Page 30 - BNDIA ARUBA
P. 30

a30    ciencia & tecnologia
                 Diasabra 15 Februari 2020

                 Cirugia di precision cu asistencia di robot a pasa prome test humano


                                                                      sidad  di  Maastricht  a  pone  sion  halto  usando  joystick,
                                                                      hunto un grupo di 20 muhe  monta  riba  mesa  di  opera-  Cirugia  robotico  no  ta  nada
                                                                      cu  lymphedema,  un  condi-  cion. E setup aki basicamente  nobo. E sistema Da Vinci, e
                                                                      cion  relaciona  na  cancer  di  ta  cancela  cualkier  temblor  robot  di  cirugia  miho  bendi
                                                                      pecho den cual exceso di liki-  den  man  di  e  ciruhano  y  ta  na  mundo,  a  ser  aproba  pa
                                                                      do ta colecta den tehido, cau-  baha escala di movemento di  FDA dos decada atras. E por
                                                                      sando cu esaki ta hincha. Tur  su  mannan  na  version  mas  opera  cu  un  grado  di  preci-
                                                                      tabata programa pa haya ciru-  sutil y refina. Por ehempel, si  sion di 1mm, pero no a haya
                                                                      gia pa alivia nan sintoma door  e ciruhano move e joystick un  cu e ta miho cu cirugia tradi-
                                                                      di  conecta  lymph  vessels  na  centimeter, e brasa di robot ta  cional, y cu su prijs di $2 mi-
                                                                      adernan  cercano,  pues  pas-  move 1/10 di milimeter.    yon  –  plus  mantencion  –  ta
                                                                      ando  banda  di  e  area  afecta.                         mas caro.
                                                                      Nan a ser dividi den dos gru-  E  resultado:  E  grupo  bou
                                                                      po: Uno lo ricibi unicamente  cirugia  robotico  a  cura  un  Cirugia di precision halto ta
            (MIT  TechnologyReview)  cirugia’, un termino referien-   cirugia manual, otro opera pa  tiki  mas  rapido  ora  inves-  un  niche  unda  aparatonan
            – Un test di un robot nobo  do na cirugia riba ader cu ta  ciruhano  usando  un  sistema  tigadonan  a  check  bek  cu  robotico  por  potencialmente
            pa  cirugia  di  precision  midi entre 0.3 te cu 0.8mm.  robotico yama MUSA, fabri-    nan,  pero  mas  aleu  tabatin  proba  nan  balor,  esencial-
            halto,  usa  pa  opera  un  Ta un forma di cirugia cu uni-  ca pa un compania Hulandes  tiki diferencia entre nan dos.  mente  convertiendo  ciru-
            muhe cu cancer di pecho,  camente un cantidad chikito  yama Microsure.                 Sinembargo,  e  motibo  di  e  hanonan  decente  den  clase
            a haya cu e sistema ta safe.  di  ciruhano  mundialmente                               test  tabata  pa  demostra  cu  mundial.    Sinembargo,  lo
                                         por ehecuta.                 E sistema ta activa pa pedal di  e  sistema  robotico  ta  safe  y  mester mas test di mas ciru-
            Esaki ta e prome test humano                              pia, y un ciruhano ta controla  factibel, na luga di demostra  hano  riba  hopi  mas  pashent
            di  un  robot  pa  ‘supermicro-  Investigadonan  na  Univer-  e  instrumentonan  di  preci-  superioridad.          pa ta sigur.


                         Misterioso ‘poblacion fantasma’ di humano antiguo descubri


            (CNN)  –  Un  poblacion  moderno,  segun  genticista
            misterioso    di   humano  Arun  Durvasula  y  Sriram  E  cientificonan  di  UCLA  a
            antiguo  a  biba  na  Africa  Sankararaman.               sobrepasa  e  retonan  aki  pa
            occidental  alrededor  di  1                              haya  e  ‘fantasma’  di  e  tribu
            miyon  aña  atras,  y  cien-  DNA di e poblacion arcaico  hominin  usando  tecnica  di
            tificonan  ta  kere  cu  nan  aki  ta  conta  pa  entre  2%  y  modelo  di  computer  riba
            genes  ainda  ta  bibo  den  19%  di  ancestro  genetico  di  DNA moderno. Nan a con-
            hende awendia.               Africanonan  occidental,  nan  strui ‘mapa amplio di genoma
                                         a bisa.                      di ancestro arcaico’ a traves di
            E ‘poblacion fantasma’ arcai-                             cuatro poblacion etnico Afri-
            co aki ta parce di a separa di  Investigacion  bon  estableci,  cano  occidental  bibando  na
            humanonan moderno prome  segun  e  estudio,  a  establece  tres pais: Nigeria, Sierra Le-
            cu  e  Neanderthals  a  separa  existencia di DNA Neander-  one y Gambia.
            di e family tree, segun inves-  thal den poblacion moderno
            tigacion publica den Science  Europeo, y DNA Denisovan  Investigadonan  a  compara
            Advances.                    den poblacion Oceanico.      405 genoma di Africano occi-  Era di Piedra, cientificonan a  di  humano  moderno  a  ban-
                                                                      dental  cu  genoma  Neander-  descubri  na  2010  cu  ances-  dona  Africa  pa  Europa  alre-
            E  separacion  ta  parce  di  a  Investigadonan  di  UCLA  a  thal y Denisovan, y a inves-  tronan  antiguo  di  Europeo,  dedor di 200mil aña pasa y a
            tuma luga entre 360mil y un  bisa cu ‘mientras varios estu-  tiga si tabatin mescla entre un  Asiatico  y  Americanonan  a  crusa cu Neanderthal, prome
            miyon di aña atras, segun in-  dio  a  revela  contribucion  di  hominim  desconoci,  kende  reproduci  cu  Neanderthals.  cu a bay Africa bek. Esaki ta
            vestigadonan  di Universidad  lineahenan  profundo  na  an-  su  ancestronan  a  separa  di  Luna pasa, investigadonan di  pone duda riba e teoria acepta
            di  California,  Los  Angeles.  cestro  di  Africanonan  awen-  e  arbol  familiar  humano  Lewis-Sigler Institute for In-  di ‘fuera di Africa’ pa migra-
            E  humanonan  antiguo  aki  dia, e naturalesa di e contri-  prome cu Neanderthal. Data  tegrative Genomics di Princ-  cion  humano,  nificando  cu
            a  haya  baby  cu  ancestronan  bucionnan aki ta poco com-  ta sugeri cu esaki lo a involu-  eton  a  bisa  cu  nan  tambe  a  humano  moderno  a  origina
            di  Africanonan  moderno,  prendi’. Esaki en parti pa mo-  cra multiple poblacionnan.  detecta ancestro Neanderthal  na  Africa  y  plama  na  resto
            manera  similar  na  con  Ne-  tibo  di  tiki  record  fossiel  na                     den Africano pa prome biaha.  di mundo den un ola singu-
            anderthals  a  reproduci  cu  Africa  y  e  dificultad  pa  haya  Despues di extra e prome ge-                      lar entre 60mil pa 80mil aña
            ancestronan  di  Europeonan  DNA antiguo.                 noma di weso di hominim di  Nan data ta indica cu un ola  atras.


                                        Pelosi ta urgi paisnan pa evita Huawei pa 5G


            MUNICH (AP) — House  na Munich Security Confer-           Comentarionan  di  Pelosi  a  cu  Huawei  por  duna  gobi-
            Speaker di Congreso Mer-     ence,  un  reunion  anual  di  subraya sospechanan biparti-  erno  Chines  acceso  na  data,  Secretario  di  Estado  Mike
            icano, Nancy Pelosi ayera  lidernan stranhero y di sigu-  sano di Huawei na Merca.     acusacionnan cu e compania  Pompeo y Secretario  di De-
            a  apela  na  un  audiencia  ridad rond di mundo.                                      ta rechasa. Merca ta purbando  fensa Mark Esper tambe ta na
            na  Alemania  pa  paisnan                                 Administracion  di  Trump  di  pone  nacionnan  Europeo  e conferencia na Munich.
            evita  gigante  tecnologico  “Nacionnan no por cede nos  a  expresa  preocupacion  di  prohibi ekipo for di red di ce-
            Chines,  Huawei  durante  infrastructura  di  telecomu-   siguridad  nacional  pa  Hua-  lular di proximo generacion,  Presidente  di  Comite  Hu-
            construccion  di  nan  red  nicacion  na  China  pa  expe-  wei, e fabricante mas grandi  pero paisnan ta kedando leu  diciario  di  Senado,  Lindsey
            celular  di  proximo  gen-   diencia  financiero”,  Pelosi  di ekipo di telecomunicacion  di un prohibicion completo.   Graham,  un  Republicano,  a
            eracion, agregando su voz  a  bisa.  “Un  concesion  asina  di mundo, y ta agresivamente                            enfatisa  acuerdo  amplio  na
            na presion di administra-    mal pensa unicamente lo re-  convenciendo  aliadonan  oc-  Reino  Uni,  notablemente,  a  Merca pa cu Huawei. “Pelosi
            cion di Trump.               forsa  presidente  Xi  Jinping  cidental pa prohibi e compa-  anuncia luna pasa cu lo per-  y  Trump  probablemente  no
                                         mientras e ta socava balornan  nia  di  participa  den  rednan  miti  Huawei  participa  den  lo tin hopi cena hunto, pero
            “China  ta  buscando  pa  ex-  democratico,   derechonan  wireless di velocidad halto.   cierto  area  no-  sensitivo  di  si bo puntra nan riba compra
            porta  su  autocracia  digital  a  humano, independencia eco-                          nan red, y e guianan di Union  Britanico di Huawei, nan lo
            traves di gigante di telecomu-  nomico  y  siguridad  nacio-  Oficialnan di administracion  Europeo pa 5G ta keda leu di  duna mesun contesta.”
            nicacion  Huawei”,  Pelosi  a  nal.”                      di Trump, incluyendo secre-  aborda  preocupacion  Meric-
            bisa durante un presentacion                              tarionan di Gabinete, ta bisa  nao.
   25   26   27   28   29   30   31   32