Page 37 - AM211011
P. 37
16 Djasabra 9 òktober 2021
Guia di Hortikultura
pa Boneiru
Servisio di Agrikultura, Krio i Peska (Dienst LVV)
i Soltuna 2005
Tin hopi mikroelemento dife- pa motibu ku nan falta awa òf bon, e mester ta sufi siente húm- ta hasi ku pipita chikitu na nan
rente, manera por ehèmpel, Fe pa motibu ku evaporashon ta edo. Por hinka e mèst orgániko rais, ku ta kontené bakteria ku
(heru), Mg (magnesium), Cu hopi haltu, loke ta pone ku nan fresku den tera promé ku plug. ta saka nitrógeno for di aire.
(koper), Zn (zink), B (boor), Mn no por transportá e kalsio (Ca). Durante e promé lunanan, e Bonchi i pinda ta pertenesé na
(mangaan), Co (cobalt) i otro- Pues den e kaso akí e falta di mèst orgániko no tin muchu e famia di leguminosa. Dor di
nan. kalsio no ta kousá pa motibu ku efekto ainda riba e matanan. planta e matanan akí i, despues
Generalmente no tin pro- no tin kalsio den tera (na Kòr- E mèst orgániko ta putri i e ku kosechá, plug nan restonan
blema ku falta di mikro-nutriente sou semper tin basta kalsio den ta kita nutrishon for di tera pa e den tera, e tera ta haña hopi
ora ta planta den tera, normal- tera). por putri bon. E promé lunanan nitrógeno. Despues por planta
mente nan sa ta presente den Tipo di mèst mester pone mèst kímiko den otro kultivo ku por utilisá e ni-
kantidatnan ku ta mas ku sufi si- Tin dos tipo di mèst, mèst tera pa e matanan krese bon. trógeno akí (kultivo den sistema
ente. Den sierto kaso spesífi ko orgániko i mèst kímiko (ku ge- Pero na un término un tiki mas rotativo).
por surgi problema ku defi sien- neralmente nos ta yama fertil- largu, ora e mèst natural a putri
sia kaminda e mata no ta haña isante, aunke mèst orgániko e ta enrikesé e tera. Mèst kímiko.
sufi siente di sierto mikro-ele- tambe ta kontené nutriente ku Kompará ku mèst kímiko, Mèst kímiko ta bin den forma
mento. ta fertilisá). mèst orgániko ta kontené un granular, na puiru òf komo líkido.
E defi siensianan mas komun konsentrashon di nutriente hopi Den kaso di mèst kímiko ta sti-
ku nos sa haña na Kòrsou ta Mèst orgániko mas abou, pero sí e ta kontené pulá semper riba e paki òf saku
defi siensia di Fe (heru) i di Zn Mèst orgániko ta mèst ku ta material orgániko loke ta yuda kuantu % di kada un di e nutri-
(zink). E defi siensianan akí ge- originá di kos bibu, por ehèmpel: drecha struktura di tera. Miran- entenan mayor e ta kontené. Ta
neralmente no ta surgi pa mo- mèst di bestia; sanger òf wesu di do e tabèl siguiente ku ta duna nota e informashon akí ku tres
tibu ku no tin sufi siente di e el- bestia; humus trahá dor di bichi; e komposishon di diferente tipo sifra, semper n’e mesun sekue-
ementonan akí den tera, sino pa humus trahá dor di kòmpòst. E di mèst di bestia, na porsenta- nsia, N-P-K, loke ta Nitrógeno,
motibu ku e mata no por yega komposishon di mèst orgániko he, nos por mira klaramente ku Fòsfat i Potasium (Kalium). Si
na nan i no por saka nan for di por varia mashá hopi, mèst di e porsentahenan di N, P i K ta bo ta haña un saku ku 15 -15
tera. galiña tin un konsentrashon hopi mas abou kompará ku por -15 skirbí riba dje esei ke men
Generalmente esaki ta kousá haltu di nitrógeno den forma di ehèmpel e mèst kímiko “triple ku e ta kontené 15 % di N, 15%
dor di un kombinashon di amoniak, loke ta pone ku mèst quince” ku ta kontené 15% di N, di P i 15% di K. Si e fertilisante ta
tera ku tin muchu klei pisá i di galiña hopi fresku por kima di P i di K. Pero tambe nos por kontené mikro-elemento, esaki
awa di irigashon muchu alkalino, mata. Mèst di kabritu, karné i mira ku e ta kontené hopi mate- ta notá tras di e tres sifra di N,
loke ku tempu ta pone ku e tera baka, ku ta fresku òf ku semper rial orgániko loke “triple quince” P i K, ku nan spesifi kashon. Por
ta akumulá salu i kalki i ta bira a keda para un kaminda seku, no tin at all. Un otro forma di kumpra mikro-nutriente separa-
muchu alkalino (nivel di ásido ta kontené nutriente den forma gòrda tera ku mèst orgániko ta damente tambe, esta granular
hopi abou). Otro defi siensia di no utilisabel pa mata, e mèst tin e asina yamá “groenbemesting” na paki òf den solushon (forma
mikro-elemento hopi konosí ta e ku putri promé pa e nutriente (spañó “abono verde”). líkido). E tiponan granular por
asina yamá ”neusrot” den tomati por konvertí den formanan ku Matanan di e famia di legu- meskla den tera, esunnan den
y promentòn, esaki ta kousá dor ta bira aksesibel pa mata. Sem- minosa (latin: Leguminosae), forma líkido por spùit riba e bla-
di falta di Ca (kalsio). per mester laga mèst orgániko i tambe matanan di algun otro chinan (aplikashonfoliar) òf por
E matanan tin falta di kalsio, para putri durante un temporada famia por saka nitrógeno for di duna e mata via e awa di drip-
promé ku por us’é. P’e por putri aire i hink’é den tera. Esaki nan sistem.