Page 30 - BNDIA ARUBA
P. 30
a30 ciencia & tecnologia
Diasabra 15 Februari 2020
Cirugia di precision cu asistencia di robot a pasa prome test humano
sidad di Maastricht a pone sion halto usando joystick,
hunto un grupo di 20 muhe monta riba mesa di opera- Cirugia robotico no ta nada
cu lymphedema, un condi- cion. E setup aki basicamente nobo. E sistema Da Vinci, e
cion relaciona na cancer di ta cancela cualkier temblor robot di cirugia miho bendi
pecho den cual exceso di liki- den man di e ciruhano y ta na mundo, a ser aproba pa
do ta colecta den tehido, cau- baha escala di movemento di FDA dos decada atras. E por
sando cu esaki ta hincha. Tur su mannan na version mas opera cu un grado di preci-
tabata programa pa haya ciru- sutil y refina. Por ehempel, si sion di 1mm, pero no a haya
gia pa alivia nan sintoma door e ciruhano move e joystick un cu e ta miho cu cirugia tradi-
di conecta lymph vessels na centimeter, e brasa di robot ta cional, y cu su prijs di $2 mi-
adernan cercano, pues pas- move 1/10 di milimeter. yon – plus mantencion – ta
ando banda di e area afecta. mas caro.
Nan a ser dividi den dos gru- E resultado: E grupo bou
po: Uno lo ricibi unicamente cirugia robotico a cura un Cirugia di precision halto ta
(MIT TechnologyReview) cirugia’, un termino referien- cirugia manual, otro opera pa tiki mas rapido ora inves- un niche unda aparatonan
– Un test di un robot nobo do na cirugia riba ader cu ta ciruhano usando un sistema tigadonan a check bek cu robotico por potencialmente
pa cirugia di precision midi entre 0.3 te cu 0.8mm. robotico yama MUSA, fabri- nan, pero mas aleu tabatin proba nan balor, esencial-
halto, usa pa opera un Ta un forma di cirugia cu uni- ca pa un compania Hulandes tiki diferencia entre nan dos. mente convertiendo ciru-
muhe cu cancer di pecho, camente un cantidad chikito yama Microsure. Sinembargo, e motibo di e hanonan decente den clase
a haya cu e sistema ta safe. di ciruhano mundialmente test tabata pa demostra cu mundial. Sinembargo, lo
por ehecuta. E sistema ta activa pa pedal di e sistema robotico ta safe y mester mas test di mas ciru-
Esaki ta e prome test humano pia, y un ciruhano ta controla factibel, na luga di demostra hano riba hopi mas pashent
di un robot pa ‘supermicro- Investigadonan na Univer- e instrumentonan di preci- superioridad. pa ta sigur.
Misterioso ‘poblacion fantasma’ di humano antiguo descubri
(CNN) – Un poblacion moderno, segun genticista
misterioso di humano Arun Durvasula y Sriram E cientificonan di UCLA a
antiguo a biba na Africa Sankararaman. sobrepasa e retonan aki pa
occidental alrededor di 1 haya e ‘fantasma’ di e tribu
miyon aña atras, y cien- DNA di e poblacion arcaico hominin usando tecnica di
tificonan ta kere cu nan aki ta conta pa entre 2% y modelo di computer riba
genes ainda ta bibo den 19% di ancestro genetico di DNA moderno. Nan a con-
hende awendia. Africanonan occidental, nan strui ‘mapa amplio di genoma
a bisa. di ancestro arcaico’ a traves di
E ‘poblacion fantasma’ arcai- cuatro poblacion etnico Afri-
co aki ta parce di a separa di Investigacion bon estableci, cano occidental bibando na
humanonan moderno prome segun e estudio, a establece tres pais: Nigeria, Sierra Le-
cu e Neanderthals a separa existencia di DNA Neander- one y Gambia.
di e family tree, segun inves- thal den poblacion moderno
tigacion publica den Science Europeo, y DNA Denisovan Investigadonan a compara
Advances. den poblacion Oceanico. 405 genoma di Africano occi- Era di Piedra, cientificonan a di humano moderno a ban-
dental cu genoma Neander- descubri na 2010 cu ances- dona Africa pa Europa alre-
E separacion ta parce di a Investigadonan di UCLA a thal y Denisovan, y a inves- tronan antiguo di Europeo, dedor di 200mil aña pasa y a
tuma luga entre 360mil y un bisa cu ‘mientras varios estu- tiga si tabatin mescla entre un Asiatico y Americanonan a crusa cu Neanderthal, prome
miyon di aña atras, segun in- dio a revela contribucion di hominim desconoci, kende reproduci cu Neanderthals. cu a bay Africa bek. Esaki ta
vestigadonan di Universidad lineahenan profundo na an- su ancestronan a separa di Luna pasa, investigadonan di pone duda riba e teoria acepta
di California, Los Angeles. cestro di Africanonan awen- e arbol familiar humano Lewis-Sigler Institute for In- di ‘fuera di Africa’ pa migra-
E humanonan antiguo aki dia, e naturalesa di e contri- prome cu Neanderthal. Data tegrative Genomics di Princ- cion humano, nificando cu
a haya baby cu ancestronan bucionnan aki ta poco com- ta sugeri cu esaki lo a involu- eton a bisa cu nan tambe a humano moderno a origina
di Africanonan moderno, prendi’. Esaki en parti pa mo- cra multiple poblacionnan. detecta ancestro Neanderthal na Africa y plama na resto
manera similar na con Ne- tibo di tiki record fossiel na den Africano pa prome biaha. di mundo den un ola singu-
anderthals a reproduci cu Africa y e dificultad pa haya Despues di extra e prome ge- lar entre 60mil pa 80mil aña
ancestronan di Europeonan DNA antiguo. noma di weso di hominim di Nan data ta indica cu un ola atras.
Pelosi ta urgi paisnan pa evita Huawei pa 5G
MUNICH (AP) — House na Munich Security Confer- Comentarionan di Pelosi a cu Huawei por duna gobi-
Speaker di Congreso Mer- ence, un reunion anual di subraya sospechanan biparti- erno Chines acceso na data, Secretario di Estado Mike
icano, Nancy Pelosi ayera lidernan stranhero y di sigu- sano di Huawei na Merca. acusacionnan cu e compania Pompeo y Secretario di De-
a apela na un audiencia ridad rond di mundo. ta rechasa. Merca ta purbando fensa Mark Esper tambe ta na
na Alemania pa paisnan Administracion di Trump di pone nacionnan Europeo e conferencia na Munich.
evita gigante tecnologico “Nacionnan no por cede nos a expresa preocupacion di prohibi ekipo for di red di ce-
Chines, Huawei durante infrastructura di telecomu- siguridad nacional pa Hua- lular di proximo generacion, Presidente di Comite Hu-
construccion di nan red nicacion na China pa expe- wei, e fabricante mas grandi pero paisnan ta kedando leu diciario di Senado, Lindsey
celular di proximo gen- diencia financiero”, Pelosi di ekipo di telecomunicacion di un prohibicion completo. Graham, un Republicano, a
eracion, agregando su voz a bisa. “Un concesion asina di mundo, y ta agresivamente enfatisa acuerdo amplio na
na presion di administra- mal pensa unicamente lo re- convenciendo aliadonan oc- Reino Uni, notablemente, a Merca pa cu Huawei. “Pelosi
cion di Trump. forsa presidente Xi Jinping cidental pa prohibi e compa- anuncia luna pasa cu lo per- y Trump probablemente no
mientras e ta socava balornan nia di participa den rednan miti Huawei participa den lo tin hopi cena hunto, pero
“China ta buscando pa ex- democratico, derechonan wireless di velocidad halto. cierto area no- sensitivo di si bo puntra nan riba compra
porta su autocracia digital a humano, independencia eco- nan red, y e guianan di Union Britanico di Huawei, nan lo
traves di gigante di telecomu- nomico y siguridad nacio- Oficialnan di administracion Europeo pa 5G ta keda leu di duna mesun contesta.”
nicacion Huawei”, Pelosi a nal.” di Trump, incluyendo secre- aborda preocupacion Meric-
bisa durante un presentacion tarionan di Gabinete, ta bisa nao.