Page 37 - AM211011
P. 37

16                                                                                       Djasabra 9 òktober 2021



                                                       Guia di Hortikultura





                                                                           pa Boneiru






                                                          Servisio di Agrikultura, Krio i Peska (Dienst LVV)
                                                          i Soltuna 2005



         Tin hopi mikroelemento dife-      pa motibu ku nan falta awa òf  bon, e mester ta sufi siente húm-        ta hasi ku pipita chikitu na nan
      rente, manera por ehèmpel, Fe  pa  motibu  ku  evaporashon  ta  edo. Por hinka e mèst orgániko  rais, ku ta kontené bakteria ku
      (heru),  Mg  (magnesium),  Cu  hopi haltu, loke ta pone ku nan  fresku den tera promé ku plug.  ta saka nitrógeno for di aire.
      (koper), Zn (zink), B (boor), Mn  no por transportá e kalsio (Ca).  Durante e promé  lunanan, e  Bonchi i pinda ta pertenesé na
      (mangaan), Co (cobalt) i otro-       Pues den e kaso akí e falta di  mèst orgániko no tin muchu  e famia di leguminosa. Dor di
      nan.                                 kalsio no ta kousá pa motibu ku  efekto ainda riba e matanan.           planta e matanan akí i, despues
         Generalmente no tin pro-          no tin kalsio den tera (na Kòr-        E mèst orgániko ta putri i e  ku kosechá, plug nan restonan
      blema ku falta di mikro-nutriente  sou semper tin basta kalsio den  ta kita nutrishon for di tera pa e  den tera, e tera ta haña hopi
      ora  ta  planta  den  tera,  normal-  tera).                             por putri bon. E promé lunanan  nitrógeno.  Despues  por  planta
      mente  nan  sa  ta  presente  den               Tipo di mèst             mester  pone mèst kímiko den  otro kultivo ku por utilisá e ni-
      kantidatnan ku ta mas ku sufi si-       Tin dos tipo di mèst, mèst  tera  pa  e  matanan  krese  bon.  trógeno akí (kultivo den sistema
      ente. Den sierto kaso spesífi ko  orgániko i mèst kímiko  (ku ge-        Pero na un término un tiki mas  rotativo).
      por surgi problema ku defi sien-     neralmente nos ta yama fertil-      largu, ora e mèst natural a putri
      sia kaminda e mata no ta haña  isante, aunke mèst orgániko  e ta enrikesé e tera.                                       Mèst kímiko.
      sufi siente  di  sierto  mikro-ele-  tambe ta kontené nutriente ku          Kompará ku mèst kímiko,             Mèst kímiko ta bin den forma
      mento.                               ta fertilisá).                      mèst orgániko ta kontené un  granular, na puiru òf komo líkido.
         E defi siensianan mas komun                                           konsentrashon di nutriente hopi  Den kaso di mèst kímiko ta sti-
      ku  nos  sa  haña  na  Kòrsou  ta              Mèst orgániko             mas abou, pero sí e ta kontené  pulá semper riba e paki òf saku
      defi siensia  di  Fe  (heru)  i  di  Zn   Mèst orgániko ta mèst ku ta  material  orgániko  loke  ta  yuda  kuantu % di kada un di e nutri-
      (zink). E defi siensianan akí ge-    originá di kos bibu, por ehèmpel:  drecha struktura di tera. Miran-     entenan mayor e ta kontené. Ta
      neralmente no ta surgi pa mo-        mèst di bestia; sanger òf wesu di  do e tabèl siguiente ku ta duna  nota e informashon akí ku tres
      tibu ku no tin sufi siente di e el-  bestia; humus trahá dor di bichi;  e komposishon di diferente tipo  sifra, semper n’e mesun sekue-
      ementonan akí den tera, sino pa  humus trahá dor di kòmpòst. E  di mèst di bestia, na porsenta-              nsia, N-P-K, loke ta Nitrógeno,
      motibu ku e mata no por yega  komposishon di mèst orgániko  he, nos por mira klaramente ku  Fòsfat i Potasium (Kalium). Si
      na nan i no por saka nan for di  por varia mashá hopi, mèst di  e porsentahenan di N, P i K ta  bo ta haña un saku ku 15 -15
      tera.                                galiña  tin  un  konsentrashon  hopi mas abou kompará ku por  -15 skirbí riba dje esei ke men
         Generalmente esaki ta kousá  haltu di nitrógeno den forma di  ehèmpel e mèst kímiko “triple  ku e ta kontené 15 % di N, 15%
      dor di un kombinashon di             amoniak, loke ta pone ku mèst  quince” ku ta kontené 15% di N,  di P i 15% di K. Si e fertilisante ta
         tera ku  tin muchu klei  pisá i  di galiña hopi fresku por kima  di P i di K. Pero tambe nos por  kontené mikro-elemento, esaki
      awa di irigashon muchu alkalino,  mata.  Mèst  di  kabritu,  karné  i  mira ku e ta kontené hopi mate-       ta notá tras di e tres sifra di N,
      loke ku tempu ta pone ku e tera  baka, ku ta fresku òf ku semper  rial orgániko loke “triple quince”  P i K, ku nan spesifi kashon. Por
      ta akumulá salu i kalki i ta bira  a keda para un kaminda seku,  no  tin  at  all.    Un  otro  forma  di  kumpra mikro-nutriente separa-
      muchu  alkalino  (nivel  di  ásido  ta kontené nutriente den forma  gòrda tera ku mèst orgániko ta  damente tambe, esta granular
      hopi  abou).  Otro  defi siensia  di  no utilisabel pa mata, e mèst tin  e asina yamá “groenbemesting”  na paki òf den solushon (forma
      mikro-elemento hopi konosí ta e  ku putri promé pa e nutriente  (spañó “abono verde”).                       líkido). E tiponan granular por
      asina yamá ”neusrot” den tomati  por konvertí den formanan ku               Matanan  di  e  famia  di  legu-  meskla  den  tera,  esunnan  den
      y promentòn, esaki ta kousá dor  ta bira aksesibel pa mata. Sem-         minosa (latin: Leguminosae),  forma líkido por spùit riba e bla-
      di falta di Ca (kalsio).             per mester laga mèst orgániko  i tambe matanan di algun otro  chinan (aplikashonfoliar) òf por
         E matanan tin falta di kalsio,  para putri durante un temporada  famia por saka nitrógeno for di  duna e mata via e awa di drip-
                                           promé ku por us’é. P’e por putri  aire i hink’é den tera. Esaki nan  sistem.
   32   33   34   35   36   37   38   39   40   41