Page 7 - AHATA
P. 7
18 INTERNACIONAL AWEMainta Diaranson, 11 Juni 2025
Protesta of Provocacion?
E Punto Cayente di Inmigracion na Los Angeles
E siman aki, Los Angeles a bira un simbolo nacional di tension, segun protes- profundo den alma di Merca.
tanan lidera pa inmigrantenan indocumenta a choca cu autoridadnan y a E Prome Enmienda ta garantisa e derecho di protesta, y esey ta inclui hende
causa daño na propiedad, lantando debatenan cu ta surpasa limitenan di e indocumenta. Status legal no ta anula derechonan humano. Asamblea paci-
ciudad. Loke a cuminsa como un demostracion pa derechonan y reconoce- fico, e derecho di wordo scucha, e habilidad pa exigi cambio ta pilarnan funda-
mento a bira rapidamente un blanco politico cu ta revela un fractura mas mental di democracia. Nenga e derechonan aki basa riba documentonan ta
mal compronde e Constitucion.
Sinembargo, violencia y vandalismo no ta expresion protegi.
Si protestanan bira disturbio, cu ladronicia, candela, of atak-
enan riba polis y negoshinan, e actonan ey ta criminal. Esey
no ta activismo, esey ta destruccion. Y aunke ta importante pa
compronde e frustracion cu ta hiba hende na caya, nos mester
tambe distingui entre protesta y provocacion.
Intervencion Federal y e Peliger di Militarisacion
E liderazgo di California pa hopi tempo a posiciona su mes
como progresivo riba inmigracion, pero e biaha aki, forsanan
policial local a wordo abruma. Gobierno federal a interveni
— desplegando 2.000 tropa di Guardia Nacional pa restaura
orden. Tabata necesario? Algun ta bisa si, citando siguridad
publico. Otronan ta adverti cu ta un paso alarmante pa milita-
risacion di disidencia civil.
Ora forsa militar wordo uza pa maneha protesta civil e ta manda
un mensahe peligroso. E ta mengua e linea entre siguridad y
supresion. Protestantenan pacifico ta wordo gara den e repre-
sion. Comunidadnan completo ta sinti nan criminalisa. Y e prob-
lemanan real — e sistema di inmigracion kibra, desigualdad
economico, y trauma generacional — ta wordo ignora na fabor
di “restaura orden.”
Tambe ta bal la pena puntra: dicon hende ta asina desespera
pa protesta na prome luga? E demostracionnan aki no a surgi
for di nada. Nan ta bin for di añanan di miedo, inseguridad
laboral, y sinti nan sin bos. Pa hopi hende indocumenta, no
tin un caminda legal cla, ningun manera pa drecha nan status,
ningun proteccion contra explotacion. Y ora reforma ta stanca
aña tras aña, caya ta bira nan unico plataforma.
Si, accionnan criminal mester wordo atendi cu ne. Pero un
sociedad husto mester tambe scucha. Si nos ta reduci cada
protestante indocumenta na un “disturbador” of cada acto di
tension na “comportacion ilegal,” nos no ta resolviendo e prob-
lema — nos ta culpabilisa e sintoma. E despliegue di tropa por
calma e ciudad. E por hasta para e proximo protesta. Pero e
no lo drecha nada. E pregunta cu Merca mester contesta ta
esaki: nos lo silencia disidencia cu forsa militar — of nos lo
finalmente atende cu e sistemana kibra cu ta causa hende pa
protesta na prome luga? Los Angeles no ta djis un crisis. E ta
un prueba si e pais aki ainda ta kere den democracia — hasta
ora e ta desordena, y inoportuno.