Page 5 - BNDIA ARUBA
P. 5

A5
                                                                         EDITORIAL/cOLOfOn Diaranson 19 Februari 2020















                                                                               Plan Nacional di Prevencion...

                                                                               Un necesidad grandi...








                                                  E grato noticia e siman aki a bin di e anuncio  y fortifica esaki.
                                                  di un plan nacional di prevencion multisec-
                                                  toral.  Algo  sumamente  necesario  y  cu  real-  Pa keda na e tema di alimentacion saludable,
                                                  mente lo mester a bin hopi tempo pasa caba.  manera den mayoria di pais e falta di fruta y
                                                  Pero en todo caso, por cuminsa awor.        berdura fresco den e dieta di principalmente e
                                                                                              parti di poblacion cu e cartera mas plat, esaki
                                                  E  meta  di  realisa  e  plan  nacional  aki  den  e  ta un di puntonan importante pa atende. Pero
                                                  proximo 10 aña, te 2030 y esaki ta relaciona  den  esaki  tambe  mester  tene  na  cuenta  cu
                                                  cu e proyecto mundial di Nacionnan Uni pa  custumber di alimentacion ta dificil pa cam-
                                                  logra e 17 metanan di desaroyo sostenible, di  bia y ta tuma hopi aña. E 10 aña proponi lo
                                                  cual  bon  salud  y  bienestar  ta  meta  number  por resulta insuficiente pa logra tur cos pero
                                                  tres.                                       esey no ta cambia e meta. Y, manera semper, ta
                                                                                              logico tambe pa dedica hopi atencion na mu-
                                                  E necesidad pa mehora nos situacion di salud  cha y hoben.  Esey ta sigur un di e puntonan
                                                  ta  papia  pa  su  mes,  tambe  ta  aparece  den  e  cardinal di cambio positivo. Pa logra esey no
                                                  cifranan  presenta  di  sobrepeso  y  obesidad.  ta suficiente pa djis pasa na scol pa un ‘pep-
                                                  Aunke tin cierto cifra di cual nos  ta duda. Por  talk’ encuanto cuminda y bebida saludable. E
                                                  ehemplo, cu 54% di nos poblacion ta participa  ta rekeri envolve e scolnan na un manera hopi
                                                  na actividad deportivo o actividad relaciona.  mas integral, y hasta nos ta tribi di bisa cu e
                                                  Cu tur respet, nos ta kere cu esey ta un por-  scolnan lo mester ta e punto mas importante
                                                  centahe demasiado optimista. Nos no ta kere  di re-educacion di nos poblacion. Pero pa haci
                                                  cu  esey  ta  mas  den  direccion  di  20%.  Pero  esey, nos lo mester inverti hopi mas den un
                                                  esey  no  ta  cambia  e  caso,  e  ta  implica  sola-  scol integra, unda extension di orario di scol
                                                  mente cu e tarea cu ta warda nos ta mas grandi  te laat atardi, cu actividad sensato tanto den
                                                  ainda.  Y cu mester di un proyecto conhunto  deporte como arte, ta un prioridad grandi. Y
                                                  pa logra esaki, ta mas cu obvio tambe, ya cu  di mes e ora scol ta haya un papel hopi mas
                                                  nos ta papia aki di un problema cu no ta sola-  importante den alimentacion di nos muchan-
                                                  mente medico, sino tin diferente aspecto cu  an, cu desayuno y lunch – saludable – na scol.
                                                  mester tene na cuenta. Y ta di spera cu awor,
                                                  cu e proyecto aki, nos lo cuminsa mira accion  Nos ta tende hende ta grita caba cu ‘esey ta
                                                  coordina y integra.                         bay costa masha hopi placa mes’ y berdad ta
                                                                                              cu e ta bay costa hopi. Pero ban djis para keto
                                                  Nos ta mira esaki por ehemplo den e caso di  y pensa kico lo pasa si nos no tuma e tipo di
                                                  alimentacion, un di e aspectonan clave, banda  iniciativa aki? Nos tin un calculo caba kico lo
                                                  di problema di alcohol y humamento. Nos a  costa nos pa sigui riba e caminda aki? Supone
                                                  mira  un  iniciativa  pa  bin  cu  impuesto  extra  cu un mucha di 10 aña tin diabetes caba, y cu
                                                  riba bebida cu sucu aden, bon intenciona, cu  e ta logra, cu hopi problema, yega na 50 aña.
                                                  a lanta un ola di protesta. A saca e conclusion  Esey ta 40 aña di gasto medico halto pa comu-
                                                  cu ta pone esey un banda cay anto, loke tam-  nidad. Un persona cu ta cuida su alimenta-
                                                  poco tabata e miho decision. Nos ta kere cu  cion y ta biba saludable den ultimo fase di su
                                                  riba su mes e asina yama ‘sugartax’ lo por ta  bida tambe ta costa placa, nos tur mester muri
                                                  un bon medida, pero mester a haci esaki den  di algo, pero e factura final ta hopi menos, y
                                                  un maneho  integral unda ta contempla tur  sikiera e ultimo persona aki a hiba un bida cu
                                                  aspecto dañino y positivo di e dieta actual di  menos preocupacion di salud. Ademas, si nos
                                                  nos poblacion.   Anto e ora ta usa instrumento  no ta tuma accion, e situacion lo bira hopi mas
                                                  di  impuesto  pa  stimula  producto  saludable  grave cu e ta awor caba y lo costa hopi mas cu
                                                  bahando impuesto di importacion na cero pa  ta proyecta awor.
                                                  nan, mientras ta descurasha productonan cu
                                                  tin efecto dañino, di cual sucu ta un di nan.  Por ultimo algo tocante produccion local di
                                                  Esaki ta de paso un bon ehemplo con no mes-  fruta y berdura. No mester splica niun hen-
                                                  ter atende e asuntonan aki, tumando accion  de  e  posibilidadnan localmente. Pero nos ta
                                                  riba tereno di salud djis pasobra caha di go-  coriendo e riesgo atrobe cu no ta bay sucede
                                                  bierno mester placa; esey no ta e metodo. Lo  tanto riba e tereno aki, pasobra tur atencion ta
                                                  ta bon si for di e iniciativa actual aki bin un  riba cultivo di cannabis, cu bo no por come...
                                                  plan pa stimula producto saludable y cu tur  Aki tambe mester reconsidera nos metanan.
                                                  ministerio for di nan responsabilidad ta apoya
   1   2   3   4   5   6   7   8   9   10