Page 12 - HOH
P. 12

a5
                                                                     entrevista/colofon Diaranson 22 aPriL 2020

                                                         ‘Comprondiendo nos mes un poco mas den

                                                                            tempo di crisis: parti 2’


                                         ORANJESTAD  –  Reci-         limita e persona di biba e bida  p'aden. Y kiko nos ta wak cu
                                         entemente  a  entrevista  ey cu e ta eigenlijk yudando  ta  pasando  ful  rond  di  nos?  “Mi ta hopi sigur cu si esaki ta
                                         Jurisky  Geerman,  kende  cune. Nada di mas di berdad  Actonan  mas  violento  of  e caso cerca bo, bo no ta real-
                                         tin  un  pasion  enorme  pa  no ta bon. Pero tambe esaki  agresivo cu normal. Den otro  mente  consciente  di  e  emo-
                                         bida en general. Semper a  tin  su  funcion  y  no  ta  por  palabranan comportacion de-  cionnan  cu  tin  den  bo  mes,
                                         interes’e pa sa con ser hu-  nada e limitacion aki por t’ey.  structivo como reaccion riba  of  si  bo  tin  algun  conscien-
                                         mano ta hinca den otro y                                  emocion en vez di un respu-  cia, ainda no ta logra actua di
                                         dicon ‘nos ta haci manera  “Por ehempel den un pasado  esta  adecua  y  constructivo  otro forma den relacion cu e
                                         nos ta haci’. Esaki ta par-  bo a purba algo nobo y bo a  riba e emocion aki.”         emocion aki. Ta dolor si esaki
                                         ti  dos  di  e  entrevista  cu  resulta  hopi  desapunta  y  cu                        pasa, y mi kier pa bo sa cu ta
                                         Geerman siman pasa.          dolor y a keda cu un sinti de-  Tur  hende,  tur  cultura,  tur  oke y comprendibel, pasobra
                                                                      sagradabel. Kisas esaki tabata  nacion,  tin  nan  mes  un  ca-  corda  cu  bo  dies  no  a  siña
                                         E  kier  a  comprende  y  yuda  un situacion hopi dificil mes,  minda di desaroyo, y ta otro  deal miho cune ainda.”
                                         hende. Aworaki e ta desea di  of  varios  situacionnan  cu  a  caminda  den  nan  desaroyo
                                         conscientisa  hendenan  mas  duna resultado negativo.”    personal  (emocional).  Pues  E  no  ta  hustifica  e  acto  do-
                                         over di emocionnan y nan in-                              sin husga hende, mi ta bay usa  loroso si, comprende ta otro
                                         fluencia riba nos. Den e serie  Segun  Geerman,  esey    ta  e siguiente ehempelnan. Un  cu  hustifica.  Y  por  kies  den
                                         di articulonan aki e ta enfoca  pasa pasobra cu di un of otro  ‘simpel’ grita na bo pareha of  e momento aki pa na prome
                                         riba e emocion: miedo.       manera, e emocion no a wor-  yiunan of hende di edad (of  luga  si  bira  consciente  y
                                                                      do  procesa  (pero  reprimi)  ken cu ta), ta agresividad y un  despues  for  di  consciencia
                                         Geerman ta splica cu e reali-  door di bo curpa mes. Akinan  accion  violento,  y  dalmento  scoge un comportacion dife-
                                         dad ta cu den un curpa salu-  e curpa a keda tene e memo-  (di  ken  cu  ta)  ta  agresividad  rente,  maske  con  dificil  of
                                         dabel  y  normal,  emocion  ta  ria hunto cu e emocion den  y violencia tambe, pero di un  imposibel  esaki  por  mustra.
                                         wordo  sinti,  mira,  reconoci  dje, cord’e y a siña reacciona  otro caliber.          Pa esaki bo por bay cerca pro-
                                         un rato. Mas tanto hende no  door di duna hopi miedo den                               fesionalnan  cerca  ken  bo  ta
                                         ta consciente di e proceso in-  cierto situacion nobo, pa pur-  A lo menos cu b'a haci e cos-  sinti bo bon y cu ta scucha bo
                                         terno aki, pasobra e ta bay au-  ba  protege  bo  di  un  posibel  nan  aki  sin  haci  bo  mes  of  di berdad.
                                         tomaticamente.               experiencia negativo atrobe y  otronan  dolor  y  daño,  e  ora
                                                                      bo ‘overload’.               e ta mas constructivo. Com-  Jurisky  Geerman  su  prac-
                                         E  ta  splica  cu  hopi  hende,                           portacion  agresivo  por  pasa  tica yama Inner Work Aruba,
                                         sin  cu  nos  sa  (inconsciente-  Tin  casonan  unda  cu  hen-  cerca  personanan  cu  tabata  situa  na  Santa  Cruz  71.  Por
                                         mente), ta pasa over di emo-  denan sa deal miho cu emo-  demostra e comportacion aki  contacta via telefon na +297-
                                         cion, y dicidi cu e no t’ey, y  cionnan, y no ta reprimi nan  caba prome cu crisis y awora-  5673809, via email na inner-
                                         ta kit’e asina di bay den nos  (structuralmente).  Den  e  ki ta demostr’e kisas mas ain-  workaruba@gmail.com   pa
                                         consciencia y tin biaha nos sa  casonan ey e personanan aki  da, y tambe cerca personanan  bespreek  bo  situacion,  mira
                                         (ta consciente) y toch ta dicidi  ta vlinder rond bibando nan  cu antes no tabata comporta  con e lo por ta di asistencia na
                                         cu no kier sinti e emocion y  bida ‘sin miedo’ ta bisa e ora  asina, of no frecuentemente.    bo persona y si bo necesidad-
                                         ta pasa asina tambe riba dje.   ey.                                                    nan ta alinia cu locual cu e ta
                                                                                                   E  comportacion  aki  ta  bin,  brinda. Esaki lo ta e e dos edi-
                                         Den  ambos  caso,  consciente  Pero  locual  en  realidad  ta  Geerman  ta  kere,  basica-  cion di tres parti cu Geerman
                                         of  inconscientemente  locual  pasa,  no  ta  cu  un  persona  mente,  for  di  miedonan  cu  kier  pa  persona  compronde
                                         ta  pasa  ta  cu  e  emocion  ta  no  ta  sinti  miedo  of  no  tin  ta  existi  hopi  tempo  caba  nan mes den tempo di crisis.
                                         wordo  reprimi.  Personanan  miedo, pero cu e personanan  den personanan (deep down
                                         cu  ta  haci  esaki  structural-  aki a siña di nan mes of door  inside)  y  cu  a  acumula  den  E  por  haci  un  cita  teniendo
                                         mente,  cu  1  of  mas  emo-  di otronan con pa enfrenta e  e curpa y specialmente e in-  cuenta  cu  distancia  social  y
                                         cion (y sentimentonan e.o.),  miedo di tal forma cu nan sa  habilidad  di  deal  constructi-  tur otro medidanan.
                                         ta  personanan  cu  ta  sufri  di  con pa valida, dun’e su luga  vamente cu nan.
                                         condicionnan manera depre-   (no pleitando cune), asina cu
                                         sion, den diferente grado, un  e no ta impedi nan den nan
                                         mas  cu  otro,  dependiendo  bida diario.
                                         tambe  di  varios  otro  factor-
                                         nan.                         Esey ta algo hopi great ‘haci
                                                                      nos jaloers tin biaha, of no?’
                                         Lamentablemente,  ta  wak  e  (sinti  jaloers  tambe  ta  oke).
                                         patrono  di  reprimi  emocion  Lamentablemente  habilidad-
                                         y sentimento, den culturanan  nan  manera  deal  construc-
                                         completo manera por ehem-    tivamente  cu  miedo,  no  ta
                                         pel aki na Aruba (y sigur ful  wordo  siña  den  nos  sistema
                                         rond mundo).Pero tur emo-    educacional  regular  te  cu
                                         cion,  incluyendo  miedo  ta  ami mes a conoce, y te ainda
                                         hopi  valuabel  y  un  ‘aspecto  cu mi sa, no ta naturalmente
                                         natural di nos ser humanon-  presente den nos cultura, y ta
                                         an’.                         bin mucho menos for di cas.

                                         “Ora  cu  ta  normal,  miedo  Door  cu  e  miedo  ta  hopi
                                         t’ey pa protege nos y percura  halto mundialmente aworaki
                                         pa nos keda na bida. E ta zorg  debi  na  e  Coronavirus,  ei-
                                         por ehempel pa nos no bula  genlijk ta wordo confronta cu
                                         asina  for  di  un  brug  of  e  ta  con nos a siña deal cu e emo-
                                         haci  nos  wak  drechi,  robes,  cion aki of no, con nos ta haci
                                         prome  cu  crusa  caminda”,  e  (actua, comporta) of no haci
                                         ta splica.                   den relacion cune.

                                         Pero ora e ta presente den ex-  “Nos a letterlijk wordo oa pa
                                         ceso y persona no tin control  bay paden, y cu esaki casi no
                                         natural di dje, e ora e por juist  por evita di wak nos mes un
   7   8   9   10   11   12   13   14   15   16   17