Page 3 - bon-dia-aruba-Sept 2 2020
P. 3
A3
LOCAL Diaranson 2 september 2020
Profesor Gradus di CAFT invita pa Alianza Hulanda Aruba
Aruba prome na mundo pa diabetes
E ta bon pa Aruba mes, si acepta Nacional tabata produci un entrada ilustra e impacto economico di Cov-
e sosten Hulandes pa baha e gasto averahe di 29.5 mil dollar pa cabez, id19. Di e tres scenarionan cu a traha,
di su interes di forma cu por baha cu ta 10 mil dollar mas cu na Corsou CAFT ta kere cu mester acepta cu e
su debe nacional. Asina Profesor por ehempel; un pais cu apenas 5.2 proyeccionnan mas pisa lo ta e reali-
Dr. Raymond Gradus, Presidente porciento di desempleo; crecemen- dad di Aruba, esta un caida economi-
di College Financieel Toezicht to economico di 3.2 porciento (na co di 31 porciento pa 2020. Basa riba
Aruba a bisa durante un presenta- 2019); un pais cu un reputacion di ta recomendacion di CAFT, Hulanda Watty Vos Boulevard
cion ayera. Profesor Gradus taba- hopi sigur; y parti di Reino Hulandes. a haci uzo di articulo 23 di Statuut y E intencion ta pa e debe baha di 80
ta invita pa duna un lectura riba a yuda Aruba cu prestamo di likidez pa 50 porciento di e Producto Bruto
e Finanzas di Gobierno di Aruba Economia volatil na dos ocasion, pa un total di 205.5 Nacional di Aruba.
y e Supervision Financiero. Como Sinembargo, e crecemento eco- miyon florin. Y a conseha pa e di tres Pero esey no ta suficiente. Aruba no
20 persona di Aruba a sigui e pre- nomico, pa motibo di su dependen- tranche di 204 miyon, cu ta pendiente por haci mas prestamo segun e struc-
sentacion, incluso Prome Minis- cia riba turismo ta hopi volatil. Y e ainda. Ademas mester bin un di cua- tura PPP, y e regla mester ta cu cualki-
ter Evelyn Wever Croes. gasto publico di Aruba practicamente ter tranche cu ta inclui capital pa in- er entrada incidental adicional mester
a conoce un liña di crecemento. Cu version pa reforma economico. bay pa paga debe. Gradus a splica cu
E presentacion tabata organisa via excepcion di añanan 2003, 2008 y cu por ehempel, Aruba ta keda mara na
Zoom pa e Genootschap Nederland- tur probabilidad, 2020 cu tabatin un Los di e discusion politico, Gradus ta e gasto di Watty Vos Boulevard te na
Aruba y tabata bou guia di su Presi- surplus. Sinembargo, e añanan cu a mira e disponibilidad di Hulanda pa 2042, y esaki ta un suma anual di 82.5
dente Nico van Grieken, kende a ar- registra cu surplus chikito no tabata tuma e debenan y refinancia esakinan miyon florin cu no por elimina. “E
gumenta pa pragmatismo den e tem- pa motibo structural, sino mas bien na un interes mas abou como vital pa proyecto aki ta keda manera un bloki
po di crisis aki. Den su introduccion, tabata surplus incidental. E aumento Aruba. Motibo ta cu e peso di e pago riba presupuesto di Aruba.”
Van Grieken a puntra ta con Aruba lo continuo tabatin efecto claro riba e di interes di Aruba ta uno grandi y Gasto di personal mester sigui baha,
keda para durante y despues di e crisis aumento di e peso di e prestamonan reduccion di e interes lo por produci sea pa medio di e kerntakenanal-
economico pa motibo di Covid-19. cu tur aña mester haci pa cubri e bu- un reduccion di te hasta 100 miyon yse, cu ta nifica cu ta privatisa servi-
E Presidente di e Alianza a bisa cu ta raco financiero. Gradus a ilustra cu florin, cu e ora por bay pa baha e debe cionnan. Gradus a bisa cu e cantidad
necesario pa Hulanda tira bista riba e peso aki solamente a crece y con- nacional. “E por yuda crea un surplus di ambtenaar na Aruba ta hopi excesi-
Aruba, cu no solamente por lanta secuentemente Aruba tin un peso di di 1 porciento di Producto Bruto Na- vo, no solamente compara cu paisnan
sentimentonan caluroso, pero cu den pago di interes cu ta insostenibel. cional cu mester yuda baha e debe. ruman, pero tambe na nivel mundial.
e temponan aki sigur tambe di com- Na e momento aki, cada Arubiano ta
pasion y cierto forma impotencia. E situacion a bira asina problematico nace cu un debe di 40 mil florin riba Gara e oportunidad
na 2014 cu Hulanda e exigi supervi- su cabez.” Aunke cu Profesor Gradus no kier
Pragmatismo of principio sion y asina a bin e College Financieel hinca su mes den e discusion politico
Con un democracia di escala chiki- Toezicht Aruba, cu mester aproba Mester bisa cu e presentacion di Ray- entre Hulanda y Aruba, e ta kere cu
to por para contra un poder global presupuestonan di Pais Aruba. Na mond Gradus tabata hopi specifico y mester mira tur e posibilidadnan cu
manera Covid19. Of ki escogencia 2015 y 2016 a logra cumpli cu exigen- a mishi topiconan manera e peso di e areglo por brinda, na bienestar di
Aruba, Hulanda, Reino Hulandes cianan di CAFT, pero atrobe danki Watty Vos Boulevard, pero tambe e Aruba mes. E reformanan economi-
mester haci y kisas hasta Union Eu- na entradanan incidental. Na 2017 y problema grandi di malesanan croni- co, e fortificacion di sector laboral y e
ropeo cu tin e potencial pa yuda, basa 2018, no a cumpli y 2019 si a logra, co na Aruba cu tambe ta forma peliger reduccion di peso di interes, ta paso-
riba su areglo di Desaroyo Economico hasta cu un surplus. Tambe a yega na pa e fondonan social di nos pais, cu ta nan cu lo yuda Aruba a lo largo.
pa Paisnan Ultramar (Overzeese Ge- un Memorandum Financiero Eco- pone peso riba presupuesto nacional. Nico van Grieken como tal, a conclui
bieden). “Kico e mente ta bisa, kico nomico cu mester a inclui e periodo e sesion cu Profesor Gradus, pa urgi
e curazon ta bisa y cua mester pisa di 2018 pa 2021, pa yega na un crece- Aruba prome na mundo pa diabetes mas pragmatismo. Un posicion debil
mas,” Van Grieken a continua. “Sea ta mento economico stabiel y mas sos- Tambe el a mustra riba e importan- ta nifica pago di interes mas halto, y
bay pa e prioridad di pragmatismo of tenibel. Pero pa loke ta e entradanan cia pa baha gasto di cuido, door di mescos, un posicion fuerte ta yuda
esun di principio.” Van Grieken a cita di Pais Aruba, e consolidacion fiscal enfoca riba mehora salud publico. E haya prestamonan mucho mas barata
ex Minister pa Asuntonan di Reino tabata mas bien basa riba aumento proyeccionnan awor aki ta hopi preo- cu ta cumbini e pais. “Aruba, gara e
Jan de Koning (1986 -1989) kende di belasting, cu a nifica un peso mas cupante. Por ehempel, Aruba ta e pais oportunidadnan cu Conseho di Min-
tabata un puro pragmatico kende a grandi pa comunidad. “Conclusion cu mas caso di diabetes na mundo. E ister di Reino ta ofrece,” e Presidente
yega di bisa ‘si e no por bay manera mientrastanto ta cu prome cu Co- ta dos biaha e averahe mundial. Con- di e Alianza Hulanda Aruba a conclui.
e mester bay, e mester bay manera vid19, Aruba tabata un pais relativa- secuentemente, e peso riba e structu-
mester por.’ Den e sentido aki, Nico mente rico, aunke cu e economia tin ra di seguro medico, cu ta depende di Alianza Hulanda Aruba
van Grieken a urgi pa deliberacion un caracter ciclico, como tal, vulnera- sosten di prespuesto nacional, ta bira E Genootschap Nederland-Aruba a
pa yega na consenso riba e rijkswet- bel pa crisis. Gobierno no a haci sufi- impagabel. Mester introduci siste- lanta na 1997 pa reforsa lazonan en-
ten cu Hulanda kier pa Aruba acepta ciente pa baha e debe nominal, como manan pa promove mehoracion di tre e dos paisnan. Ademas, segun e
prome cu sigui cu ayudo financiero. tal, CAFT ta keda mira e finanzas pu- salud, reduci e gastonan cu awor aki alianza, tin un relevancia adicional
Covid-19 a conduci na un situacion blico y e peso di interes riba prestamo ta na nuebe porciento di e Producto entre Union Europeo y Aruba debi
sin precedencia y a ilustra e papel di como un preocupacion grandi,” Dr. Bruto Nacional. Si no trece cambio, na e integracion continua di e paisnan
Reino segun Statuut. Pero tambe el Gradus a bisa. “Despues di e crisis aki 10 aña e peso di cuido medico ta miembro den e entidad Europeo.
a mustra cu un recuperacion lo tuma mester bin un saneamento di finan- yega 18 porciento di e Producto Bru- E lazonan entre Hulanda y Aruba ta
tempo y ta bay costa hopi placa, y zas publico y reforsamento di e base to Nacional cu ta haci’e impagabel. fuerte. Segun e alianza Hulanda-Aru-
mester puntra cua maneho ta duna economico di Aruba,” el a agrega. E enbehecimento di Pais Aruba tam- ba, ya ta pa siglo cu tin relacionnan
mas perspectiva. “Y con ta percura cu Gradus a duna un splicacion di e tra- be ta un preocupacion grandi. Na e economico, social, educativo, politico
finanzas publico ta contribui pa haci bou di CAFT, y con el a contribui pa momentonan aki tin 21 mil hende ta y cultural entre e paisnan, cu a haya
economia y sociedad mas resiliente,” trece mas conscientisacion riba e im- cobra pensioen di behez y na 2035, e un impulso fuerte den e ultimo de-
Van Grieken a ilustra. portancia di un finanzas publico salu- cantidad lo ta 30 mil. E ta nifica un cenia. E Directiva y participantenan
dabel, y te hasta, prome cu Covid19, a buraco di 100 miyon florin. P’esey di e Alianza Hulanda Aruba kier,
Profesor Raymond Gradus di Uni- yuda cu a haya un mehoracion den e mes CAFT ta kere den aumenta edad for di nan propio afinidad, reforsa e
versidad Liber di Amsterdam (VU) ratingnan pa companianan di credito. di pensioen pa 67 aña. lazonan cu Aruba, stimula interes pa
ta Presidente di CAFT desde 2017, E ultimo aki ta necesario ya cu esey ta E solucion no por ta hisa mas im- e isla y promove un vision balanza
y banda di e trabou di supervision fi- determina e nivel di interes cu Aruba puesto, sino baha gasto di personal, riba e desaroyo cultural, social y es-
nanciero pa Aruba, e ta encarga tambe ta paga pa su prestamonan internacio- hisa productividad laboral en general tatal cu ta husto y balansa. E directiva
pa encabesa e colegio di supervision nal. na Aruba, y hasta migracion planifica kier realisa e metanan aki pa medio
financiero di Corsou y St. Maarten y di 28 mil hende pa Aruba. Esey ta di lazonan strategico cu instancianan
tambe islanan BES. Impacto Economico Covid unico forma cu por sigui carga e fon- gubernamental, companianan y or-
El a ilustra e posicion di Aruba prome Raymond Gradus a uza proyecci- donan social di e isla. ganisacionnan priva cu tin relacion cu
cu Covid, unda e Producto Bruto onnan di Banco Central di Aruba pa Aruba.