Page 5 - HOH
P. 5

2      LOCAL                                                  AWEMainta                                            Diahuebs, 16 October 2025





                                                  E explotacion di trabou di cuido:

        Dicon e hendenan cu ta cuida mas ta ser paga menos





       DEN  tur  sociedad, e  hendenan  cu  ta
       mantene famia, hospital y comunidad
       hunto hopi biaha ta esnan cu ta gana

       menos. For di enfermero y cuidado te
       na limpiado  y  mama, trabou di cuido
       ta forma e columna  vertebral invis-
       ibel  di  bida  diario.  Y  toch,  a  pesar di

       su balor emocional y social, e labor aki
       ta keda entre esunnan menos balora y
       mal paga. E contradiccion ta bisto: mas
       esencial e trabou ta pa sobrevivencia

       humano,  menos  recompensa  finan-
       ciero e ta trece. E inhusticia silencioso
       aki a existi pa decadanan, scondi tras
       di palabranan manera “deber,” “amor,”

       of “sacrificio.”


       Trabou di cuido ta sinta na e crusada di
       compasion y explotacion. Den hospital,

       enfermero y cuidado ta wanta oranan
       largo, agotamento emocional, y riesgo
       fisico—y  toch  nan  salarionan  rara-
       mente ta refleha e peso di nan respon-

       sabilidadnan. Trahadonan  domestico,
       hopi di cual ta hende muhe di entrada
       abou of di background migrante,  ta
       haci cas limpi, lanta yiu, y cuida hende         Como resultado, ora hende muhe exigi              si fuera nan ta reemplasabel. Na hopi

       grandi, hopi biaha sin proteccion social         pago husto of oranan mas cortico den              sociedad Caribense, incluyendo Aruba,
       of contractnan husto. Hasta trabou               profesionnan di cuido, ainda  nan ta              trahadonan  domestico  y  di  cuido—
       no  paga—manera  cuida  mayornan  di             topa  cu  resistencia  moral—acusa  di            hopi  biaha  hende  muhe  di  exterior—
       edad  avansa  of  yiu—ta  wordo  siste-          falta compasion,  como  si  fuera cuido           ta mantene hogarnan y hospitalnan

       maticamente exclui  for di reconoce-             genuino mester bin gratis.                        funcionando, y toch nan salarionan
       mento economico. E economia global                                                                 apenas ta cubri huur of cuido medico.
       ta florece riba e forsa laboral invisibel        Hasta ora trahadonan di cuido  ta
       aki, pero ta nenga di cont’e.                    educa y entrena profesionalmente, e               Drecha  e  inhusticia  aki ta rekeri  un

                                                        prehuicio ta persisti. Enfermeronan               redefinicion  di  kico  ta  conta  como
       Parti  di e  problema  ta  sinta den  con        cu diploma, maestronan cu ta forma                trabou. Esnan cu ta traha maneho
       sociedad ta defini balor. Trabou mara            e siguiente generacion, of traha-                 mester balora labor emocional y social
       na produccion, ganashi, of tecnologia            donan social cu ta maneha crisis tur              como parti di e ecuacion economico, no

       ta wordo recompensa. Trabou mara na              ta enfrenta diferencianan di salario y            pafo di dje. Esey ta nifica miho salario,
       empatia, pasenshi, y cuido no. E mesun           un tasa di burnout mas halto cu hopi              proteccion social, pensioen, y recon-
       sistemanan economico  cu ta elogia               campo tecnico. Gobiernonan ta elogia              ocemento publico pa  tur cu ta duna
       innovacion  y  eficiencia  ta  trata  cuido      nan como “heroenan” durante crisis—               cuido—paga of no paga. Pero e cambio

       humano como un tarea secundario y                manera a ser mira den e pandemia di               ta cuminsa tambe na nivel cultural:
       suave. E desbalansa aki ta basa riba             COVID-19—pero rapidamente ta bolbe                Door di desafia e idea cu cuida ta un
       genero den su nucleo. Pa siglonan largo,         na duna nan sectornan fondo insu-                 deber moral en bes di un profesion. E
       hende muhe a ser socialisa pa mira               ficiente  unabes  cu  e  aplauso  stop.  E        hendenan cu ta sostene bida  merece

       cuido como nan  “rol natural,” no un             hipocresia ta structural: Nos ta yama             mas  cu  gratitud—nan  merece  dign-
       habilidad cu ta merece compensacion.             nan  esencial,  pero  ta trata nan  como          idad, respet, y compensacion husto.
   1   2   3   4   5   6   7   8   9   10