Page 12 - HOH
P. 12
Diahuebs, 9 October 2025 AWEMainta SALUD 13
SALUD, BEYESA
+ Y Bienestar Personal +
Decodificando e dolor:
Comprension y maneho di dolor di cabes
DOLOR di cabes ta un di e kehonan di salud mas comun
mundialmente, un experiencia casi universal di dolor y male-
star. Aunke mayoria ta inofensivo y ta pasa di su mes, nan por
varia di un molester chikito te na un condicion debilitante cu
ta impacta calidad di bida severamente. Compronde e tipo
di dolor di cabes cu bo ta experenciando ta e prome paso pa
un maneho efectivo y alivio.
Dolor di cabes ta wordo clasifica den dos categoria prin-
cipal: primario y secundario. Dolor di cabes primario ta male-
sanan independiente causa directamente pa sobreactividad
di, of problemanan cu, e structuranan sensibel pa dolor den
cabes. Nan no ta un sintoma di un malesa subyacente.
E tres tiponan mas prevalente ta: parti crucial di e maneho. Causanan comun ta inclui deshi-
Dolor di cabes tipo tensional: Esaki ta e forma mas comun, dratacion, falta di soño, salta cuminda, alcohol (special-
describi hopi biaha como un dolor constante of un sinti- mente biña cora), cierto cumindanan manera oude kaas,
mento di un faha preta rond di cabes. E dolor ta tipicamente y factornan ambiental manera holonan fuerte of luznan
leve te modera y ta afecta ambos banda di cabes. Stress, briyante. Mantene un diario di dolor di cabes pa sigui sinto-
un mal postura, y tension muscular den nek y schouder ta manan, dieta, y actividadnan diario por yuda descubri
causanan frecuente. patronchinan specifico.
Migraine: Mas severo cu dolor di cabes tensional, migraine Pa dolor ocasional, ahustenan simple den estilo di bida y
ta wordo caracterisa pa un sensacion intenso di palpita- medicamentonan sin receta manera ibuprofen of acetamin-
cion of pulsacion, generalmente na un banda di cabes. Hopi ophen por ta efectivo. Strategianan ta inclui sosega den un
biaha nan ta bin acompaña pa otro sintomanan debilitante, camber keto y scur, aplica un compres friu na frenta, y keda
manera nausea, sacamento, y sensibilidad extremo pa luz hidrata. Sinembargo, ta importante pa evita uzo excesivo di
y zonido. Algun persona ta experencia un “aura” prome, cu e medicamentonan aki, ya cu esaki por conduci na “dolor di
por encera disturbionan visual manera luznan cu ta briya of cabes cronico.”
puntonan ciego.
Bo mester consulta un dokter si bo dolornan di cabes ta
Dolor di cabes tipo ‘cluster’: Esakinan ta e tipo di dolor severo, frecuente, of ta bira pio cu tempo. Busca atencion
di cabes primario menos comun pero mas severo. Nan ta medico inmediato si un dolor di cabes ta repentino y severo,
conoci pa nan dolor insoportabel y penetrante, tipicamente ta sosode despues di un lesion na cabes, of ta acompaña
centra den of rond di un wowo. Nan ta sosode den patron- pa keintura, nek stijf, confusion, atake epileptico, of debi-
chinan ciclico of “clusters,” cu periodonan di atake frecuente lidad den cualkier parti di curpa. Esakinan por ta señal di
cu ta dura di siman pa luna, sigui pa periodonan di remision. un condicion subyacente serio cu ta rekeri un diagnostico y
tratamento rapido.
Dolor di cabes secundario, na contraste, ta sintomanan di un
otro condicion medico, manera un infeccion di sinus, lesion Fuente:
na cabes, deshidratacion, of, den casonan raro, un problema • World Health Organization (WHO). “Headache disorders.”
mas serio manera un tumor celebral of un aneurisma. • Mayo Clinic. “Headache: Symptoms and causes.”
• National Institute of Neurological Disorders and Stroke
Identifica e causanan personal di bo dolor di cabes ta un (NINDS). “Headache: Hope Through Research.”

