- bo ta evita cu eventualmente cion cu fruta y berdura y me-
bisa bo con bo curpa ta af bon. “Hopi hende no kier ma di e af, ya cu e tin cu pasa e desaroyo di e cancer no bira nos carni cora. E bon alimen-
paden. Pero principal- bira y wak den wc y wak nan dor di e obstruccion y ta difi- mas avansa. tacion aki ta wordo refleha
mente e por manda bo al- af. Nan tin teror di nan af. Of cil pa e sali pafo. Bo mester tambe ora bo ta af. Ya cu bo
gun señal cu por yuda bo nan ta haya vies.”, e ta bisa. mira bon si e ta haya e forma Como dokter di cas, Dr. Vis ta af sin problema y no pida
pa preveni cancer di tripa Pero no mester lubida cu af di un potlood. Tambe bo por ta haya cu mester preveni pa pida. Dr. Vis a bisa cu a base
of di stoma tempran. ta algo produci pa bo curpa. haya cambionan den structu- haya malesa. Actualmente di un bon alimentacion bo
ra no solamente e por ta duro na Aruba no tin programa di por percura pa bay af bon. E
“Bo af ta un refleho dicon bo Dr. Vis a bisa cu cancer di sino cu bo por haya un tipo di screening di forma structura ta atende cantidad di pashent
ta hiba bo bida” , asina doc- tripa ta e cancer di e dikke diarea cu ta hole hopi stinki. pa preveni e tipo di cancer aki cu nan af no ta bon of ‘cu nan
tor di cas, Sharline Vis a bisa darm of tripa grandi. E ta e Tambe bo por haya cu bo af manera nos tin cu e campaña ta descontento cu nan af’.
como prome conseho pa pre- parti di e tripa unda nan ta tin sanger of slijm. di mammogram cada 2 aña pa
veni cancer di tripa. Dr. Vis saca e substancia di cuminda preveni e cancer na pecho. “Tambe si e af ta draai riba
hunto cu promotor di salud cu nos curpa mester. Nan Esaki ta e sintoma cu bo ta awa di wc, e ta un bon af”, se-
di departamento di Salud Pu- por ta mineral, vitamina y tur wak mas tanto ora cu tin un Estilo di bida gun Dr. Vis. El a splica cu si
blico (DGZ), Jurette Croes loke ta nutritivo pa nos cur- tumor cu ta trece den e ul- Aunke ainda nan no sa net e af ta draai ta pasobra bo ta
a bin cu algun informacion pa. Loke ta resta den e dikke timo parti di e dikke darm kico ta e causa di cancer di comiendo hopi fibra y bo ta
y recomendacion pa bo tene darm ta loke nos curpa no ta cu ta e colon full na final di tripa, ya cu e por ta debi na bebiendo likido suficiente, y
cuenta cu esaki den cuadro uza, manera fibranan y bacte- e anus. E ta encurasha pa es- varios factor. Pero si a wordo esey ta bon.
di luna di conscientisacion rianan. Esaki ta den e ultimo
pa preveni cancer. E biaha aki parti di e dikke darm.
nan a enfoca riba cancer di
tripa of di sistema digestivo Sintomanan
cu ta e di cinco tipo di cancer P’esey ora cu tin un cancer
mas comun na Aruba. For di den e dikke darm, mester
1999 te cu 2016 alrededor di pensa kico por a pasa. El a
12 persona a fayece pa causa splica cu hopi biaha loke ta
di e cancer di tripa riba nos pasa ta cu paden di e tripa ta
isla. haya cambionan cu por pro-
duci poliepen cu por duna un
Prevencion bashamento di sanger. Pues
E ta un cancer cu si bo ta esaki ta sintomanan cu por
descubri na tempo tin trata- duna un indicacion cu por tin
mento pe. Esaki si e cancer algo cu a crece den e tripa cu
no a plama ainda, ya cu tin eventualmente por ta cancer.
diferente fase di e cancer aki. E poliepen tin biaha por ta
E prome ta esun cu ainda e benigno, pero den transcurso
cancer no a pasa e musculo di añanan nan por bira ma-
di e tripa. Si bo ta detecta na ligno .
tempo y no a yega na e fase
cu el a sali afo for di musculo Ta importante pa bo por de-
di tripa, e ta wordo trata sin tecta esaki na tempo. Ora
problema. Pero si e cancer aki cu tin un tumor cu ta crece
ta asina avansa den e catego- paden di bo tripa den e ulti-
ria di cuater y cu el a pasa e mo parti di e dikke darm cau-
musculo di e tripa y bay afo sa pa e poliepen, bo por haya
y plama, e ta mas complica. sintoma manera obstruccion.