Page 10 - Min.Social Feb 28, 2015
P. 10

CIENCIA/TECNOLOGIA A11
                                                                                                                                                                       Diasabra 28 Februari 2015

Blanco cu oro, blauw cu preto?

      Un shimis a kibra internet hungando cu luz

ORANJESTAD – Tin un
shimis cu a kibra e inter-
net ayera pasobra niun
hende no por dicidi ki
color e ta. Algun hende
ta wak e blanco cu oro
of blauw cu preto. Pero
tin sciencia tras di esaki y
no, mundo no a bira loco.
Dependiendo di unda un
persona ta, e lo mira e shi-
mis den otro color.

Un articulo di wired.com ta      ta programa pa hala un banda     e sistema visual ta wakien-
bisa, desde tempo cu Mon-        informacion di kico ta ilumi-    do e cos aki anto e ta purba
ica Lewinsky tabata na The       nando obheto y saca e infor-     desconta e bias chromatico
White House, niun shimis         macion di e refleho actual”      di luz di dia”. Bevil Conway
blauw a yega di causa tanto      Jay Neitz cu ta un cientifico    cu ta un neuro scientifico cu
drama. Tur hende riba me-        na e universidad di washing-     ta studia color na Wellesley
                                                                  Colllege ta bisa. Pues algun
                                                                  hende ta desconta e parti
                                                                  blauw y pa e motibo ey ta
                                                                  caba na wak blanco y otro of
                                                                  nan ta desconta e parti oro
                                                                  y pa e motibo ey nan ta wak
                                                                  blauw y preto.q

dianan social tin otro loco      ton ta bisa. “Pero mi a stu-
tocante e color cu nan ta        dia diferencianan visual den
wak e shimis. Y niun di e dos    color pa 20 anja y e shimis aki
bandanan por dicidi of yega      ta un di esunnan mas grandi
na otro. Pero e problema ta      cu ma yega di wak” e ta bisa.
mas grandi cu djis hende         (sr. Neitz ta wak e shimis
bringando pa color. E ta trata   manera blanco cu oro)
di nos biologia y e manera       Usualmente e sistema, ta
cu e celebro humano ta wak       traha bon. Pero e imagen
color den e mundo cu ta          aki a crea algun barera den e
wordo ilumina pa medio di        manera cu hende ta percibi
solo. Luz ta drenta wowo di      esaki mirando con hende
hende pa medio di un lens,       humano ta programa. Hende
di diferente manera pa asina     humano ta wordo programa
por coresponde cu color. E       pa wak den luz di dia, pero
luz ta dal e retina patras di e  luz di dia ta cambia color.
wowo unda cu pigmentonan         “Locual ta pasa akinan, ta cu
ta manda conexionnan den e
cortex visual. Esaki ta e parti
di e celebro cu ta procesa e
señal nan y pone nan bira
un imagen. Criticalmente,
e prome pida luz ta wordo
traha di cualkier cos cu ta
iluminando e camber cu bo
ta aden, reflehando kico bo
ta wak sin cu bo tin cu worry
cu ne.

         Color di luz
Bo celebro ta identifica cua
color di luz ta Sali di e ob-
heto cu bo wowonan ta mi-
rando y esencialmente ta saca
e color ey di e color real di e
obheto. “Nos sistema visual
   5   6   7   8   9   10   11   12   13   14   15