Page 5 - BNDIA ARUBA
P. 5
A5
EDITORIAL/cOLOfOn Diaranson 19 Februari 2020
Plan Nacional di Prevencion...
Un necesidad grandi...
E grato noticia e siman aki a bin di e anuncio y fortifica esaki.
di un plan nacional di prevencion multisec-
toral. Algo sumamente necesario y cu real- Pa keda na e tema di alimentacion saludable,
mente lo mester a bin hopi tempo pasa caba. manera den mayoria di pais e falta di fruta y
Pero en todo caso, por cuminsa awor. berdura fresco den e dieta di principalmente e
parti di poblacion cu e cartera mas plat, esaki
E meta di realisa e plan nacional aki den e ta un di puntonan importante pa atende. Pero
proximo 10 aña, te 2030 y esaki ta relaciona den esaki tambe mester tene na cuenta cu
cu e proyecto mundial di Nacionnan Uni pa custumber di alimentacion ta dificil pa cam-
logra e 17 metanan di desaroyo sostenible, di bia y ta tuma hopi aña. E 10 aña proponi lo
cual bon salud y bienestar ta meta number por resulta insuficiente pa logra tur cos pero
tres. esey no ta cambia e meta. Y, manera semper, ta
logico tambe pa dedica hopi atencion na mu-
E necesidad pa mehora nos situacion di salud cha y hoben. Esey ta sigur un di e puntonan
ta papia pa su mes, tambe ta aparece den e cardinal di cambio positivo. Pa logra esey no
cifranan presenta di sobrepeso y obesidad. ta suficiente pa djis pasa na scol pa un ‘pep-
Aunke tin cierto cifra di cual nos ta duda. Por talk’ encuanto cuminda y bebida saludable. E
ehemplo, cu 54% di nos poblacion ta participa ta rekeri envolve e scolnan na un manera hopi
na actividad deportivo o actividad relaciona. mas integral, y hasta nos ta tribi di bisa cu e
Cu tur respet, nos ta kere cu esey ta un por- scolnan lo mester ta e punto mas importante
centahe demasiado optimista. Nos no ta kere di re-educacion di nos poblacion. Pero pa haci
cu esey ta mas den direccion di 20%. Pero esey, nos lo mester inverti hopi mas den un
esey no ta cambia e caso, e ta implica sola- scol integra, unda extension di orario di scol
mente cu e tarea cu ta warda nos ta mas grandi te laat atardi, cu actividad sensato tanto den
ainda. Y cu mester di un proyecto conhunto deporte como arte, ta un prioridad grandi. Y
pa logra esaki, ta mas cu obvio tambe, ya cu di mes e ora scol ta haya un papel hopi mas
nos ta papia aki di un problema cu no ta sola- importante den alimentacion di nos muchan-
mente medico, sino tin diferente aspecto cu an, cu desayuno y lunch – saludable – na scol.
mester tene na cuenta. Y ta di spera cu awor,
cu e proyecto aki, nos lo cuminsa mira accion Nos ta tende hende ta grita caba cu ‘esey ta
coordina y integra. bay costa masha hopi placa mes’ y berdad ta
cu e ta bay costa hopi. Pero ban djis para keto
Nos ta mira esaki por ehemplo den e caso di y pensa kico lo pasa si nos no tuma e tipo di
alimentacion, un di e aspectonan clave, banda iniciativa aki? Nos tin un calculo caba kico lo
di problema di alcohol y humamento. Nos a costa nos pa sigui riba e caminda aki? Supone
mira un iniciativa pa bin cu impuesto extra cu un mucha di 10 aña tin diabetes caba, y cu
riba bebida cu sucu aden, bon intenciona, cu e ta logra, cu hopi problema, yega na 50 aña.
a lanta un ola di protesta. A saca e conclusion Esey ta 40 aña di gasto medico halto pa comu-
cu ta pone esey un banda cay anto, loke tam- nidad. Un persona cu ta cuida su alimenta-
poco tabata e miho decision. Nos ta kere cu cion y ta biba saludable den ultimo fase di su
riba su mes e asina yama ‘sugartax’ lo por ta bida tambe ta costa placa, nos tur mester muri
un bon medida, pero mester a haci esaki den di algo, pero e factura final ta hopi menos, y
un maneho integral unda ta contempla tur sikiera e ultimo persona aki a hiba un bida cu
aspecto dañino y positivo di e dieta actual di menos preocupacion di salud. Ademas, si nos
nos poblacion. Anto e ora ta usa instrumento no ta tuma accion, e situacion lo bira hopi mas
di impuesto pa stimula producto saludable grave cu e ta awor caba y lo costa hopi mas cu
bahando impuesto di importacion na cero pa ta proyecta awor.
nan, mientras ta descurasha productonan cu
tin efecto dañino, di cual sucu ta un di nan. Por ultimo algo tocante produccion local di
Esaki ta de paso un bon ehemplo con no mes- fruta y berdura. No mester splica niun hen-
ter atende e asuntonan aki, tumando accion de e posibilidadnan localmente. Pero nos ta
riba tereno di salud djis pasobra caha di go- coriendo e riesgo atrobe cu no ta bay sucede
bierno mester placa; esey no ta e metodo. Lo tanto riba e tereno aki, pasobra tur atencion ta
ta bon si for di e iniciativa actual aki bin un riba cultivo di cannabis, cu bo no por come...
plan pa stimula producto saludable y cu tur Aki tambe mester reconsidera nos metanan.
ministerio for di nan responsabilidad ta apoya