Page 4 - HOH
P. 4

6      LOCAL                                                  AWEMainta                                          Diahuebs, 21 Augustus 2025





       Culpabilidad pa asociacion na Aruba


       Nos ta asina ‘inocente’ pa keda cay den esaki?


       DEN e sociedad chikito y cera di Aruba, politica rara bes ta trata sola-

       mente di maneho. E ta trata di fam, amistad, y ken conoce ken. Cu nos
       poblacion chikito, ta parce cu tur hende ta conecta na un of otro manera.
       Pero e cercania ey hopi biaha ta bira algo mahos, hibando na un tendencia

       peligroso: Culpabilidad pa asociacion.


       Bes tras bes, politiconan y figuranan publico ta ser husga no pa loke nan                  importa mas; redo si. Y unabes cu confiansa
       a haci, sino pa ken nan ta famia di dje, cu ken nan a yega di traha, of hasta              bay perdi, e sistema mes ta sufri.
       banda di ken nan a ser fotografia añanan pasa. E pregunta cu nos mester

       haci nos mes ta directo: nos ta asina inocente pa keda cay den esaki?                      Media, rednan social y e efecto amplificador
                                                                                                  Parti di e  problema  ta con  lihe  storianan  ta

       Ora sospecho ta reemplasa evidencia                                                        plama. Un solo potret online—un dunamento

       Den un democracia saludabel, dunamento di cuenta ta nifica puntra: Ki                      di man cu un persona cu despues a ser acusa
       accion e lider aki a tuma? Ki decisionnan el a tuma? Pero na Aruba, e                      di algo malo—ta bira “prueba”  instantaneo.
       combersacion hopi biaha ta cambia pa: Ken ta su primo? Cu ken el a                         Rednan  social  ta  amplifica  e  suposicion,  y
       papia? Banda di ken el a sinta na un casamento?                                            pronto e corte di opinion publico ta duna un
       E cambio ey ta reemplasa hecho cu sospecho. En bes di prueba, rumor y                      veredicto prome cu e hechonan sali na cla.

       asociacionnan ta haci e trabou pisa. Ta mas facil pa kere un storia escan-
       daloso tocante un conexion familiar cu haci e trabou mas dificil di separa                 Den un comunidad insular chikito, reputacion
       berdad for di redo.                                                                        por ser destrui den un anochi. Hasta si despues
                                                                                                  e persona wordo libra di culpa, e daño ta keda.

       E daño causa                                                                               E sospecho nunca ta bay completamente.
       E cultura aki di culpa pa asociacion no solamente ta daña reputacion. E
       ta descurasha hendenan talentoso di drenta politica. Dicon un hende lo                     Dunamento di cuenta vs. Persecucion
       riesga pa sirbi publico si su carera por wordo destrui pa algo cu un famia                 Laga nos ta cla: Politico y lidernan sin duda

       leu a haci añanan pasa?                                                                    mester enfrenta scrutinio. Transparencia y
                                                                                                  dunamento di cuenta no ta negociabel den

       E ta debilita confiansa tambe. Ora nos acepta culpabilidad pa asociacion                   bida publico. Pero dunamento di cuenta

       como berdad, nos ta baha e standard di nos democracia. Evidencia no ta                     ta  nifica  husga  hende  pa  nan  actonan,  no
                                                                                                  condena nan pa ken nan conoce of ken nan ta
                                                                                                  famia di dje.

                                                                                                  Door di confundi asociacion cu culpabilidad,
                                                                                                  nos ta core e riesgo di crea un persecucion
                                                                                                  en bes di husticia. Nos ta alimenta weganan
                                                                                                  politico en bes di proteha nos democracia.



                                                                                                  E pregunta pa Aruba
                                                                                                  Pues atrobe, nos mester puntra nos mes: nos
                                                                                                  ta asina inocente pa keda cay den esaki? Cada

                                                                                                  bes cu nos acepta redo como un hecho, cada
                                                                                                  bes cu nos husga un hende pa  su lasonan
                                                                                                  familiar en bes di evidencia, nos ta haci nos
                                                                                                  democracia mas debil.



                                                                                                  Aruba merece  miho. Nos  merece  lidernan
                                                                                                  husga pa nan escogencianan,  no pa nan
                                                                                                  primonan. Nos  merece politica basa riba

                                                                                                  hecho, no riba murmuracion. Y riba tur cos,
                                                                                                  nos ta merece di stop di wordo engaña pa
                                                                                                  culpabilidad pa asociacion.
   1   2   3   4   5   6   7   8   9