Page 5 - HOH
P. 5
2 LOCAL AWEMainta Diahuebs, 16 October 2025
E explotacion di trabou di cuido:
Dicon e hendenan cu ta cuida mas ta ser paga menos
DEN tur sociedad, e hendenan cu ta
mantene famia, hospital y comunidad
hunto hopi biaha ta esnan cu ta gana
menos. For di enfermero y cuidado te
na limpiado y mama, trabou di cuido
ta forma e columna vertebral invis-
ibel di bida diario. Y toch, a pesar di
su balor emocional y social, e labor aki
ta keda entre esunnan menos balora y
mal paga. E contradiccion ta bisto: mas
esencial e trabou ta pa sobrevivencia
humano, menos recompensa finan-
ciero e ta trece. E inhusticia silencioso
aki a existi pa decadanan, scondi tras
di palabranan manera “deber,” “amor,”
of “sacrificio.”
Trabou di cuido ta sinta na e crusada di
compasion y explotacion. Den hospital,
enfermero y cuidado ta wanta oranan
largo, agotamento emocional, y riesgo
fisico—y toch nan salarionan rara-
mente ta refleha e peso di nan respon-
sabilidadnan. Trahadonan domestico,
hopi di cual ta hende muhe di entrada
abou of di background migrante, ta
haci cas limpi, lanta yiu, y cuida hende Como resultado, ora hende muhe exigi si fuera nan ta reemplasabel. Na hopi
grandi, hopi biaha sin proteccion social pago husto of oranan mas cortico den sociedad Caribense, incluyendo Aruba,
of contractnan husto. Hasta trabou profesionnan di cuido, ainda nan ta trahadonan domestico y di cuido—
no paga—manera cuida mayornan di topa cu resistencia moral—acusa di hopi biaha hende muhe di exterior—
edad avansa of yiu—ta wordo siste- falta compasion, como si fuera cuido ta mantene hogarnan y hospitalnan
maticamente exclui for di reconoce- genuino mester bin gratis. funcionando, y toch nan salarionan
mento economico. E economia global apenas ta cubri huur of cuido medico.
ta florece riba e forsa laboral invisibel Hasta ora trahadonan di cuido ta
aki, pero ta nenga di cont’e. educa y entrena profesionalmente, e Drecha e inhusticia aki ta rekeri un
prehuicio ta persisti. Enfermeronan redefinicion di kico ta conta como
Parti di e problema ta sinta den con cu diploma, maestronan cu ta forma trabou. Esnan cu ta traha maneho
sociedad ta defini balor. Trabou mara e siguiente generacion, of traha- mester balora labor emocional y social
na produccion, ganashi, of tecnologia donan social cu ta maneha crisis tur como parti di e ecuacion economico, no
ta wordo recompensa. Trabou mara na ta enfrenta diferencianan di salario y pafo di dje. Esey ta nifica miho salario,
empatia, pasenshi, y cuido no. E mesun un tasa di burnout mas halto cu hopi proteccion social, pensioen, y recon-
sistemanan economico cu ta elogia campo tecnico. Gobiernonan ta elogia ocemento publico pa tur cu ta duna
innovacion y eficiencia ta trata cuido nan como “heroenan” durante crisis— cuido—paga of no paga. Pero e cambio
humano como un tarea secundario y manera a ser mira den e pandemia di ta cuminsa tambe na nivel cultural:
suave. E desbalansa aki ta basa riba COVID-19—pero rapidamente ta bolbe Door di desafia e idea cu cuida ta un
genero den su nucleo. Pa siglonan largo, na duna nan sectornan fondo insu- deber moral en bes di un profesion. E
hende muhe a ser socialisa pa mira ficiente unabes cu e aplauso stop. E hendenan cu ta sostene bida merece
cuido como nan “rol natural,” no un hipocresia ta structural: Nos ta yama mas cu gratitud—nan merece dign-
habilidad cu ta merece compensacion. nan esencial, pero ta trata nan como idad, respet, y compensacion husto.

