Page 8 - HOH
P. 8
16 SALUD AWEMainta Diaranson, 22 October 2025
E peso scondi di no pidi ayudo trankil, y resiliente. Pues ora nos kibra — hasta un
tiki — nos ta sinti nos defectuoso. Admiti cu nos
PA algo asina humano, pidi ayudo por sinti casi imposibel. Hasta ora e peso ta mester di ayudo ta bira un confirmacion di nos
insoportabel. Hasta ora e soledad ta consumiendo bo. Hasta ora nos sa, logi- miedo di mas profundo: Cu algo ta malo cu nos.
camente, cu un hende por ta dispuesto pa scucha — nos no ta busca contacto.
Pa algun, ta experencia pasado ta haci cu pidi
Pero pakico? ayudo ta sinti peligroso. Kisas un hende a habri
curason prome y a ser ricibi cu husgamento,
Isolacion emocional no ta solamente tocante ta bo so. E ta tocante sinti bo inal- rechaso, of traicion. E tipo di reaccion ey no ta
cansabel, hasta ora rondona pa hende. E ta un desconexion lento for di sosten, djis haci dolor — e ta siña e celebro cu vulnera-
unda berguensa, miedo, y orguyo den silencio ta lanta muraya rond di nos. Y bilidad no ta sigur. Miho keda keto. Mas sigur pa
hopi biaha, nos no ta ni realisa con halto e murayanan ey a crece te ora nos ta no purba.
dera nan tras.
Tin tambe e barera di idioma di emocion. Dolor
Un motibo cu e ta asina dificil pa pidi ayudo ta e miedo di ta un carga. Hopi di nos mental por ta vago y dificil pa splica. Hende hopi
a internalisa e idea cu nos dolor ta algo cu mester wordo maneha den priva — cu biaha ta bisa, “Mi no sa mes kico ta malo — con mi
comparti’e lo molestia of abruma otronan. Nos ta pensa, “Nan tin suficiente cos por papia di dje?” Ora bo no por haya e palabranan,
caba. Mi ta resolve mi so.” Cu tempo, e creencia aki ta bira un refleho. Silencio ta e silencio ta dura mas ainda.
bira un strategia di sobrevivencia.
Y paradoxalmente, mas pio un hende ta sinti, mas
Anto tin berguensa. Lucha emocionalmente por sinti manera un fracaso den un dificil e ta bira pa pidi ayudo. Depresion, ansiedad,
mundo obsesiona cu e idea di ‘por pa bo mes’. Nan ta siña nos pa ta fuerte, trauma — tur tin un manera di convence e mente
cu nada lo yuda, cu ningun hende lo compronde,
of cu papia lo djis haci cos pio. Esaki no ta debi-
lidad. Ta e malesa ta papia.
Pues con nos ta kibra e patronchi aki?
E ta cuminsa cu normalisa e lucha. Papia abier-
tamente tocante salud mental — na scol, na cas,
na trabou — ta corda hende cu nan no ta nan
so. Sufri ta parti di ta humano. Busca ayudo no
ta debilidad; e ta curashi. Nos tambe mester siña
scucha miho. Si un hende habri su curason, hasta
un tiki, nos no mester drech’e. Djis scucha nan.
Sinta cu e incomodidad. Ta presente. Esey hopi
biaha ta mas poderoso cu cualkier conseho.
Finalmente, p’esnan cu ta isola: cuminsa chikito.
Un frase. Un mensahe. Un amigo. Bo no mester
splica tur cos. Bo djis tin cu duna un señal: “Mi
mester un hende.” E por ta un di e cosnan di mas
balente cu bo ta yega di haci.
Isolacion emocional ta florece den silencio. Pidi
ayudo ta e prome kraak den e muraya. Y door di e
kraak ey, luz por cuminsa drenta paden.

