Page 7 - HOH
P. 7
18 SALUD AWEMainta Diaranson, 10 September 2025
E peso emocional di no sa dicon bo ta tristo
TIN dia, e ta dal bo prome cu bo mes lanta for di cama. E sinti-
mento pisa ey den bo pecho. Sin motibo, sin un evento grandi, sin
un splicacion cla. Bo no ta yora. Bo no ta cay den otro. Pero algo
paden ta sinti straño—paga, cansa, casi bashi. Y e parti pio? Bo
no sa dicon.
E tipo di tristesa aki ta dificil pa splica, hasta na bo mes. E no ta
mara na un divorcio (breakup), un perdida, of un trabou stresante.
E ta drenta keto keto, tin biaha sin spierta, y ta laga bo sinti agota
sin un nomber pa loke bo ta pasando aden. E falta di claridad ey
por haci e peso sinti ainda mas pisa.
tivo” of “djis sea agradecido,” e tipo di tristesa keto aki por sinti
Ora bo no sa dicon bo ta tristo, e ta bira mas dificil pa papia di manera un fracaso.
dje. Hende ta puntra, “Kico ta pasando?” y tur loke bo por ofrece
ta un halamento di schouder. Bisa “Mi no sa” no ta sinti sufici- E berdad ta cu, sinti bo mes ‘down’ sin un motibo cla no ta haci
ente—pero e ta e berdad. Y esey por hacibo sinti bo so den un bo debil—e ta haci bo humano. Emocionnan no semper ta logico,
manera cu ta dificil pa describi. y no tur dolor ta bin cu un causa obvio. Tin biaha ta bo curpa ta
señalando “burnout”. Tin biaha e ta un acomulacion di cosnan
E nubia emocional aki ta mas comun cu hopi hende ta realisa. E cu bo a pusha un banda pa mucho tempo. Y tin biaha, no tin un
por ta conecta cu depresion leve, trastorno afectivo di tempo- contesta inmediato—djis un necesidad pa sosiego, reflexion, of
rada (seasonal), cambionan hormonal, emocionnan no resolvi, sosten.
of simplemente cansancio puro. Pero hopi biaha, e no ta bin cu
labelnan cla of sintomanan di buki. E djis t’ey. Y ora nos ta biba Loke mas ta importa ta con nos ta reacciona riba e sintimentonan
den un mundo cu constantemente ta bisa nos pa “keda posi- aki. En bes di pusha nan un banda of culpa nos mes pa sinti asina,
nos mester siña sinta cu nan. Pa “check in” cu nos mes. Pa baha
velocidad y puntra: Kico mi por ta cargando sin mi realisa? Tin
biaha skirbi den un diario (journaling), papia cu un hende cu bo
ta confia, of hasta djis permiti bo mes sinti loke bo ta sinti—sin
purba drech’e—por trece un tiki claridad of alivio.
Si e tristesa ta keda dura, ta OK pa busca sosten profesional. Bo
no mester di un storia dramatico pa hustifica pidi ayudo. Hopi
biaha terapistanan ta traha cu hende cu no por splica exacta-
mente kico ta robes—pero cu sa cu algo no ta sinti bon. Esey den
su mes ta motibo suficiente.
Den un cultura cu ta glorifica productividad y positivismo, admiti
cu bo ta sinti bo tristo sin un motibo cla por sinti manera un
confesion. Pero mas nos papia di esaki, mas nos ta normalis’e. No
tur herida ta visibel. No tur emocion tin un nomber. Y no tur mal
dia mester wordo splica.
Tin biaha, e cos di mas miho cu bo por haci ta djis bisa: Mi no sa
dicon mi ta tristo. Pero mi sa cu mi no ta mi so.