Page 43 - Awe Mainta 18 Feb 2022
P. 43

18                                                                                      Djaweps 17 febrüari 2022




                 NOS SALÚ















         Chèns grandi riba



          ataka di kurason





         Personanan ku a haña Corona  mil persona ku a haña Corona. Si
       tin chèns  mas  grandi  riba  ataka  bo bai wak kuantu mion persona
       di kurason. Esaki tabata loke  a haña Corona, den práktika esaki
       kardiólogonan ya tabata tin miedu.  ta un kantidat hopi grandi. Den
       Un parti di e hende ku a rekuperá  práktika di hospital diariamente
       di Corona, despues di e infekshon  por mira esaki.”
       ta parse di tin un oumento di rísiko   Ta kantidat importante, Harald
       riba  malesa  di  kurason  i  ader.  Jorstad, kardiólogo na Amsterdam
       P’esei mundu mester ta prepará  UMC, tambe ta bisa. “Aki ya nos
       pa un oumento di hende ku keho  tabata prepará, esaki nos tabatin
       di kurason, sientífi konan ta atvertí.  miedu  kaba.” E ta  splika  ku  ta-
       Ta  trata  aki  realmente  di  kantidat  bata konosí ku Corona durante e  no huma i kontrolá bo kolesteròl     Sí bo a yega di haña Coro-
       importante.                         fase agudo di e infekshon por sòru  di preshon.  Mester  hasi algu na  na, bo mester ta èkstra alerta.
         Ta trata di un estudio, ehekutá  pa  problema.  Ta  trata  aki  di  por  e  estilo  di bida  no  saludabel  ku  Kardiólogo Jorstad: “Sí despues di
       dor di entre otro Washington Uni-   ehèmpel di hendenan ku malesa  ta presente den komunidat, ku  kuater luna bo haña doló den pe-
       versity School of Medicine, ku an-  di kurason i ader ku ta bira mas  ta  vulnerabel  pa  kasi  tur  malesa  chu, bo mester laga wak esaki. E
       teriormente e siman aki a keda  malu. Tambe ta konosí ku por ori-       di kurason i ader. Prevenshon ta  por ta hopi kos, pues nos no mes-
       publiká den Nature Medicine.        giná sikatris riba e kurason.       mihó, Corona no ta solushoná ku  ter manda tur hende kardiólogo,
         E investigadónan a mira infor-      Pero e investigashon aki ta hopi  un medio di milager.”               pero sí ta importante pa  laga un
       mashon médiko di 153.760 hende  mas amplio. Ta trata aki di proble-                                         eksperto òf dòkter di kas evaluá.
       ku a tèst positivo. Nan a kompará  manan ku a originá despues di 30             Promé ola di Corona            E mihó sistema pa evitá pro-
       esaki riba un periodo di un aña ku  dia. Loke bo ta mira aki, ta ku e      Pa e investigashon, e sientí-    blema ku kurason, segun e inves-
       hendenan ku no a haña Corona.       vírus ta hopi mas ku un forma agu-  fi konan a usa dokumentonan mé-      tigadónan, ta simpel. Na promé
                                           do di bira malu, Jorstad ta bisa.  diko den un database ku Depart-      lugá  sòru  pa  bo  no  keda  infektá
                 72% mas chèns             “Nos  mester  tin  atenshon  tambe  ment of Veterans Affairs merikano  dor di e vírus. Kardiólogo Jorstad
         E konklushon di e investi-        pa otro malesa, manera e impakto  ta  tene.  E  investigadónan  a  krea  ke hasi uso di e oportunidat pa
       gadónan ta fuerte. Hendenan ku a  riba e kurason i sélula di ader.      un  sèt  di  data  ku  informashon  di  avisá hende pa tòg bakuná.
       haña Corona tabatin 63 porshento                                        salú di  153.760  hende  ku entre
       mas chèns riba ataka di kurason,                 Vulnerabel             promé di mart 2020 i 15 di yanüari             Estudio grandi
       84  porshento  mas  chèns  riba  un   Di kon esun sí i e otro no ta haña  2021 a tèst positivo pa Corona i     Marijke Linschoten, dòkter in-
       difi kultat di ritmo i e kambernan di  problema ku kurason, mester keda  esnan ku e promé 30 dianan di e  vestigadó na UMC Utrecht, ta
       kurason i 72 porshento mas chèns  investigá. Mayoria di kaso remar-     malesa a sobrebibí. Tiki di e hen-  haña importante pa hasi mas in-
       riba  ataka  di  kurason,  ku  hende-  kabel,  segun  e  investigadónan,  denan den e estudio tabata ba-    vestigashon na e konsekuensi-
       nan ku no a haña Corona.            ta ku hendenan ku nunka promé  kuná, pasobra na e momentu ei  anan riba término largu di Corona
         Malesa di kurason a bini dilanti  tabatin problema ku kurason i no  no tabatin bakuna disponibel.         riba kurason i ader. Ta krusial pa
       realmente 4 porshento. Algun hen-   ta keda konsiderá komo vulnera-        “E datanan aki pues ta akumulá  nos ta wak ku otro investigashon-
       de ta pensa kisas ku 4 porshento  bel, tambe a desaroyá problema di  den e tempu promé ku e kampaña  nan ta mustra mesun resultado.
       ta tiki, pero esaki no ta e kaso, mi-  kurason despues di Corona.       di bakunashon, na inisio di e pan-  Na e momentu aki tipo di investi-
       rando e grandura di e pandemia,       Problemanan di kurason pues  demia,” segun Jorstad. Nos no sa  gashonnan asina ta hopi skars.
       un di  e  outornan,  Ziyad Al-Aly, a  no solamente a afektá hende  di kua variante tabata trata. Tam-          UMC  Utrecht  i  Dutch  Cardio-
       bisa Science Daily.                 grandi, pero tambe hóben i tambe  poko nos por tradusí esaki direkta-   Vascular  Alliance  (DCVA), desde
         Na Estádos Unídos ya esaki ta  serka hendenan sin sobre peso i  mente na Omikron. Nos tur ta sin-         sèptèmber tambe ta hasiendo un
       nifi ká 3 mion kaso nobo di pashènt  sin diabétis. A haña malesa di ader  ta warda riba notisia positivo, pero  estudio grandi. Ta mira na e data
       di kurason, mundialmente kalkulá  tambe serka hendenan ku a pasa  sí ta Omikron i e bakuna ta sòru ku  ku a akumulá durante e promé ola
       na 15 mion. Ta trata di malesanan  dor di un infekshon leve.            e problema ta ménos grandi awor,  di e pandemia, enrikesé ku infor-
       ku ta keda i pues ku no ta bai di                                       nos ta haña sa te aki dos aña.      mashonnan tokante orígen di mo-
       mes.                                            Moveshon                   Investigadó Ziyad Al-Aly ta pro-  tor i atmishon den hospital. Ta tra-
                                             Segun kardiólogo Jorstad, e in-   poné pa hendenan pa hendenan  ta di 40 porshento di tur pashènt
                 Kantidat grandi           vestigashon aki ta indiká ku mes-   ku e rekuperá di Corona tene bon  ku e tempu ei a resultá den hos-
         Nos a pone e sifranan dilanti  ter investigá e orígen di problema  kuenta. Gobièrnunan mester ta  pital. “Tambe desde mei aña pasá
       dos eksperto hulandes. Marijke  di kurason mas amplio. El a en-         kla pará pa atendé ku oumento di  den kuadro di un otro estudio nos
       Linschoten, dòkter investigativo  fatisá riba e importansia di un es-   e kantidat di pashènt, e ta skirbi  ta mira serka hendenan ku resul-
       na UMC Utrecht: “Si bo mira e in-   tilo di bida salú.                  riba  Twitter. E tin miedu pa kon-  tá den hospital kuantu biaha nan
       vestigashon, promedio tres te dies    “Esaki mester ta un atvertensia.  sekuensia largu pa pashèntnan i  a  haña  daño  na  kurason.  Nos  ta
       kaso èkstra di ataka di kurason,  Puntra bo mes: kiko mi mes por  problema ku salú. Tambe e lo tin  spera ku dor di esaki nos por siña
       problema  ku  kurason  òf  un  difi -  hasi pa bida salú. Esaki ta move-  infl uensia riba ekonomia.          mas tokante eventual diferensia
       kultat di ritmo den e kambernan di  shon, moveshon i mas moveshon i                                         entre e promé variante di Corona,
       kurason, a keda stipulá pa kada  kome salú, mantené un peso salú,                  Èkstra alerta            Delta i Omikron.”
   38   39   40   41   42   43   44   45