Page 26 - AM210927
P. 26

Djasabra 25 sèptèmber 2021                                                                                             7
       òf tambe hende burachi ku  tabata bira. Man di e tokadó
       tabata dual sali for di áre- mester a pas bon tambe den
       anan residensial. E señalnan  e parti abou di e kachu.
       (“Bin yuda buska!” òf “Nos a           Tin bia nan tabata usa tam-
       hañ’é!”) lo mester tabata hopi  be e kachu di un chubatu di
       efektivo den pasado.                kabritu, pero esaki tabata in-
          Tabata usa 15 señal den  komun. Momentu ku no taba-
       nabegashon. Tabata usa 6  tin un kachu disponibel, tabata
       di  esakinan  na  momentu  di  usa tambe un bòter sin bòm.
       hasi sierto  maniobranan (bai          Nan tabata kuminsá na zag
       dilanti, patras òf lòs kabuya),  punta dje kachu. Si ainda no a
       2 tabata pa atvertí pa peliger  alkansá e hòl dje kachu, por a
       ku tabata menasá òf tabata a- bora òf kima un buraku (ku un
       nunsiá ku tabatin un defekto  klabu kayente) di masoménos
       na e boto, 5 tabatin relashon  6 pa 8 milimeter hanchu.
       riba moveshon di barkunan              Seguidamente  mester  a
       (entre otro: “Ban tera bèk!” òf  skrap e kachu ku un kuchú òf
       “Bini huntu!”). Ademas tabata  glas. Nan tabata papia aki di
       usa 2 pa saludá dos barku ku  “hala kachu”. E halamentu di
       topa ku otro riba laman.            kachu aki mester a sosodé for
          Finalmente tabata eksistí  di e punta den direkshon di e
       serka piskadónan tambe e  parti abou. Nan tabata raspa                   Piskadónan tabata usa sea karkó òf kokolishi pa komuniká
       kustumber, ora ku nan tabatin  e kachu te ora ku esaki bira              ku otro.
       algun dia riba laman, mainta  fi ni i lihé. Un kachu diki no ta
       tempran, despues ku a lider a  zona kla.                                   Un  otro  instrumènt  usá  pa  ‘fl ùit’. Den ámbos registro nan
       supla un señal, pa informá na          E piesa di boka dje kachu  komuniká òf manda mensahe  por hisa i baha e tononan dor
       nan turno pa medio di un se- den  kua  tabata  supla,  mes- ta  karkó.  E  nòmber  sientífi ko  di hinka e man den diferente
       ñal ku tur kos tabata na òrdu.      ter ta kòrtá di tal forma ku e  di karkó ta ‘Strombus gigas’.  grado pa kubri e parti habrí
          Por a mira señalnan para- dedenan di e man robes ta  Por produsí dos tono ku e in- dje karkó.
       sitario komo reprodukshon di  pas fásilmente entre e punta  strumènt aki. Pero si e karkó
       e abla normal di papiamentu  di e instrumènt i e boka. E bu- ta grandi, por a produsí tres                                 Muha
       ku otro medionan: kachu (di  raku no por ta muchu grandi,  tono. E último aki sinembar-                        Meskos ku ta e kaso ku
       baka), karkó, un bòter di glas  esta máksimo 2 centimeter di  go ta sosodé masha poko; e  kachu,  mester  muha  e  karkó
       sin bòm i insidentalmente ka- diameter.                                 karkó no ta haña chèns mas  tambe promé ku kuminsá
       chu di chubatu.                        Ta toka e kachu duars, pero  awendia pa krese bira adulto,  tok’é, sea ku ròm òf awa. Ròm
          En general tabata supla  no riba e punta.                            debí ku ta kue nan fo’i chikí.  lo ta mihó, kisas pasobra tam-
       solamente dos tono di papia-           Na momentu ku e kachu tin  Pa e motibu aki a pone nan  be ora di muhé, e supladó ta
       mentu riba e instrumèntnan  su  forma  fi nal  mester  a  skür  bou di protekshon di C.I.T.ES.              probechá dal un beter e mes
       aki; konteksto i situashon ta- esaki primeramente ku pa-                   Pa traha un instrumènt  tambe. Si piskadónan mester
       bata duna e skuchadó su- pel di glas gròf i despues fi ni.  musikal di karkó ta usa prefe- a bai supla e karkó pa pasa un
       fi siente  sosten  pa  rekonosé  Despues tabata frega e kachu  ribel un karkó hinté, ku ainda  mensahe, nan tabata djump e
       den e zonido e palabranan i  ku man. Mas ku frega, mas  no a kap. Banda di e peso, e  karkó promé bou di awa. Pis-
       ekspreshon.                         bunita e tabata bira.               grandura di e parti habrí ta di  kadónan tabata warda e karkó
          Sinembargo sa sosodé ku                                              hopi importansia. E man dje  semper bai na un lugá den
       aparte di tononan tambe ta-                 Manera trompèt              tokadó mester por drenta bon  boto na unda nan por a kue
       bata  transmití  e  vokal  i  kon-     Ta toka òf supla e instrumènt  den esaki.                            esaki mesora, sea bou di e
       sonante (na sierto altura) den  aki manera un trompèt; ta su-              Primeramente  ta  traha  un  banki unda nan tabata sinta òf
       e  señal.  E  supladó  komo  si  pla i ta laga e lepnan tembla,  buraku na punta dje karkó. Ta  nèt tras di esaki. Hopi bes nan
       fuera tabata remplasá su stèm  dor di kua ta produsí un tono.  zag e punta kita’fo, perkuran- tabatin, aparte di un karkó,
       dor  di  e  instrumènt  i  tabata  Por toka mas tono riba un ka- do pa e buraku aki, na unda  tambe  un  kiwa  òf  un  tono di
       artikulá e zonido te asina leu  chu dor di hinka e dedenan di  mester pone e boka pa supla,  Lareina na bordo.
       posibel na e manera normal,  e man drechi den e parti abou  tin un diameter di máksimo                         Kiwa (Nerites virgin) i tonto
       usando su lenga, boka i lep         di e instrumènt aki. Mas tantu  2 sèntimeter. Seguidamente  di Lareina (Cassis tuberosa)
                                           ku sera e parti abou dje ka- mester  skür  e  piesa  di  boka  por produsí solamente un tono
                     Kachu                 chu, mas abou e tono ta bira.  aki pa hasi’é lizu.                      kla. Ta supla e kokolishinan
          E instrumèntnan ku tabata  Na  Boneiru  ta  usa  tambe  e               Ta toka òf supla e in- na e mesun forma ku karkó,
       usa mas tantu den e forma di  buraku riba e punta pa kam- strumènt  aki  tambe  di  e  me- pero di otro banda no ta usa
       komunikashon aki na Boneiru  bia e tono.                                sun  forma  ku  un  trompèt.  Ta  nan komo instrumènt musikal.
       tabata kachu i karkó. Pa traha         Promé  ku  toka  e  kachu  i  supla i laga e lepnan tembla,  Mester a bora un buraku na
       kachu nan tabata usa un ka- kada bes ku e instrumènt aki  dor di kua ta produsí un tono.  punta di e kokolishi pa supla
       chu di baka òf toro. P’esaki e  tabata seku, e tokadónan ta- E karkó tin mayoria bes dos  aden.
       kachu dje animal mester taba- bata basha preferiblemente  tono natural ku ta keda ma-                          Aparte di produsí señal,
       ta por lo ménos 25 centimeter  un tiki ròm den esaki. Si no tin  soménos un oktaf for di otro.  tabata usa e kiwa tambe pa
       largu. Mas largu e kachu, mas  ròm disponibel, por a basha  E zonido di e tono abou nan  spanta para den kunuku ora
       profundo  e  zonido  produsí  un tiki awa tambe.                        ta yama ‘ronka’, e tono haltu  ku tabatin tapushi na palu.
   21   22   23   24   25   26   27   28   29   30   31