Page 8 - HOH
P. 8

16 SALUD                                                       AWEMainta                                           Diaranson, 22 October 2025


















        E peso scondi di no pidi ayudo                                                            trankil, y resiliente. Pues ora nos kibra — hasta un


                                                                                                  tiki — nos ta sinti nos defectuoso. Admiti cu nos
       PA algo asina humano, pidi ayudo por sinti casi imposibel. Hasta ora e peso ta             mester  di  ayudo  ta  bira  un  confirmacion  di  nos
       insoportabel. Hasta ora e soledad ta consumiendo bo. Hasta ora nos sa, logi-               miedo di mas profundo: Cu algo ta malo cu nos.

       camente, cu un hende por ta dispuesto pa scucha — nos no ta busca contacto.
                                                                                                  Pa  algun,  ta  experencia  pasado  ta  haci  cu  pidi
       Pero pakico?                                                                               ayudo ta sinti peligroso. Kisas un hende a habri
                                                                                                  curason  prome  y  a  ser  ricibi  cu  husgamento,
       Isolacion emocional no ta solamente tocante ta bo so. E ta tocante sinti bo inal-          rechaso,  of  traicion.  E  tipo  di  reaccion  ey  no  ta

       cansabel, hasta ora rondona pa hende. E ta un desconexion lento for di sosten,             djis haci dolor — e ta siña e celebro cu vulnera-
       unda berguensa, miedo, y orguyo den silencio ta lanta muraya rond di nos. Y                bilidad no ta sigur. Miho keda keto. Mas sigur pa
       hopi biaha, nos no ta ni realisa con halto e murayanan ey a crece te ora nos ta            no purba.

       dera nan tras.
                                                                                                  Tin  tambe  e  barera  di  idioma  di  emocion.  Dolor
       Un motibo cu e ta asina dificil pa pidi ayudo ta e miedo di ta un carga. Hopi di nos       mental por ta vago y dificil pa splica. Hende hopi
       a internalisa e idea cu nos dolor ta algo cu mester wordo maneha den priva — cu            biaha ta bisa, “Mi no sa mes kico ta malo — con mi
       comparti’e lo molestia of abruma otronan. Nos ta pensa, “Nan tin suficiente cos            por papia di dje?” Ora bo no por haya e palabranan,

       caba. Mi ta resolve mi so.” Cu tempo, e creencia aki ta bira un refleho. Silencio ta       e silencio ta dura mas ainda.
       bira un strategia di sobrevivencia.
                                                                                                  Y paradoxalmente, mas pio un hende ta sinti, mas

       Anto tin berguensa. Lucha emocionalmente por sinti manera un fracaso den un                dificil e ta bira pa pidi ayudo. Depresion, ansiedad,
       mundo obsesiona cu e idea di ‘por pa bo mes’. Nan ta siña nos pa ta fuerte,                trauma — tur tin un manera di convence e mente
                                                                                                  cu nada lo yuda, cu ningun hende lo compronde,
                                                                                                  of cu papia lo djis haci cos pio. Esaki no ta debi-
                                                                                                  lidad. Ta e malesa ta papia.



                                                                                                  Pues con nos ta kibra e patronchi aki?



                                                                                                  E ta cuminsa cu normalisa e lucha. Papia abier-
                                                                                                  tamente tocante salud mental — na scol, na cas,
                                                                                                  na  trabou  —  ta  corda  hende  cu  nan  no  ta  nan
                                                                                                  so. Sufri ta parti di ta humano. Busca ayudo no
                                                                                                  ta debilidad; e ta curashi. Nos tambe mester siña

                                                                                                  scucha miho. Si un hende habri su curason, hasta
                                                                                                  un tiki, nos no mester drech’e. Djis scucha nan.
                                                                                                  Sinta  cu  e  incomodidad.  Ta  presente.  Esey  hopi

                                                                                                  biaha ta mas poderoso cu cualkier conseho.


                                                                                                  Finalmente, p’esnan cu ta isola: cuminsa chikito.
                                                                                                  Un frase. Un mensahe. Un amigo. Bo no mester
                                                                                                  splica tur cos. Bo djis tin cu duna un señal: “Mi

                                                                                                  mester un hende.” E por ta un di e cosnan di mas
                                                                                                  balente cu bo ta yega di haci.



                                                                                                  Isolacion  emocional  ta  florece  den  silencio.  Pidi
                                                                                                  ayudo ta e prome kraak den e muraya. Y door di e
                                                                                                  kraak ey, luz por cuminsa drenta paden.
   3   4   5   6   7   8   9   10   11   12   13