Page 12 - HOH
P. 12

Diahuebs, 9 October 2025                                       AWEMainta                                                  SALUD            13
                           SALUD, BEYESA




                                   + Y Bienestar Personal +






                                                           Decodificando e dolor:


        Comprension y maneho di dolor di cabes





       DOLOR di cabes ta un di e kehonan di salud mas comun
       mundialmente, un experiencia casi universal di dolor y male-

       star. Aunke mayoria ta inofensivo y ta pasa di su mes, nan por
       varia di un molester chikito te na un condicion debilitante cu
       ta impacta calidad di bida severamente. Compronde e tipo
       di dolor di cabes cu bo ta experenciando ta e prome paso pa

       un maneho efectivo y alivio.


       Dolor  di  cabes  ta  wordo  clasifica  den  dos  categoria  prin-
       cipal: primario y secundario. Dolor di cabes primario ta male-

       sanan independiente causa directamente pa sobreactividad
       di, of problemanan cu, e structuranan sensibel pa dolor den
       cabes. Nan no ta un sintoma di un malesa subyacente.



       E tres tiponan mas prevalente ta:                                          parti crucial di e maneho. Causanan comun ta inclui deshi-
       Dolor di cabes tipo tensional: Esaki ta e forma mas comun,                 dratacion,  falta di soño, salta cuminda,  alcohol  (special-
       describi hopi biaha como un dolor constante of un sinti-                   mente biña cora),  cierto cumindanan manera oude kaas,
       mento di un faha preta rond di cabes. E dolor ta tipicamente               y factornan ambiental manera holonan  fuerte of luznan

       leve te modera y ta afecta ambos banda di cabes. Stress,                   briyante. Mantene un diario di dolor di cabes pa sigui sinto-
       un mal postura, y tension muscular den nek y schouder ta                   manan, dieta, y actividadnan diario por yuda descubri
       causanan frecuente.                                                        patronchinan specifico.



       Migraine: Mas severo cu dolor di cabes tensional, migraine                 Pa dolor ocasional, ahustenan simple den estilo di bida y
       ta wordo caracterisa pa un sensacion  intenso di palpita-                  medicamentonan sin receta manera ibuprofen of acetamin-
       cion of pulsacion, generalmente na un banda di cabes. Hopi                 ophen por ta efectivo. Strategianan ta inclui sosega den un
       biaha nan ta bin acompaña pa otro sintomanan debilitante,                  camber keto y scur, aplica un compres friu na frenta, y keda

       manera nausea, sacamento, y sensibilidad extremo pa luz                    hidrata. Sinembargo, ta importante pa evita uzo excesivo di
       y zonido. Algun persona ta experencia un “aura” prome, cu                  e medicamentonan aki, ya cu esaki por conduci na “dolor di
       por encera disturbionan visual manera luznan cu ta briya of                cabes cronico.”
       puntonan ciego.

                                                                                  Bo mester consulta un dokter si bo dolornan di cabes ta
       Dolor di cabes tipo ‘cluster’: Esakinan ta e tipo di dolor                 severo, frecuente, of ta bira pio cu tempo. Busca atencion
       di cabes primario menos comun pero mas severo. Nan ta                      medico inmediato si un dolor di cabes ta repentino y severo,
       conoci pa nan dolor insoportabel y penetrante, tipicamente                 ta sosode despues di un lesion na cabes, of ta acompaña

       centra den of rond di un wowo. Nan ta sosode den patron-                   pa keintura, nek stijf, confusion, atake epileptico, of debi-
       chinan ciclico of “clusters,” cu periodonan di atake frecuente             lidad den cualkier parti di curpa. Esakinan por ta señal di
       cu ta dura di siman pa luna, sigui pa periodonan di remision.              un condicion subyacente serio cu ta rekeri un diagnostico y
                                                                                  tratamento rapido.

       Dolor di cabes secundario, na contraste, ta sintomanan di un
       otro condicion medico, manera un infeccion di sinus, lesion                Fuente:
       na cabes, deshidratacion, of, den casonan raro, un problema                • World Health Organization (WHO). “Headache disorders.”
       mas serio manera un tumor celebral of un aneurisma.                        • Mayo Clinic. “Headache: Symptoms and causes.”

                                                                                  • National  Institute of  Neurological  Disorders and Stroke
       Identifica e causanan personal di bo dolor di cabes ta un                  (NINDS). “Headache: Hope Through Research.”
   7   8   9   10   11   12   13   14   15   16   17