Page 14 - bon-dia-aruba-20200401
P. 14

a14   bista politico
                    Diaranson 1 aPriL 2020

            Ex-Prome Minister Nelson Oduber:

                    “Corona virus a trece pa henter mundo instabilidad y insiguridad”




            ORANJESTAD - E Corona virus a                                                                               mas grandi y su efectonan a paralisa
            mustra con vulnerabel nos tur ta.                                                                           casi  henter  nos  economia.  E  factor
            Nos ta depende mucho di coop-                                                                               salud  ta  mucho  mas  importante  cu
            eracion di otro. Ni guera mundial                                                                           nos a kere y aki - mirando cu hopi di
            a para mundo su economia. E vi-                                                                             nos mes no ta cuida nos salud y no
            rus aki casi a pone nos tur stop di                                                                         tin  disciplina  -  no  ta  keda  gobierno
            produci  pa  nos  economia.  Hotel                                                                          nada otro cu impone reglanan con bo
            y empresanan tur ta cera. Placa a                                                                           tin cu cuida bo salud of e ta bira im-
            resulta un factor cu apesar nos no                                                                          pagabel pa nos tur. E sentido comun
            por biba sin dje, esaki a resulta in-                                                                       di responsabilidad mester wordo in-
            ferior pa cu e importancia di nos                                                                           culca den nos hendenan. E margen cu
            salud.  Ni  cuanto  placa  nos  por                                                                         politico,  comercio  y  gremionan  por
            tin,  nos  a  ser    mustra  riba  e  re-                                                                   a move cune mester cambia, unda e
            alidad cu placa bo no ta cumpra                                                                             sentido  comun  di  responsabilidad,
            bo salud. Salud a resulta den algo                                                                          solidarismo mester bira mas grandi di
            cu abo mes mester cuidele, unda                                                                             un pa cu e otro. Nos mester biba cu e
            gobierno ta pone e medionan pa                                                                              realidad cu espacio pa cosnan pa score
            yuda cuida nos. E factor mas im-                                                                            ta hopi chikito y cu e poco medionan
            portante  pa  nos  mes  cuida  nos                                                                          financiero  ta  limita  den  tur  sentido
            salud  ta  disciplina  propio  locual                                                                       di palabra. E tempo di mustra dede,
            cu hopi hende a resulta di no tin                                                                           critica sin kier carga responsabilidad
            y  no  kier  ni  obedece  e  reglanan                                                                       pa drecha cos a pasa ya cu e Corona
            pa cuida nos tur y hasta nan mes.                                                                           virus a bay cune dia bieu caba. Nega-
            Un berguensa ya cu respet no t’ey                                                                           tivismo lo ta nos destruccion y lo crea
            mas.                                                                                                        caos.

            Instabilidad y insiguridad                                                                                  No tin tempo mas pa perde
            Si bo mira tur e miyones di dollar cu                                                                       Conciudadanonan, laga nos cada un
            a ser hinca den e mundo medico, den                                                                         prepara  nos  mes  mentalmente  cu
            remedi  y  estudionan  den  medicina,                                                                       mundo y Aruba no lo ta mescos mas
            awe a resulta cu nos a ser sorprendi                                                                        y cu hopi cos lo bay cambia. Mester
            desagradablemente.  Kico  y  pakico                                                                         haci uzo di e momento pa cambia cos.
            e  malesa  aki  a  sorprende  nos?  Nos                                                                     Laga nos inculca den otro creatividad,
            cada un ta puntra nos mes con bin un                                                                        inventividad  y  boluntad  propio  con
            suceso na China por a afecta nos tur                                                                        por sali afo di un calamidad cu te cu
            te aki banda y dicon ningun experto                                                                         awe ningun pais ni experto no por a
            sa  exactamente  con  ta  combati’e  cu                                                                     bisa cuanto tempo e lo por dura y con
            kico y cuanto tempo e lo bay dura. Ta                                                                       pa sali afo. E tin nos tur den instabili-
            e  factornan  aki  a  crea  e  instabilidad                                                                 dad y insiguridad. Si nos no haci nada
            y  insiguridad  di  mas  grandi  pa  casi                                                                   e lo ta un peliger pa nos democracia y
            tur pais. Tur hende ta man na cabes                                                                         nos sistema di capital.
            cual medidanan y kico lo ta miho pa
            nos. Empresanan grandi di un dia pa                                                                         E momento aki ta un pa nos por sa-
            otro a kibra y ni cu sosten di gobierno   yega di hinca mas di 100 miyon florin  momentonan aki ainda segun mi nos   cudi otro pa ban stop di perde tempo
            mayoria  hasta  no  lo  bolbe  of  tin  cu   y nos a perde tur cos. E obrero cu ya  banconan ta den un bon posicion di   cu discuti cos cu bo mes sa cu ta otro
            redefini  nan  tipo  di  negoshi.  Aki  ta   tabata tin’e dificil, e mester ser con-  likides  saludabel.  Nos  tur  lo  mester   y stop di pidi cos cu no tin placa pe y
            como sifuera nos tur tin cu cuminsa   scientisa cu cos lo bira pio pa nos tur,  bay bati cabes hunto, unda y den kico   no por. Cada bes puntra bo mes, ken
            di nobo den tur ramo cu nos ta aden.  si  e  tambe  no  contribui.  Fondonan  nos ta bay hinca placa den 3-6-9 luna   ta paga e cuenta! Laga e momento aki
                                                manera AZV, SVB. APFA etc. lo mira  of 1 aña pa sali afo. Mas largo lo ta   di bida ta un pa - como Arubiano of
            Mester bira creativo y inventivo    cu  nan  entrada  y  contribucionnan  devastador pa Aruba.              un cu a bin yuda nos - uza bo inteli-
            Pa  Gobierno,  politiconan,  empresa-  lo  bay  baha  cu  un  porcentahe  hopi                              gencia na beneficio di bo pueblo. Nos
            rionan, sindicalistanan y e obrero cos   halto. Puntra bo mes cu ki placa nos  Jump start di economia       opcion pa keda wak cos pasa sin in-
            lo no ta mescos por lo pronto pa nin-  lo por keda manda casi 150 pashent  Den crisis gobierno mester bay guia   tenta otro cos pa haci a bay laga nos
            gun di nos. Ni e miho expertonan di   pa luna den exterior y si tin placa pa  nos  economia  cu  incentivonan  pa   desde  Corona  virus.  No  tin  tempo
            mundo lo no por pronostica cuanto   paga? SVB, cuanto luna di reserva lo e  proyectonan cu tin placa pe y cu por   mas pa perde.
            tempo e crisis aki lo por dura. Mester   por tin? 3 of 6 luna? Si bo no ta traha,  crea  trabao,  cumpra  material,  yuda   Laga nos fe den nos Creador ilumina
            cuminsa visiona 3-6-9 luna of hasta 1   ta ken lo keda paga e primanan?   gobierno  cu  entrada  y  e  fondonan   nos di no perde tempo cu locual no
            aña y Dios duna cu no ta mas largo.                                     di AZV y pensioen cu pagamento di   por, pero cu kico si por y con ta ha-
            Gobiernonan por lo pronto lo no tin   Plan di contingencia              prima. Un jump start ta un mester!   cie.  Cu  Dios  ilumina  y  bendiciona
            e  entradanan  di  impuesto  cu  tabata   Sector  priva  su  turismo  lo  por  keda  Aki  nos  cada  un  mester  mustra  nos   nos isla y cu fe den dje nos lo salo afo.
            drenta.  Doñonan  di  trabao  tampoco   3-6-9  luna  of  1  aña  sin  turista?  Di  habilidad,  inteligencia,  experencia  y   Pues, man na obra.
            a  keda  cu  entrada,  pasobra  no  tin   unda ta tene Aeropuerto, Haf y ho-  cu nos no por sinta warda laga e cri-
            negoshi  y e economia lo no ta  lora.   telnan  habri  cu  lo  por  cubri  nan  sis mundial aki caba cu nos tur. No   Like us on
            Hopi negoshi mester bira creativo y   gastonan.  Aki  sigur  nos  expertonan  tin tempo ni pa keha corda pa yora. E
            inventivo pa wak con pa sigui. Kere   mester bati cabez cu un plan di con-  incentivonan mester ta di 3 pa 5 aña   Facebook
            cu  gobierno  cu  a  perde  mayoria  di   tingencia. Kico rapidamente lo mes-  of hasta mas cortico, pasobra un so-
            su entradanan lo por keda yuda no ta   ter  ser  haci?  Un  scenario  di  corto  lucion no ta solamente den nos man,
            factibel.                           periodo, medio y mas largo. Esun cu  pero ta bin di factornan externo.
                                                kere cu gobierno lo bay fia placa pa
            Conscientisacion                    nos tur paga pa keda tene empresanan  Sentido  comun  di  responsabili-
            E unico cos cu gobierno por haci ta   habri lo mira cu si bo no tin credibili-  dad
            cu e poco medionan yuda solamente   dad financiero y un presupuesto poco  E crisis aki nos no por compar’e cu e
            e empresanan cu lo por sobrevivi. Pa   balansa, e condicionnan pa fia placa lo  ceramento di e refineria riba dia 31 di
            e otronan lo no ta facil, pasobra e fac-  ta devastador pa nos tur. Hasta mi ta  maart 1985 (awe net 35 aña pasa!) of
            tor insigur di nan futuro ta demasiado   bisa cu nos democracia y nos merca-  caida mundial di institutonan finan-  facebook.com/bondianoticia
            riesgoso. Den pasado nos gobierno a   do di capital lo bay ta diferente. Na e  ciero na 2008, pero e Corona virus ta
   9   10   11   12   13   14   15   16   17   18   19