Page 6 - HOH
P. 6
Diabierna, 3 October 2025 AWEMainta LOCAL 3
Loke Aruba mester considera
Ta husto pa pone impuesto riba comportacion no saludabel?
UN boter di softdrink mester costa mas cu un boter di awa? Cuminda impuestonan aki ta dal esnan mas pober mas duro. Ora presu-
rapido (fast food) mester tin un impuesto extra? Y kico di sigaria, puestonan ta limita, hende ta cumpra loke nan por paga —
alcohol of snacks hopi procesa? Na Aruba — unda malesanan no-
transmisibel manera obesidad, diabetes y hipertension ta aumentando y si e opcionnan mas barata tambe tin mas impuesto, unda
— e idea di pone impuesto riba comportacion no saludabel ta ganando esey ta laga famianan di entrada abou?
atencion. Hendenan na fabor ta argumenta cu e ta un manera inteligente
y dirigi pa mehora salud publico. Criticonan ta bisa cu e ta un otro carga Tin tambe e cuestion di escogencia. Algun hende ta busca
pa hendenan cu ya caba ta luchando. Pues, ken tin rason?
cuminda di consuelo (comfort food) of ta huma pa motibo
di stress, problemanan di salud mental of falta di alterna-
E argumento na fabor di impuesto di salud tiva. Nan mester wordo castiga cu un impuesto en bes di
E concepto no ta nobo. Paisnan rond mundo ya a imple- ricibi ayudo? Y defini “no saludabel” no semper ta preto cu
menta “impuesto riba vicio” (sin taxes) riba bebidanan cu blanco. Mester pone impuesto riba platonan tradicional di
sucu, tabaco y alcohol — y na algun luga, e ta funcionando. cuminda hasa? Kico di snacks local of cuminda di celebra-
E impuestonan aki ta sirbi dos proposito: nan ta descurasha cion? Identidad cultural ta mara na cuminda — y un maneho
consumo dañino y ta recauda fondo pa iniciativanan rela- di impuesto generalisa por haci mas daño cu bon si e no ta
ciona cu salud. diseña cu cuidou.
Pa Aruba, unda cumindanan procesa importa hopi biaha Kico por Funciona na su luga?
ta mas barata y mas accesibel cu productonan fresco, un En bes di — of hunto cu — impuesto, algun ta propone incen-
impuesto riba productonan no saludabel por yuda cambia tivonan positivo. Por ehempel: subsidio pa cunukeronan
comportacion. E por stimula famianan pa scoge opcionnan local, prijsnan mas abou pa fruta y berdura, programanan di
mas saludabel y reduci e gastonan di salud a largo plaso cushinamento den comunidad of campañanan di conscien-
pa e sistema di cuido di e pais. Aruba a cuminsa reconoce tisacion publico. Esakinan lo haci opcionnan saludabel mas
e urgencia. Estudionan manera “kico nos ta come?” tin atractivo y accesibel, sin penalisa escogencianan personal.
como meta pa sigui loke e localnan realmente ta consumi-
endo — y e resultadonan por duna forma na futuro politi- Un otro enfoke? Uza cualkier entrada di e impuestonan di
canan di cuminda. Si nos sa cua cuminda ta contribuyendo salud pa financia e mesun programanan aki — creando un
mas na malesa, nos no mester haci’e mas dificil pa haya? ciclo cu ta beneficia tur hende, specialmente esnan mas
Defensornan di salud publico ta bisa si. Nan ta argumenta vulnerabel.
cu impuesto di salud no solamente ta cambia comportacion
— nan ta salba bida. E ta un asunto compleho sin contesta facil — pero uno cu
merece un combersacion nacional. Biba un bida no salu-
E argumento contra impuesto di salud dabel mester costa mas? Of nos mester enfoca pa haci biba
Pero e no ta asina simpel. Hopi oponente ta bisa cu e saludabel mas barata?

