Page 3 - bon-dia-aruba-Sept 2 2020
P. 3

A3
                                                                                                           LOCAL Diaranson 2 september 2020

            Profesor Gradus di CAFT invita pa Alianza Hulanda Aruba

                               Aruba prome na mundo pa diabetes



            E ta bon pa Aruba mes, si acepta  Nacional  tabata  produci  un  entrada  ilustra e impacto economico di Cov-
            e sosten Hulandes pa baha e gasto  averahe  di  29.5  mil  dollar  pa  cabez,  id19. Di e tres scenarionan cu a traha,
            di su interes di forma cu  por baha  cu ta 10 mil dollar mas cu na Corsou  CAFT ta kere cu mester acepta cu e
            su debe nacional. Asina Profesor  por  ehempel;  un  pais  cu  apenas  5.2  proyeccionnan mas pisa lo ta e reali-
            Dr. Raymond Gradus, Presidente  porciento  di  desempleo;  crecemen-    dad di Aruba, esta un caida economi-
            di  College  Financieel  Toezicht  to  economico  di  3.2  porciento  (na  co di 31 porciento pa 2020. Basa riba
            Aruba a bisa durante un presenta-   2019); un pais cu un reputacion di ta  recomendacion  di  CAFT,  Hulanda  Watty Vos Boulevard
            cion ayera. Profesor Gradus taba-   hopi sigur; y parti di Reino Hulandes.  a haci uzo di articulo 23 di Statuut y  E intencion ta pa e debe baha di 80
            ta invita pa duna un lectura riba                                       a yuda Aruba cu prestamo di likidez  pa 50 porciento di e Producto Bruto
            e Finanzas di Gobierno di Aruba  Economia volatil                       na dos ocasion, pa un total di 205.5  Nacional  di Aruba.
            y e Supervision Financiero. Como  Sinembargo,  e  crecemento  eco-      miyon florin. Y a conseha pa e di tres  Pero esey no ta suficiente.  Aruba no
            20 persona di Aruba a sigui e pre-  nomico, pa motibo di su dependen-   tranche di 204 miyon, cu ta pendiente  por haci mas prestamo segun e struc-
            sentacion,  incluso  Prome  Minis-  cia  riba  turismo  ta  hopi  volatil.  Y  e  ainda. Ademas mester bin un di cua-  tura PPP, y e regla mester ta cu cualki-
            ter Evelyn Wever Croes.             gasto publico di Aruba practicamente  ter tranche cu ta inclui capital pa in-  er entrada incidental adicional mester
                                                a conoce un liña di crecemento. Cu  version pa reforma economico.        bay pa paga debe. Gradus a splica cu
            E  presentacion  tabata  organisa  via  excepcion di añanan 2003, 2008 y cu                                  por ehempel, Aruba ta keda mara na
            Zoom pa e Genootschap Nederland-    tur probabilidad, 2020 cu tabatin un  Los di e discusion politico, Gradus ta  e gasto di Watty Vos Boulevard te na
            Aruba y tabata bou guia di su Presi-  surplus.  Sinembargo,  e  añanan  cu  a  mira e disponibilidad di Hulanda pa  2042, y esaki ta un suma anual di 82.5
            dente Nico van Grieken, kende a ar-  registra  cu  surplus  chikito  no  tabata  tuma e debenan y refinancia esakinan  miyon  florin  cu  no  por  elimina.  “E
            gumenta pa pragmatismo den e tem-   pa  motibo  structural,  sino  mas  bien  na un interes mas abou como vital pa  proyecto aki ta keda manera un bloki
            po di crisis aki. Den su introduccion,  tabata surplus incidental. E aumento  Aruba. Motibo ta cu e peso di e pago  riba presupuesto di Aruba.”
            Van Grieken a puntra ta con Aruba lo  continuo  tabatin  efecto  claro  riba  e  di  interes  di  Aruba  ta  uno  grandi  y  Gasto di personal mester sigui baha,
            keda para durante y despues di e crisis  aumento di e peso di e prestamonan  reduccion di e interes lo por produci  sea  pa  medio  di  e  kerntakenanal-
            economico  pa  motibo  di  Covid-19.  cu tur aña mester haci pa cubri e bu-  un reduccion di te hasta 100 miyon  yse, cu ta nifica cu ta privatisa servi-
            E Presidente di e Alianza a bisa cu ta  raco  financiero.  Gradus  a  ilustra  cu  florin, cu e ora por bay pa baha e debe  cionnan. Gradus a bisa cu e cantidad
            necesario  pa  Hulanda  tira  bista  riba  e peso aki solamente a crece y con-  nacional. “E por yuda crea un surplus  di ambtenaar na Aruba ta hopi excesi-
            Aruba,  cu  no  solamente  por  lanta  secuentemente Aruba tin un peso di  di 1 porciento di Producto Bruto Na-  vo, no solamente compara cu paisnan
            sentimentonan caluroso, pero cu den  pago di interes cu ta insostenibel.  cional  cu  mester  yuda  baha  e  debe.  ruman, pero tambe na nivel mundial.
            e temponan aki sigur tambe di com-                                      Na e momento aki, cada Arubiano ta
            pasion y cierto forma impotencia.   E situacion a bira asina problematico  nace cu un debe di 40 mil florin riba  Gara e oportunidad
                                                na 2014 cu Hulanda e exigi supervi-  su cabez.”                          Aunke  cu  Profesor  Gradus  no  kier
            Pragmatismo of principio            sion y asina a bin e College Financieel                                  hinca su mes den e discusion politico
            Con  un  democracia  di  escala  chiki-  Toezicht  Aruba,  cu  mester  aproba  Mester bisa cu e presentacion di Ray-  entre Hulanda y Aruba, e ta kere cu
            to  por  para  contra  un  poder  global  presupuestonan  di  Pais  Aruba.  Na  mond Gradus tabata hopi specifico y  mester mira tur e posibilidadnan cu
            manera  Covid19.  Of  ki  escogencia  2015 y 2016 a logra cumpli cu exigen-  a mishi topiconan manera e peso di  e  areglo  por  brinda,  na  bienestar  di
            Aruba,  Hulanda,  Reino  Hulandes  cianan  di  CAFT,  pero  atrobe  danki  Watty  Vos  Boulevard,  pero  tambe  e  Aruba mes. E reformanan economi-
            mester haci y kisas hasta Union Eu-  na entradanan incidental. Na 2017 y  problema grandi di malesanan croni-  co, e fortificacion di sector laboral y e
            ropeo cu tin e potencial pa yuda, basa  2018, no a cumpli y 2019 si a logra,  co na Aruba cu tambe ta forma peliger  reduccion di peso di interes, ta paso-
            riba su areglo di Desaroyo Economico  hasta cu un surplus. Tambe a yega na  pa e fondonan social di nos pais, cu ta  nan cu lo yuda Aruba a lo largo.
            pa Paisnan Ultramar (Overzeese Ge-  un  Memorandum  Financiero  Eco-    pone peso riba presupuesto nacional.   Nico van Grieken como tal, a conclui
            bieden). “Kico e mente ta bisa, kico  nomico cu mester a inclui e periodo                                    e sesion cu Profesor Gradus, pa urgi
            e  curazon  ta  bisa  y  cua  mester  pisa  di 2018 pa 2021, pa yega na un crece-  Aruba prome na mundo pa diabetes  mas pragmatismo. Un posicion debil
            mas,” Van Grieken a continua. “Sea ta  mento economico stabiel y mas sos-  Tambe el a mustra riba e importan-  ta nifica pago di interes mas halto, y
            bay pa e prioridad di pragmatismo of  tenibel. Pero pa loke ta e entradanan  cia  pa  baha  gasto  di  cuido,  door  di  mescos,  un  posicion  fuerte  ta  yuda
            esun di principio.” Van Grieken a cita  di Pais Aruba, e consolidacion fiscal  enfoca riba mehora salud publico. E  haya prestamonan mucho mas barata
            ex  Minister pa Asuntonan di Reino  tabata  mas  bien  basa  riba  aumento  proyeccionnan awor aki ta hopi preo-  cu ta cumbini e pais. “Aruba, gara e
            Jan  de  Koning  (1986  -1989)  kende  di belasting, cu a nifica un peso mas  cupante. Por ehempel, Aruba ta e pais  oportunidadnan cu Conseho di Min-
            tabata  un  puro  pragmatico  kende  a  grandi  pa  comunidad.  “Conclusion  cu mas caso di diabetes na mundo. E  ister di Reino ta ofrece,” e Presidente
            yega di bisa ‘si e no por bay manera  mientrastanto  ta  cu  prome  cu  Co-  ta dos biaha e averahe mundial. Con-  di e Alianza Hulanda Aruba a conclui.
            e  mester  bay,  e  mester  bay  manera  vid19, Aruba tabata un pais relativa-  secuentemente, e peso riba e structu-
            mester por.’ Den e sentido aki, Nico  mente rico, aunke cu e economia tin  ra di seguro medico, cu ta depende di  Alianza Hulanda Aruba
            van  Grieken  a  urgi  pa  deliberacion  un caracter ciclico, como tal, vulnera-  sosten di prespuesto nacional, ta bira  E  Genootschap  Nederland-Aruba  a
            pa yega na consenso riba e rijkswet-  bel pa crisis. Gobierno no a haci sufi-  impagabel.  Mester  introduci  siste-  lanta na 1997 pa reforsa lazonan en-
            ten cu Hulanda kier pa Aruba acepta  ciente pa baha e debe nominal, como  manan  pa  promove  mehoracion  di  tre  e  dos  paisnan.  Ademas,  segun  e
            prome cu sigui cu ayudo financiero.  tal, CAFT ta keda mira e finanzas pu-  salud, reduci e gastonan cu awor aki  alianza,  tin  un  relevancia  adicional
            Covid-19 a conduci na un situacion  blico y e peso di interes riba prestamo  ta  na nuebe porciento di e Producto  entre  Union  Europeo  y  Aruba  debi

            sin precedencia y a ilustra e papel di  como  un  preocupacion  grandi,”  Dr.  Bruto Nacional. Si no trece cambio,  na e integracion continua di e paisnan
            Reino  segun  Statuut.  Pero  tambe  el  Gradus  a  bisa.  “Despues  di  e  crisis  aki 10 aña e peso di cuido medico ta  miembro den e entidad Europeo.
            a mustra cu un recuperacion lo tuma  mester bin un saneamento di finan-  yega 18 porciento di e Producto Bru-  E lazonan entre Hulanda y Aruba ta
            tempo  y  ta  bay  costa  hopi  placa,  y  zas publico y reforsamento di e base  to Nacional cu ta haci’e impagabel.   fuerte. Segun e alianza Hulanda-Aru-

            mester  puntra  cua  maneho  ta  duna  economico di Aruba,” el a agrega.  E enbehecimento di Pais Aruba tam-  ba, ya ta pa siglo cu tin relacionnan
            mas perspectiva. “Y con ta percura cu  Gradus a duna un splicacion di e tra-  be ta un preocupacion grandi. Na e  economico, social, educativo, politico
            finanzas publico ta contribui pa haci  bou di CAFT, y con el a contribui pa  momentonan aki tin 21 mil hende ta  y cultural entre e paisnan, cu a haya
            economia y sociedad mas resiliente,”  trece mas conscientisacion riba e im-  cobra pensioen di behez y na 2035, e  un impulso fuerte den e ultimo de-
            Van Grieken a ilustra.              portancia di un finanzas publico salu-  cantidad lo ta 30 mil. E ta nifica un  cenia.  E  Directiva  y  participantenan
                                                dabel, y te hasta, prome cu Covid19, a  buraco  di  100  miyon  florin.  P’esey  di  e  Alianza  Hulanda  Aruba  kier,
            Profesor  Raymond  Gradus  di  Uni-  yuda cu a haya un mehoracion den e  mes CAFT ta kere den aumenta edad  for di nan propio afinidad, reforsa e
            versidad  Liber  di  Amsterdam  (VU)  ratingnan pa companianan di credito.  di pensioen pa 67 aña.           lazonan cu Aruba, stimula interes pa
            ta  Presidente  di  CAFT  desde  2017,  E ultimo aki ta necesario ya cu esey ta  E  solucion  no  por  ta  hisa  mas  im-  e isla y promove  un vision balanza
            y banda di e trabou di supervision fi-  determina e nivel di interes cu Aruba  puesto,  sino  baha  gasto  di  personal,  riba e desaroyo cultural, social y es-
            nanciero pa Aruba, e ta encarga tambe  ta paga pa su prestamonan internacio-  hisa productividad laboral en general  tatal cu ta husto y balansa. E directiva
            pa encabesa e colegio di supervision  nal.                              na Aruba, y hasta migracion planifica  kier  realisa  e  metanan  aki  pa  medio
            financiero di Corsou y St. Maarten y                                    di  28  mil  hende  pa  Aruba.  Esey  ta  di lazonan strategico cu instancianan
            tambe islanan BES.                  Impacto Economico Covid             unico forma cu por sigui carga e fon-  gubernamental,  companianan  y  or-
            El a ilustra e posicion di Aruba prome  Raymond  Gradus  a  uza  proyecci-  donan social di e isla.          ganisacionnan priva cu tin relacion cu
            cu  Covid,  unda  e  Producto  Bruto  onnan di Banco Central di Aruba pa                                     Aruba.
   1   2   3   4   5   6   7   8