Page 6 - HOH
P. 6

Diabierna, 3 October 2025                                      AWEMainta                                                  LOCAL             3




                                                     Loke Aruba mester considera



         Ta husto pa pone impuesto riba comportacion no saludabel?






































       UN boter di softdrink mester costa mas cu un boter di awa? Cuminda         impuestonan aki ta dal esnan mas pober mas duro. Ora presu-
       rapido (fast food) mester tin un impuesto extra? Y kico di sigaria,        puestonan ta limita, hende ta cumpra loke nan por paga —
       alcohol of snacks hopi procesa? Na Aruba — unda malesanan no-
       transmisibel manera obesidad, diabetes y hipertension ta aumentando        y si e opcionnan mas barata tambe tin mas impuesto, unda
       — e idea di pone impuesto riba comportacion no saludabel ta ganando        esey ta laga famianan di entrada abou?
       atencion. Hendenan na fabor ta argumenta cu e ta un manera inteligente
       y dirigi pa mehora salud publico. Criticonan ta bisa cu e ta un otro carga   Tin tambe e cuestion di escogencia. Algun hende ta busca
       pa hendenan cu ya caba ta luchando. Pues, ken tin rason?
                                                                                  cuminda di consuelo (comfort food) of ta huma pa motibo

                                                                                  di stress, problemanan di salud mental of falta di alterna-
       E argumento na fabor di impuesto di salud                                  tiva. Nan mester wordo castiga cu un impuesto en bes di
       E  concepto no  ta nobo. Paisnan  rond mundo ya a imple-                   ricibi ayudo? Y defini “no saludabel” no semper ta preto cu
       menta “impuesto riba vicio” (sin taxes) riba bebidanan cu                  blanco. Mester pone impuesto riba platonan tradicional di

       sucu, tabaco y alcohol — y na algun luga, e ta funcionando.                cuminda hasa? Kico di snacks local of cuminda di celebra-
       E impuestonan aki ta sirbi dos proposito: nan ta descurasha                cion? Identidad cultural ta mara na cuminda — y un maneho
       consumo dañino y ta recauda fondo pa iniciativanan rela-                   di impuesto generalisa por haci mas daño cu bon si e no ta
       ciona cu salud.                                                            diseña cu cuidou.



       Pa Aruba, unda cumindanan  procesa  importa hopi biaha                     Kico por Funciona na su luga?
       ta mas barata y mas accesibel cu productonan fresco, un                    En bes di — of hunto cu — impuesto, algun ta propone incen-
       impuesto riba productonan no saludabel por yuda cambia                     tivonan  positivo.  Por  ehempel:  subsidio  pa cunukeronan

       comportacion. E por stimula famianan pa scoge opcionnan                    local, prijsnan mas abou pa fruta y berdura, programanan di
       mas saludabel y reduci e gastonan di salud a largo plaso                   cushinamento den comunidad of campañanan di conscien-
       pa e sistema di cuido di e pais. Aruba a cuminsa reconoce                  tisacion publico. Esakinan lo haci opcionnan saludabel mas
       e urgencia. Estudionan manera  “kico  nos  ta come?” tin                   atractivo y accesibel, sin penalisa escogencianan personal.

       como meta pa sigui loke e localnan realmente ta consumi-
       endo — y e resultadonan por duna forma na futuro politi-                   Un otro enfoke? Uza cualkier entrada di e impuestonan di
       canan di cuminda. Si nos sa cua cuminda ta contribuyendo                   salud pa financia e mesun programanan aki — creando un
       mas na malesa, nos no mester haci’e mas dificil pa haya?                   ciclo  cu  ta  beneficia  tur  hende,  specialmente  esnan  mas

       Defensornan di salud publico ta bisa si. Nan ta argumenta                  vulnerabel.
       cu impuesto di salud no solamente ta cambia comportacion
       — nan ta salba bida.                                                       E ta un asunto compleho sin contesta facil — pero uno cu
                                                                                  merece  un  combersacion  nacional.  Biba un  bida no  salu-

       E argumento contra impuesto di salud                                       dabel mester costa mas? Of nos mester enfoca pa haci biba
       Pero e no ta asina simpel.  Hopi oponente ta bisa cu e                     saludabel mas barata?
   1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11