Page 6 - bon-dia-aruba-20220604
P. 6

a6   local
                       Diasabra 4 Juni 2022

             Constelacion di e miembronan nobo di SER

             y bishita na Minister di Asunto Economico,


                   Comunicacion y Desaroyo Sostenibel


            Ariba  1  di  mei  2022  e  Representantenan di organisacio-  Sr.  Anthony  Figaroa  (repre-
            constelacion  di  e  miem-   nan di dunado di trabao      sentante di SIMAR)
            bronan  nobo  di  Sociaal  Sr.  Tristan  Every  (repre-   Sr. Hubert Dirks (represent-
            Economische Raad (SER)  sentante  di  ATIA)  y  alabes  ante di FTA)                     Entre  desaroyo  liber  y  formalisa-
            a wordo instala.             voorzitter nobo di SER                                      cion di idioma
                                         Sr. Maarten Jan van Romondt  Miembronan independiente
            SER ta un organo di delibera-  (representante di AHATA),   Sra. Francielle Laclé (experto   Un di e aspectonan mas importante di nos idioma Papiamento ta cu,
            cion y conseho, cu tin e re-  Sra.  Monica  Kock  (repre-  ariba tereno di sostenibilidad   a pesar cu nos idioma ta existi pa varios siglo caba, su trayectoria di
            sponsabilidad  pa  vocifera  su  sentante  di  Kamer  van  Ko-  duradero)                e tempo aya te awe ta diferente cu e idiomanan grandi formalmente
            opinion  y  recomendacionan  ophandel)                                                   estableci. Te recientemente, y te awe ainda, desaroyo di nos idioma a
            na  gobierno  encuanto  dife-                             Despues cu e conseho nobo      tuma lugar mayoritariamente via comunicacion oral, sin un gramatica
            rente temanan riba tereno so-  Representantenan di organisacio-  a  wordo  instala,  dia  24  di   y ortografia estableci. Ademas, te no mucho tempo pasa, mayoria di
            cial y/of economico, sea riba  nan Sindical               mei  a  haci  un  ‘Kennismak-  hende na mundo no tabata conoce educacion formal y por lo tanto no
            peticion di un of mas minis-  Sr. Hose Figaroa (represent-  ingsbezoek”  cerca  Minister   tabata alfabetiza. Hende tabata simplemente usa idioma pa comunica,
            ters of riba iniciativa propio.  ante di FTA) y alabes plaats-  di  Asunto  Economico,  Co-  sin preocupa tanto si nan forma di pronuncia o skirbi tabata necesari-
            E Raad, ta consisti di tres par-  vervangend  voorzitter  nobo  municacion y Desaroyo Sos-  amente refleha e idioma original di cual e palabra(nan) tabata bin. Esaki
            tido  igualmente  reparti,  esta  di SER                  tenibel,  Sr.  mr.  Geoffrey  B.   a bira e base di idioma ‘crioyo’ cu a nace den varios pais coloniza, banda
            tres representante di organi-  Sr.  Rene  Bernabela  (repre-  Wever, caminda a cera conoci   di e idioma oficial, mas tanto Europeo, den cual sombra nan a nace y a
            sacionan sindical, tres repre-  sentante di TOPA)         cu voorzitter y plaatsvervan-  progresa, un mas cu otro.
            sentante  di  organisacionnan  Sra. Josefina Albertus (repre-  gende  voorzitter  nobo  di
            di  dunado  di  trabao  y  tres  sentante di SIMAR)       SER.  Durante  e  bishita  aki   Sin embargo, nos no mester ignora cu den e paisnan mas desaroya, por
            experto independiente apun-                               alabes a intercambia ideanan   ehemplo na Europa occidental, tambe pa hopi siglo tabata existi e situa-
            ta  door  di  gobierno  cual  ta  Miembronan independiente   pa cu futuro temanan pa con-  cion unda gran parti di e poblacion no tabatin acceso na enseñanza y e
            suma un total di 9 miembro.  Sr.  Ben  Marapin  (experto  sehonan di SER.                existencia di un poblacion grandi no letra no ta algo di paisnan actu-
            Alaves e Raad tin 9 miembro  ariba tereno di economia)                                   almente considera no desaroya. Problema ta si cu actualmente, cu un
            suplente  cu  ta  reemplasa  e  Sra. Christie Mettes (experto  Den  e  potret  di  e  bishita  di   mundo asina desaroya den ciencia y tecnologia, paisnan cu problema
            miembronan  fiho  ora  esaki-  ariba tereno di sostenibilidad  SER cerca minister Wever, (di   ainda di poblacion no alfabetiza tin un handicap extra pa yega na sufici-
            nan haya nan mes impedi di  duradero y innovacion)        links pa rechts) Sr. Tristan Ev-  ente trahador bon entrena pa trabao cu ta exigi e habilidadnan moderno
            asisti na un reunion.        Sr.  Stanley  Heinze  (experto  ery  voorzitter  di  SER,  Min-  aki.
                                         ariba tereno social)         ister  di  Asunto  Economico,
            Pa  cu  e  ehecuta  su  tarea,  e                         Comunicacion  y  Desaroyo      Tambe ta importante pa no exagera e grado di formalisacion di gram-
            Raad ta dispone di un Secre-                                         Sostenibel,  Sr.  mr.  Geoffrey   atica y ortografia di idiomanan grandi. Nos por corda cu menos cu 100
            tario  General cu  ta  na cabes  Miembronan Suplente            B.  Wever,  Sr.  Hose  Figaroa   aña pasa, promer cu Segundo Guera Mundial, na Hulanda mes tabata
            di  e  Secretariado  di  SER                              plaatsvervangend  voorzitter   reina un ortografia bastante diferente, unda por ehemplo tabata existi e
            consistiendo  di  un  staf  di  Representantenan  di  organisa-  di  SER  y  Sr.  drs.  Felix  Bijl-  custumber di skirbi un doble ‘ee’ o doble ‘aa’, unda despues a acorda pa
            beleidsadviseurs.            cionnan di dunado di trabao  hout  (Secretario  General  cu   simplifica e ortografia cu e skirbimento di un sonante so (p.e. geloven
            E Secretariado ta  percura  pa                            ta na cabes di e Secretariado   envez di gelooven). Ademas cu nos no mester kere cu skirbimento per-
            suministra e Raad di tur in-  Sra.  Maura  Brown  (repre-  di SER).                      fecto di Hulandes oficial tabata algo masha comun, ni e tempo aya, ni
            formacion y datos (basa riba  sentante di AHATA)                                         tampoco awor. Segun cu enseñanza tabata yega na tur mucha y a hinca
            investigacion y analisis) nec-  Sra.  Lay  Hing  De  Kort-Yee  Rapportnan/consehonan  di   hopi recurso den enseñanza standardisa, a crea e situacion mehora di
            esario pa por yega na un con-  (representante di Kamer van  SER ta disponibel pa publico   awendia.
            seho.                        Koophandel)                  ariba e website di SER www.
                                         Sr.  Ronnie van Trigt (repre-  ser.aw.  Pa  mas  informacion   Kico nos kier bisa cu esaki? Cu nos no mester mortifica nos mes con
            E constelacion nobo di SER  sentante di ATIA)             tocante e trabao di SER y/of   exactamente e trayectoria ta bay ta cu nos lo cana cu nos idioma, pero cu
            ta consisti di e siguiente per-                           su   rapportnan/consehonan     di otro banda ta necesario si pa diseña un trayectoria efectivo y realista,
            sonanan:                     Representantenan di organisacio-  por  bishita  e  website  www.  sigur mirando e discusion continuo di con pa incorpora nos idioma den
                                         nan Sindical                 ser.aw  of  tuma  contacto  na   nos sistema educativo. Nos mester ta consciente di e hecho cu segun
            Miembronan Fiho              Sr.   Leopoldo   Hernandis  telefon  583-2713  of  via  e   nos ta sigui incorpora palabra nobo den nos idioma, aumentando asina
                                         (representante di TOPA)      email info@ser.aw.             nos vocabulario, nos tin mester tambe di cierto formalisacion di nos
                                                                                                     gramatica y ortografia. Nos no por pretende di tin un ‘idioma’ y no un
                                                                                                     tipo di ‘dialecto’ manera Papiamento a ser yama eroneamente pa hopi
                                                                                                     hende, si nos no ta yega na cierto entendimento di kico ta lo corecto y
                                                                                                     kico no.

                                                                                                     Demasiado biaha ainda nos ta tende hende bisa cu “Papiamento no tin
                                                                                                     regla”. Esey absolutamente no ta berdad, aunke mester bisa cu ta nos
                                                                                                     propio hendenan hopi biaha ta ignora esakinan. Ehemplo? E regla fun-
                                                                                                     damental cu ora e contexto di un frase ta indica plural, no ta añadi ‘nan’
                                                                                                     pa indica esaki. Anto: no ta bisa “Cuatro autonan a dal den otro”. Cada
                                                                                                     dia nos por scucha o lesa violacion di e regla aki, tambe for di persona di
                                                                                                     influencia manera politico y periodista. Aparentemente nan no ta suf-
                                                                                                     cientemente consciente di nan papel ehemplar den comunidad, tambe
                                                                                                     den e aspecto aki.
                                                                                                     Pa finaliza, un ehemplo mas di uso incorecto di palabra hopi comun:
                                                                                                     for di  verbo Spaño ‘probar’ a surgi desde antaño e verbo crioyiza na
                                                                                                     Papiamento ‘purba’. Esaki den sentido di ‘intenta’. Banda di esey a keda
                                                                                                     usa e verbo ‘proba’ pa indica e acto di duna prueba di algo. Awendia ta
                                                                                                     tende hopi hende ta papia di ‘prueba’ como sustiticion innecesario pa
                                                                                                     ‘proba’ cu tin siglos den nos vocabulario; aki falta di conocimento ta
                                                                                                     conduci na uso incorecto di e verbo no existente ‘prueba’. Obviamente,
                                                                                                     nos mester busca nos caminda entre libertinahe total y formalisacion
                                                                                                     estricto di nos idioma.
   1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11