Page 15 - AD 13JAN2018
P. 15
Zaterdag 13 januari 2018 Achtergrond 15
door vijftig vensters
terwijl het hier een bijzonder on- derd van de vijftienhonderd sla- De kade van Curaçao. Deze foto is opgenomen in het boek.
gelijkwaardige situatie betreft. venschepen verzet en opstand
Men ruilt immers mensen voor plaatsvond tijdens de overtocht. De tien tijdvakken zijn, in chronologische volgorde:
geweren en dus gaat het hier om Bijzonder is verder dat men de
de in Afrika, nog steeds eind driehoekshandel omschrijft als • tijdvak 1: tijd van jagers hoge en late middel- lichting/18e eeuw;
achttiende eeuw, bestaande ruil- ‘een gruwelijk efficiënt systeem’ en boeren (3000 voor eeuwen; • tijdvak 8: tijd van burgers
handel die in een oneerlijke ruil en dat de sterfte op de schepen Christus)/prehistorie; • tijdvak 5: tijd van ont-
het (Europese) kapitalistisch ook veroorzaakt werd door Euro- dekkers en hervormers en stoommachines (1800
denken ontmoet. De Europese pese ziekten. • tijdvak 2: tijd van Grie- (1500 - 1600)/renaissan- - 1900)/industrialisatie-
inkopers ‘betalen’ belachelijk ken en Romeinen (3000 cetijd/16e eeuw; tijd/19e eeuw;
lage prijzen voor het bijzonder Door aan de lezer korte vra- voor Christus - 500 na • tijdvak 6: tijd van regen- • tijdvak 9: tijd van de
waardevolle product: een levend gen te stellen wordt deze uitge- Christus)/oudheid; ten en vorsten (1600 - wereldoorlogen (1900 -
mens. Na de ‘inkoop’ worden nodigd verder literatuuronder- 1700)/Gouden Eeuw/ 1950)/eerste helft 20e
de mensen vanuit fort Elmina zoek te doen. Zo vragen ze aan • tijdvak 3: tijd van monni- 17e eeuw; eeuw;
verscheept naar het Caribisch de lezers of deze weten dat ook ken en ridders (500 - • tijdvak 7: tijd van pruiken • tijdvak 10: tijd van tele-
gebied waar ze volgens de au- de VOC op grote schaal aan sla- 1000)/vroege middel- en revoluties (1700 - visie en computer (vanaf
teurs als ‘wandelende geraam- vernij deed of dat het Wilhelmus eeuwen; 1800)/eeuw van de Ver- 1950)/tweede helft 20e
tes’ aankomen en vervolgens een propagandalied voor Willem eeuw.
‘hun naam verliezen, opnieuw van Oranje was. Maar ook of de • tijdvak 4: tijd van steden
gebrandmerkt worden en 60 tot lezer weet dat de bevrijding van en staten (1000 - 1500)/
96 uur per week moeten wer- de Spanjaarden nog ieder jaar
ken’. Ze krijgen zweepslagen gevierd wordt in Leiden, Alk- Antillen werd rond 1852 een niet aan bod komt. De stad kreeg de Tweede Wereldoorlog stil
en het protest tegen deze mis- maar en Den Briel. En of men staatsonderzoek verricht naar de deze titel rond 1300 en dankte kunnen staan bij het feit dat
standen wordt onder andere be- weet dat het eerste café met ‘cof- leef- en werkomstandigheden deze aan het feit dat zij het groot- men in Nederland eind 1945 blij
sproken door John Stedman fydranck’ en chocoladekoekjes al van tot slaaf gemaakte mensen ste kenniscentrum in de wereld is bevrijd te zijn van een dicta-
(1797). in 1663 werd geopend. Wetens- net als dat dit gebeurde in Am- was. Terwijl Europa in de tuur en terug te keren naar zijn
waardigheden komen voorbij sterdam onder de arbeiders. Die middeleeuwen zat, werd in de eigen grondrechten, maar deze
Bijzonder is de aandacht die zoals dat de VOC in twee eeu- bleken vooral in kelderwonin- Arabische wereld wetenschap vrijheden slechts beperkt gunt
het jaartal 1873 krijgt. Het jaar wen een miljoen mensen in gen te leven terwijl voor de sla- bedreven op, onder andere, het aan de koloniën. Vooral ook om-
waarin de ex-slaven in Surina- dienst had, waarvan de helft bui- ven op Bonaire (net) slavenhut- gebied van algebra. Ze leverde dat de politionele acties hier om-
me, tot tien jaar na de afschaf- tenlanders en dat haar schepen jes waren gebouwd (in 1850). aldus een grote bijdrage aan de schreven worden ‘als een ge-
fing van de slavernij, als de geheime opdracht hadden Ook lijkt men onbekend met het latere Europese renaissance. welddadige bloedige strijd om
contractarbeider verplicht waren om de Portugezen, Spanjaarden feit dat het oproepen tot afschaf- Wel schrijven de auteurs, in de de winstgevende kolonie te be-
te blijven werken onder staats- en Engelsen onderweg te bestrij- fing van de slavernij en dekolo- introductie van het tijdvak 1600- houden voor het vaderland’. Het
toezicht. Het vieren van de af- den, en daarom goed bewapend nisatie niet een typisch Euro- 1700, dat Amsterdam uitgroeide Statuut van 1954 wordt hier wel
schaffing krijgt eveneens aan- waren. Ook een zeeheld als J.P. pees gebeuren was. Surinamers tot het handelscentrum van de weer besproken, als te doen ge-
dacht in de vorm van het Keti Coen wordt vanuit een ander riepen hiertoe al op rond 1750, wereld en dat er veel geld be- bruikelijk, als een vorm van
Koti. Voor het herdenken is die perspectief besproken door te kwamen in opstand en voerden schikbaar was voor wetenschap, meer vrijheid en zelfbestuur
er echter niet. Een persoonlijk melden dat hij ‘iedereen liet af- de zogenaamde Boni-oorlogen kunst en cultuur. maar men vanaf de Antillen, net
verhaal van een moeder van wie slachten die niet gehoorzaamde vanaf 1765. Op de Antillen kwa- als vanuit Indonesië, al voor de
haar kind wordt weggerukt, om- aan hem als de Nederlandse men eerst kleine opstanden voor Hoewel de auteurs zichzelf in Tweede Wereldoorlog vroeg om
dat het in slavernij is geboren, gouverneur-generaal van de (in 1716 en 1750) en daarna de een spagaat hebben gebracht onafhankelijkheid en volledige
eindigt met een gelaten houding VOC in Azië’. grote, maandenlang durende door te kiezen voor een opzet autonomie.
van de moeder die de opdracht opstand onder leiderschap van vanuit de eurocentrische ven-
krijgt weer aan haar werk te Schijnbaar weten de auteurs Tula. Dekolonisatieoproepen sters, kan vastgesteld worden dat Die kreeg Suriname in 1975,
gaan. Terwijl even verderop be- niet dat ‘de sociale kwestie’ niet kwamen in krachtige bewoor- dit een van de eerste boeken is Aruba en de overige Antillen
schreven wordt dat op driehon- alleen in Nederland maar ook in dingen terug, tussen de twee waarin men deze vensters van- kregen pas veel later een keuze-
de koloniën speelde. Op de wereldoorlogen, in de werken uit meerdere perspectieve tracht mogelijkheid met als gevolg dat
van belangrijke personen als An- te belichten waardoor het een derde van alle Surinamers
Het standbeeld van Jan Pieterszoon Coen in Hoorn wordt ton de Kom en Dòktor Da Costa prachtig basismateriaal is ge- en ook veel Antillianen naar
door de actiegroep De Grauwe Eeuw beklad met het woord Gomez. worden voor docenten geschie- Nederland vertrokken omdat de
‘genocide’. denis en maatschappijleer. Maar Nederlanders eerst in hun land
De beperking die de auteurs ook voor de lezer die meer wil waren. Of, om met de Canon-
zichzelf hebben opgelegd, door weten en meerdere inzichten en commissie, te spreken: ,,Het
uit te gaan van de tien tijdvakken perspectieven wil ontvangen kan zijn dat een verschijnsel ver-
en daarbij omschreven kenmer- over hoe de Nederlandse ge- dwenen is, maar dat dit nog dui-
ken, maakt ook dat bijvoorbeeld schiedenis gelopen is. Een do- delijke sporen heeft voor de hui-
Timboektoe als ‘boekenstad’ cent zou bij het hoofdstuk over dige situatie.”
