Page 4 - HOH
P. 4
6 LOCAL AWEMainta Diahuebs, 21 Augustus 2025
Culpabilidad pa asociacion na Aruba
Nos ta asina ‘inocente’ pa keda cay den esaki?
DEN e sociedad chikito y cera di Aruba, politica rara bes ta trata sola-
mente di maneho. E ta trata di fam, amistad, y ken conoce ken. Cu nos
poblacion chikito, ta parce cu tur hende ta conecta na un of otro manera.
Pero e cercania ey hopi biaha ta bira algo mahos, hibando na un tendencia
peligroso: Culpabilidad pa asociacion.
Bes tras bes, politiconan y figuranan publico ta ser husga no pa loke nan importa mas; redo si. Y unabes cu confiansa
a haci, sino pa ken nan ta famia di dje, cu ken nan a yega di traha, of hasta bay perdi, e sistema mes ta sufri.
banda di ken nan a ser fotografia añanan pasa. E pregunta cu nos mester
haci nos mes ta directo: nos ta asina inocente pa keda cay den esaki? Media, rednan social y e efecto amplificador
Parti di e problema ta con lihe storianan ta
Ora sospecho ta reemplasa evidencia plama. Un solo potret online—un dunamento
Den un democracia saludabel, dunamento di cuenta ta nifica puntra: Ki di man cu un persona cu despues a ser acusa
accion e lider aki a tuma? Ki decisionnan el a tuma? Pero na Aruba, e di algo malo—ta bira “prueba” instantaneo.
combersacion hopi biaha ta cambia pa: Ken ta su primo? Cu ken el a Rednan social ta amplifica e suposicion, y
papia? Banda di ken el a sinta na un casamento? pronto e corte di opinion publico ta duna un
E cambio ey ta reemplasa hecho cu sospecho. En bes di prueba, rumor y veredicto prome cu e hechonan sali na cla.
asociacionnan ta haci e trabou pisa. Ta mas facil pa kere un storia escan-
daloso tocante un conexion familiar cu haci e trabou mas dificil di separa Den un comunidad insular chikito, reputacion
berdad for di redo. por ser destrui den un anochi. Hasta si despues
e persona wordo libra di culpa, e daño ta keda.
E daño causa E sospecho nunca ta bay completamente.
E cultura aki di culpa pa asociacion no solamente ta daña reputacion. E
ta descurasha hendenan talentoso di drenta politica. Dicon un hende lo Dunamento di cuenta vs. Persecucion
riesga pa sirbi publico si su carera por wordo destrui pa algo cu un famia Laga nos ta cla: Politico y lidernan sin duda
leu a haci añanan pasa? mester enfrenta scrutinio. Transparencia y
dunamento di cuenta no ta negociabel den
E ta debilita confiansa tambe. Ora nos acepta culpabilidad pa asociacion bida publico. Pero dunamento di cuenta
como berdad, nos ta baha e standard di nos democracia. Evidencia no ta ta nifica husga hende pa nan actonan, no
condena nan pa ken nan conoce of ken nan ta
famia di dje.
Door di confundi asociacion cu culpabilidad,
nos ta core e riesgo di crea un persecucion
en bes di husticia. Nos ta alimenta weganan
politico en bes di proteha nos democracia.
E pregunta pa Aruba
Pues atrobe, nos mester puntra nos mes: nos
ta asina inocente pa keda cay den esaki? Cada
bes cu nos acepta redo como un hecho, cada
bes cu nos husga un hende pa su lasonan
familiar en bes di evidencia, nos ta haci nos
democracia mas debil.
Aruba merece miho. Nos merece lidernan
husga pa nan escogencianan, no pa nan
primonan. Nos merece politica basa riba
hecho, no riba murmuracion. Y riba tur cos,
nos ta merece di stop di wordo engaña pa
culpabilidad pa asociacion.

