Page 6 - bon-dia-aruba-20220514
P. 6
a6 local
Diasabra 14 Mei 2022
DIMP:
"Stakeholder sessions" di Reforma Fiscal ta
continua cu participacion amplio di gremio
y comunidad
Despues di evalua e con- preocupacion riba e concepto ners den gobierno di Aruba,
tribucion ricibi durante e di Reforma Fiscal 2023. Du- COHO y IMF, como tambe
prome sesionnan di infor- rante e prome tanda, tambe a expertonan riba tereno fiscal,
macion y participacion cu brinda e oportunidad na gre- legal y economico pa asesora
varios stakeholders, ayera mio pa sinta cu COHO pa e impacto economico y social
e ekipo di Departamento expresa nan idea y preocupa- cu e introduccion di un BTW Tocante eror gramatical cu casi no
di Impuesto a tene dos se- cionnan encuanto e reforma. cu un combinacion di tarifa
sion detaya dunando asina Tur contribucion di e sesion- 6-18% por trece cune. Como ta ripara...
oido na e feedback ricibi nan aki a wordo considera pa resultado, a logra evalua e
durante e prome tanda. por continua cu e desaroyo concepto inicial y propone Den e edicion aki di nos column tocante nos idioma Pa-
di e concepto di reforma pa e dos otro concepto di BTW cu piamento atencion pa algun aparente eror o inconsistencia
E ekipo di Departamento di segunda tanda. dos diferente scenario pa loke gramatical, cu nos no ta detecta asina facil den nos forma di
Impuesto lo sigui reuni cu al- ta trata e tarifanan. papia y skirbi. Den cierto caso nan ta zona asina natural y ta
gun gremio y tambe sindicato Evaluacion y evolucion ser usa regularmente, cu practicamente nunca lo tin discu-
durante e simannan nos di- di e concepto di Reforma Desaroyo di un concepto sion tocante kico ta corecto.
lanti pa asina por conta cu un Fiscal inclusivo y obhetivo
participacion amplio durante Durante e prome tanda di Na e momentonan aki e ley Laga nos duna un ehemplo di biaha. Den conversacion nos
e trayecto di reforma Fiscal “Stakeholders' Sessions”, di Reforma Fiscal ta den e por tende un persona bisa: “Loke mi no ta comprende ta
den bienestar general di pais a propone un concepto di fase conceptual y lo wordo cu...”. Pero tambe nos ta regularmente scucha hende bisa:
Aruba, segun a indica den un BTW di dos (2) tarifa cu ta finalisa na momento cu un “Loke cu mi no ta comprende ta cu...”. Lo no sucede hopi
comunicado di prensa. keda den e cuadro di e nece- conclusion concreto wor- cu un persona ta reacciona bisando cu un di e formanan
sidad presupuestario di pais do determina pa Gobierno aki no ta bon. Kico ta lo corecto anto?
Participacion amplio Aruba. E concepto aki a con- di Aruba. Durante e di dos
Gremionan di diferente sec- sisti di un tarifa minimo di tanda di participacion cu gre- Pa cuminza algo di investigacion den origen di e palabra
tor a participa na e prome 6% pa cuminda y bibida (cu mionan a presenta diferente ‘loke’. E ta bin di dos palabra Spaño: ‘lo que’. Den nos Pa-
tanda di "Stakeholders' Ses- excepcion di bibidanan alco- propuestanan di Reforma piamento esaki a bira a traves di tempo ‘loke’. Si nos no
sions". Aki a presenta e con- holico) y un tarifa maximo Fiscal pa identifica preferen- dedica atencion special na esaki, nos lo no ta consciente di
cepto inicial pa introduccion di 18% pa tur otro producto cia y opinion. Na su turno lo e hecho cu ta trata di unificacion di e dos palabranan ey.
di BTW y otro compensa- y/of servicio. Despues di e reuni tambe cu gremionan Ora nos bisa ‘loke cu’ realmente nos ta expresa dos biaha
cion riba tereno di inkom- prome tanda di sesionnan laboral y social na unda lo tras di otro e palabra ‘que’, ya cu nos ‘cu’ den e contexto
stenbelasting, loonbelasting DIMP a analisa e “feedback” ricibi nan contribucion di aki tambe ta representa e ‘que’ Spaño (o Portugues), como
y reparatietoeslag pa mitiga e ricibi durante reunionnan, ideanan y preocupacionnan. tambe den otro contexto representando e equivalente di e
impacto riba e poder di com- como tambe e cartanan ricibi Cu participacion di gremion- palabra Spaño ‘con’. Den e caso aki e ‘cu’ ta representa e
pra cu e impuesto nobo aki di gremionan cu propuestan- an laboral y social lo continua ‘que’ y nos por bisa anto cu e forma corecto lo ta e version
por trece cu ne. Durante e se- an concreto. E contribucion cu participacion masal di co- promer menciona, pasobra e ‘cu’ den e frase aki ta excesivo.
sionnan aki gremionan por a aki a conduci na varios eher- munidad y evalua e Reforma
comparti nan opinion, idea y cicio di calculonan cu part- Fiscal for di e angulo socio- Similar na esaki por referi na e palabra ‘aunke’ cu igual-
economico, sigurando inclu- mente tin su raiz den Spaño. Contrario na e ‘lo que’ cu a
sion y transparencia den tur keda skirbi separa, na Spaño tambe a adopta e forma skirbi
nivel di nos sociedad. na otro: ‘aunque’. Similar na e ‘loke’, den e caso di bisa
‘aunke cu’ esaki tampoco ta e forma corecto.
Departamento di Impuesto E mesun fenomen nos por mira tambe cu e palabra ‘maske’
ta satisfecho cu e desaroyo cu tin su origen den Spaño: ‘mas que’. Segun nos opinion
inclusivo di e Reforma Fiscal su origen ta den e expresion den Spaño: ‘por más que’ (o
cu ainda ta den su fase con- Portugues: ‘por mais que’, cu tin como sinonimo na Spaño
ceptual. No obstante e “time- ‘aunque’, ‘a pesar de que’, ‘por mucho que’. Na Papiamen-
line” ambicioso, e prome to nos ta usa e ‘maske’ por ehemplo den e siguiente frase:
tanda di participacion a ex- “Maske cuanto a bis’e pa no haci esey, el a dal bay.” Igual-
perencia un retraso minimo mente aki por surgi e eror di bisa: “Maske cu a bis’e pa...”
di algun siman. E ekipo di y otro variante cu ta: “Maske cuanto cu a bis’e’. Aki tambe
Reforma Fiscal kier a gradici ta trata di repiticion di e palabra ‘que’ den forma di e ‘cu’,
tur 141 personanan repre- sin cu ta necesario.
sentando gremio comercial/
economico cu a participa den Cambiando e tema un poco nos kier trata tambe e fenom-
un of mas di e 11 Stakehold- eno di combina di forma eroneo dos forma cu riba nan mes
ers Sessions, como tambe de- ta corecto. Ta trata di e combinacion di palabra cu ta bisa
partamentonan di Gobierno, dos biaha e mesun cos, pues cu parti ta excesivo o redun-
COHO y IMF cu a contribui dante. Por ehemplo nos conoce e expresion hopi scucha di
cu nan experticio durante ‘Mi a bolbe back’. E hecho cu un persona ta bolbe, ta haci
evaluacion di e prome tanda adicion di ‘back’ completamente excesivo. E confusion ta
di reunionnan di participa- bin di combinacion di e expresion ‘bin back’ cu e verbo
cion. Por conclui cu e Re- ‘bolbe’. Pues mester bisa ‘bolbe’ o ‘bin back’. E fenomeno
forma Fiscal ta yegando na e aki generalmente ta conoci como ‘pleonasme’ na Hulan-
ultimo parti di participacion des, ‘pleonasm’ na Ingles, y ‘pleonasmo’ na Spaño.
y inclusion pa asina, cu par-
ticipacion amplio di gremio Mester tuma na cuenta sí cu tin forma di pleonasmo cu no
y comunidad, por yega na un necesariamente ta eroneo, sino cu nan ta sirbi un proposito
concepto di Reforma Fiscal literario, por ehemplo pa enfatiza algo, pa duna e expre-
den bienestar general di pais sion mas forza. Por ehemplo: “Mi a mira esey cu mi propio
Aruba den forma transpar- wowo.” Ta dificil imagina cu e persona a mira e cos ey cu
ente y husto. otro cos o cu otro wowo, pero den literatura nos ta topa
hopi ehemplo asina.