Page 11 - bnd
P. 11
CIENCIA/TECNOLOGIA A11
Diabierna 14 Augustus 2015
Conflicto di frontera den Caribe:
E caso Venezuela – Guyana
Conflicto di frontera den Oriental ta e rio Essequibo. dos paisnan nunca a resulta algo otro pa un instancia hu- grandi riba costa, pa di otro
Caribe no algo no comun. Na 1788 caba e colonia Spa- den un conflicto militar, y ridicamente. Manera por a banda desaproba y ignora e
Cu un pasado turbulento ño a reclama e Provincianan mirando pasado no ta spera mira aki riba den e historia tratado pa loke ta e islanan
unda asina tanto poder Uni cu tin ocupacion di teri- esey tampoco. Sin embargo, di e disputa Guyana – Ven- den lama Caribe, cu con-
Europeo tabata bringa torio di banda Hulandes cu den e situacion peligroso cu ezuela, na 1648, apenas algo trario na e caso di Guyana, na
otro den e region aki, no nan ta considera Spaño. Cu Venezuela ta aden, ta facil pa mas cu un decada despues di 1648 no tabatin ningun duda
ta nada straño cu actual- esey e problema no a keda pensa riba un conflicto ex- e ocupacion di e islanan aki ken tabata eherce dominio
mente ainda ta lidia cu resolvi, al contrario. Semper terno pa desvia atencion di e pa e Provincianan Uni, den e riba nan. Pa no papia mes di e
algun di e herencia nan tin un diferencia entre loke situacion interno na Venezu- Tratado di Munster ya Spaña realidad, cu nan ta pertenece
menos bunita aki. ta skirbi y loke poder (mili- ela. a reconoce cu e teritorionan na un pais cu na su turno ta
Por menciona por ehemplo e tar) por haci. Pa hopi tempo, Venezuela y Aruba cu ambos partido tabatin den pertenece na NATO, e po-
caso di e conflicto entre Ni- a pesar di nan reclamonan, Den ultimo añanan na algun nan poder na e momento ey, tencia militar mayor di mun-
caragua y Costa Rica tocante Venezuela mester a resigna ocasion a yega di tende tanto ta keda di nan. Lo ta ilogico do. Si mira con te awe Ven-
parti di e Rio San Juan cu ta pasobra simplemente e poder e fayecido presidente Hugo si Venezuela, como heredero ezuela no a subi e caminda di
forma e frontera. Tin tambe militar Hulandes, y despues Chavez como su sucesor di e teritorio colonial di e violencia militar cu Guyana,
e disputa entre Colombia y di e Inglesnan, a preveni pa Nicolas Maduro referi na e is- tempo ey (Capitanía General no ta logico pa pensa cu nan
Nicaragua tocante algun isla Venezuela por a tuma pose- lanan dilanti nan costa como de Venezuela) di un banda lo busca e tipo di problema
den Lama Caribe y teritorio sion di e teritorio den dis- historicamente perteneciente ta reconoce e tratado pa loke ey cu Reino Hulandes y su
marino. Un caso grandi cu puta. E tereno reclama West na nan pais. Esey ta facil pa ta su reclamo di un teritorio aliadonan.q
ta toca dos pais di Caribe ta di e rio Essequibo por cierto un mandatario bisa, pero ta
e conflicto entre Venezuela ta e parti mas grandi di loke
y su bisiña na banda oriental awe ta Guyana (casi 160.000
Guyana. km2).
En breve e origen historico. Den e era mas moderno, e
Durante conkista di teritorio dos paisnan a yega na algun
riba costa Nort di e conti- convenio, manera na 1897 cu
nente Sur Americano, Hu- a firma e Tratado di Wash-
landa a logra yega na cuatro ington, despues di arbitrario
den cual Merca y Rusia ta-
colonia, Demerara, Essequ- batin un papel importante. E
ibo, Berbice y Surinam, cu resultado no tabata faborabel
awendia ta duna espacio na pa Venezuela y a sigui un in-
dos pais: Suriname y Guyana. tento di arbitrario na Paris na
Den siglo 19 e tres propie- 1899 (bao di e asina yama In-
dadnan excepto Surinam a ternational Arbitral Awards)
bay den man di e imperio cu tampoco a resulta. Na
Britanico y a bira den siglo 1962 Venezuela a declara
pasa e republica independi- e acuerdo di 1899 nulo y a
ente Guyana. E conflicto cu bolbe na su reclamo anterior,
Venezuela ta surgi na mo- di tur e teritorio West di rio
mento cu segun Venezuela, Essequibo.
Hulanda y despues Guyana Negociacion y incidente a
a usurpa tereno na banda keda sigui otro y otro con-
West di e rio Essequibo, cual venio manera e Protocol di
rio Venezuela ta considera e Port of Spain (1970), pero na
frontera natural entre e dos 1982 Venezuela a dicidi di no
paisnan. Sin embargo, e otro renoba e acuerdo aki.
partido ta bisa cu na 1648 Na 2007 tabatin un incidente
caba, den e Tratado di Mun- na unda militarnan Vene-
ster, a keda acorda cu cada zolano a drenta teritorio di
banda ta keda cu e teritorio Guyana, y gobierno di Ven-
cu nan tabatin bao nan con- ezuela a ofrece disculpa pa
trol na momento di e trata- esaki.
do. Hulanda, cu e tempo ey Recientemente tabatin otro
ainda tabata e Provincianan problema encuanto e terito-
Uni, tabatin un fortificacion rio maritimo, unda cu Guy-
na banda West di e rio Esse- ana a duna un concesion na
quibo na 1616 caba, cu tabata e compania petrolero Exx-
yama “Fort Ter Hoogen”. onMobil pa cuminsa haci
Na 1777 Reino di Spaña a exploracion den un area cu
crea e ‘Capitanía General de Venezuela ta reclama como
Venezuela’, loke awe ta e Re- propiedad.
publica Venezuela y a esta- Te na e momento aki feliz-
blece cu e frontera na banda mente e conflicto entre e