Page 20 - HOH
P. 20

A3
                                                                                                           LOCAL Diaranson 26 Februari 2020

                 Expectativa di bida di hende homber den edad di pension ta bahando



            ORANJESTAD  –  Den  e  entrevista  cu  Di otro banda, el a conta cu loke nan ta mira
            Bon  Dia  Aruba  tabatin  recientemente  cu preocupacion ta cu edad promedio na mo-
            cu  Edwin  Jacobs,  director  di  SVb,  el  a  mento di fayecimento di pensionado hende
            duna lagun detaye tambe di e situacion  homber a baha na 76.8 na aña 2018, y na 2019
            di  expectativa  di  bida  di  nos  pension-  a yega te 76.6.
            adonan. Segun Jacobs, edad promedio di
            pensionado na momento di fayecimento  Desde  2015  e  edad  promedio  di  hende
            den ultimo 5 añanan ta keda, pa hende  homber unda nan ta fayece a baha di 77.1 aña,
            muhe, na e edad promedio di 80.5 aña,  un retroceso di edad promedio, un tendencia
            loke  por  mira  tambe  riba  e  graficonan  cu no ta mira cerca hende muhe. Esaki por ta
            acompañante.                                un indicacion cu expectativa di bida di hende
                                                        homber lo ta bahando.
            Jacobs a señala cu esaki por ta un indicacion
            cu expectativa di bida di e personanan cu edad  Ademas, el a bisa cu nan ta wardando e ci-
            di pension bay ariba ta kedando basta stabiel,  franan di e Censo di e aña aki pa nan por traha
            aunke den pasado a constata un aumento di e  e tabla di mortalidad pa pais Aruba y asina nan
            edad promedio general, pa muhe y homber,  por indica si expectativa di bida, en general o
            desde cu nan yega na edad di pension.       pa homber y muhe separa, ta subi of baha.


                                 Apenas 67% di dunado di trabou registra na ‘Mi SVb’



               ORANJESTAD – Den cuadro di  e momentonan aki tin 2.474 dunado  ceso en cuestion.
               digitalisacion di SVb, e banco di  di trabou cu ya a registra riba e plata-  Jacobs tambe a manifesta cu nan a
               seguro social ta haci un yamado  forma aki, cual ta representa 67% di  haya informacion cu ta existi hende
               na  tur  dunado  di  trabou  riba  e cantidad total di dunado di trabou  cu no ta habri ni lesa e carta y esey
               e  importancia  di  registra  riba  na Aruba.                         ta  hopi  lamentabel,  pa  motibo  cu
               e  plataforma  digital  nobo,  ‘Mi  Asina mes, el a menciona cu e de-  ta un decision cu ta perhudica nan
               SVb’.                              partamento  ta  haci  un  campaña  pa  empresa y por conduci na problema
                                                  stimula e dunado di trabou pa pasa  den futuro.
               Director  di  SVb,  Edwin  Jacobs  a  over pa cu ‘Mi SVb’. Nan ta man-
               comenta cu esaki ta e plataforma di  dando  carta  pa  tur  dunado  di  tra-  Tambe Jacobs a duna di conoce cu a
               comunicacion den era digital cu nan  bou cu no a registra ainda, den cual  cuminsa cu cobransa digital. A traves
               ta hinca den e departamento un par  ta duna nan un opcion di un forma  di e web portal, e dunado di trabou
               di luna atras. Asina tambe comuni-  facil pa registra y despues ta haci un  tin tur informacion y por mira cu-
               dad a cuminsa acepta e cambio. Na  yamada pa sigura cu a realisa e pro-  anto e ta paga pa cada trahado.



                           ArubABC ta contribui na escasez di material visual den curiculo



            ORANJESTAD  -  Steffen  haya chens pa siña cu ‘Ayaca,  Ramón  Todd  Dandaré,  pero  mira luz di dia, ta keda isola  cu  a  financia  e  proyecto,
            Maas,  diseñador  grafico  Djampou, Tamarein’.            no  limita  solamente  na  su  na  e  isla  specifico  unda  ta  pero den futuro e ta mira cu
            y  ilustrado  di  Hulanda  Actualmente  e  diseñado  di  persona.  E  ortografia  di  e  implement’e.  Pa  e  rason  aki  World Literacy Foundation lo
            actualmente       bibando  ArubABC  personalmente  ta  palabranan  cu  e  diseñador  Maas a traha un tipo di data-  hunga  un  rol  pa  e  financia-
            na  Aruba  pa  4  aña  a  bin  implementando e sistema aki,  ta  ilustra  ta  sigui  e  ortogra-  base  di  e  material  existente,  mento, pero tambe e comis-
            cu  e  proyecto  ArubABC  integrando  esaki  cu  lesnan  fia oficial stipula den e buki  cu solamente lo mester mod-  ion  nacional  di  UNESCO
            despues  cu  el  a  nota  den  na scolnan den cual Maas ta  blauw.                     ifica por ehempel por medio  na  Aruba,  mirando  cu  nan
            su  trabou  como  docente  duna les un biaha pa siman,  World  Literacy  Foundation  di cambia par detaye y color  como  institucion  ta  enfoca
            di  arte  cu  mayoria  scol  esta:  Santa  Famia,    Francis-  partner di ArubABC pa am-  di un otro parha cu riba otro  riba  calidad  di  enseñansa  y
            basico no tin material dis-  cus  College,  Princes  Amalia  plia proyecto na otro isla  isla tin otro colo. Di e mane-  programanan di enseñansa cu
            ponibel cu ta enfoca riba e  y Pius X School. Maas ta bisa  Maas a dicidi di traha hunto  ra aki e ta spera cu lo tin un  enfoke local. Maas, riba pre-
            cultura, medio ambiente y  cu den e proceso aki, cual por  cu  World  Literacy  Founda-  ‘pool’  colectivo  di  material  gunta di Bon Dia, a indica cu
            contexto specifico di Aru-   bisa  ta  manera  un  proyecto  tion, cual ta un fundacion es-  cu ta cla pa implementa den  docentenan por haci copia di
            ba.  Esaki  specialmente  ta  piloto  pa  e  sistema,  “mi  ta  tableci na Australia y Merca cu  sistema educacional riba e is-  e diseñonan pa uza den les y
            e caso ora ta trata di ma-   haya feedback di e muchan-   ta promove e acceso na mate-  lanan.                      cu e no tin niun problema cu
            terial visual. Maas ta spera  an,  pasobra  muchanan  ta  rial di les pa muchanan rond  Proyecto  por  haya  bida  den  esaki.  Kiermen  cu  pa  meta-
            cu  e  proyecto  aki  lo  bay  hopi honesto, riba con nan ta  mundo.  E  idea  ta,  mirando  sistema  di  enseñansa  digital  nan di enseñansa of metanan
            haya  bida  bou  di  scolnan  haya e plachinan y con e ex-  cu e fundacion ya tin un plan  tambe                    no-comercial, e diseñador no
            basico.                      periencia di siña cu nan ta. E  pa cuminsa traha den Caribe  Manera  e  minister  encarga  ta kere mester tin restriccion
                                         idea ta pa e ta un manera leuk  Hulandes,  pa  nan  aplica  e  cu  enseñansa,  Rudy  Lampe  pa uza e imagennan, mirando
            E  echo  cu  tin  tiki  material  di  siña  tocante  Aruba  mien-  concepto di ArubABC tambe  (RED)  a  yega  di  indica,  tin  e meta di e proyecto.
            visual enfoca riba Aruba den  tras cu muchanan ta siña lesa  na  islanan  ruman  Corsou  y  borchi digital cu lo bay integ-  Mañan  atardi  25  di  febru-
            scolnan basico riba e isla, no  y  mientras  nan  ta  bin  den  Boneiro. “Ora cu nos ta asina  ra den klasnan rond di e isla,  ari pa 7 or te 9 or, Maas lo ta
            ta nada desconoci. Hopi hen-  contacto  cu  e  idiomanan  cu  leu, cual nos no ta ainda, nos  esaki como parti di e plan di  exhibiendo  e  buki  ‘Mi  Buki
            de den comunidad a pasa di  nos ta papia na Aruba.”       lo adapta e dibuhonan of crea  enseñansa  innovativo.  Maas  di  Aruba’  na  Biblioteca  Na-
            kleuter pa scol basico siñando  Den  e  proceso  pa  desaroya  diseñonan  nobo  pa  cada  isla  a bisa cu e minister ta conoci  cional,  e  prome  edicion  di
            cu  plachinan  y  palabranan  e proyecto aki, cual tin poco  su cultura specifico, tambe pa  cu su proyecto y cu e ta apoya  e  buki  cu  varios  diseño  di
            manera  ‘Maan,  Roos,  Vis’.  mas cu 1 aña ya den desaroyo,  e otrografia specifico di cada  esaki.  “Sigur  ora  bo  mira  e  ArubABC,  den  Papiamento
            Esaki ta pasobra mayoria ma-  Maas ta hayando opinion ex-  isla.”                      plan di innovacion den ense-  pa  publico  en  general.  Aki
            terial di les ta bin di Hulanda  perto di tanto profesionalnan  E  problema  hopi  biaha  cu  ñansa, e proyecto aki ta fit net  personanan  por  cumpra  un
            of tambe den cierto casonan  den  veld  di  enseñansa,  cual  islanan  manera  Aruba,  Bo-  bon  pasobra  mi  por  haci  e  copia di e buki. Dialuna 2 di
            di Merca. Loke Maas ta sug-  ta  dun’e  feedback  riba  con  neiro y Corsou, ta cu no tin  diseñonan interactivo, mi por  maart lo tin un tour special pa
            eri cu su diseñonan y sistema  pa mehora e proyecto, como  hopi  recurso  pa  traha  mate-  anima nan, etc. pasobra ya e  docentenan y otro profesion-
            ArubABC,  ta  pa  en  bes  di  tanto di banda di Papiamen-  rial di les dirigi riba e cultura  diseñonan ta digital.   alnan den enseñansa, pa 4 or
            Maan,  Roos,  Vis,  muchanan  tistanan,  manera  e  conoci  local,  y  cualkier  material  cu  Te  awo  e  diseñador  ta  esun  di atardi.
   15   16   17   18   19   20   21   22   23   24   25