Page 6 - HOH
P. 6

2      LOCAL                                                  AWEMainta                                                Diabierna, 11 Juli 2025





                                                  Come saludabel no ta suficiente:

         Tene cuidao cu substancianan dañino den bo bida diario





       NA Aruba, e enfoke pa  añanan largo
       tabata riba nutricion, vet, sucu y coles-
       terol. No sin motibo: sobrepeso y male-

       sanan cardiovascular ta hopi comun.
       Pero banda  di loke nos ta come, tin
       un otro problema cu hopi hende no
       conoce. Substancianan kimico dañino

       manera PFAS, BPA y Ftalato ta scondi
       den productonan di tur dia – y por influ-
       encia nos salud considerablemente.


       PFAS – invisibel pero peligroso

       PFAS, of substancianan per- y poly-
       fluoroalkyl,  ta  ser  yama  tambe  “kimi-
       conan eterno”  (forever chemicals).

       Nan casi no ta kibra, ta keda den medio
       ambiente E ta acumula den nos curpa.
       PFAS ta ser uza den productonan cu
       mester ta resistente na awa, vet, of

       sushi, manera weya non-stick, empake
       di fastfood, make-up, paña y hasta hilo
       dental.



       Investigacion recien ta mustra cu casi
       tur hende tin demasiado PFAS den nan
       sanger – hasta hendenan cu ta purba
       di biba saludabel. Riba un isla manera

       Aruba, unda hopi producto ta ser
       importa y fastfood ta popular, e riesgo          riba fertilidad, desaroyo di mucha  y             scoge pa productonan natural y sin
       ta ainda mas grandi.                             hasta aumenta e riesgo di cierto tipo             perfume.
                                                        di cancer.                                        • Pone atencion na empakenan di fast-

       Kico e ta haci cu bo? PFAS por debilita                                                            food –  papel  cu  ta resistente  na vet
       bo sistema inmunologico, causando                Na Aruba, unda productonan for di                 hopi biaha ta contene PFAS.
       cu bo ta bira malo mas lihe. Tambe tin           Merca y otro partinan di mundo ta
       indicacion cu nan por stroba e balansa           drenta, e chens ta grandi cu e substan-           Salud ta cuminsa cu conscientisacion

       hormonal y posiblemente contribui na             cianan aki ta presente den bo cas – sin           Na Aruba, hopi biaha nos ta papia  di
       obesidad, diabetes  y  otro malesanan            cu bo sa.                                         come vet y sucu, pero nos mester hiba e
       cronico.                                                                                           combersacion tambe tocante substan-
                                                        Kico bo por haci na Aruba?                        cianan kimico cu por haci nos malo

       Otro  substancianan  peligroso:  BPA y           Tin pasonan simpel cu bo por tuma:                pocopoco. Specialmente hendenan
       Ftalato                                          • Scoge pa cuminda fresco y local en              cu ya caba ta luchando cu sobrepeso,
       PFAS no ta e unico  substancianan                bes di productonan  hopi procesa  of              diabetes of un sistema inmunologico
       pa tene  cuenta cu ne. BPA (bisfenol             empaketa.                                         debil ta extra vulnerabel.

       A) hopi biaha ta den  empakenan  di              • Uza herment  di cushina  sin e capa
       plastic y den bleki. Ftalato (phthalates)        non-stick cu tin PFAS.                            E prome paso ta pa sa unda e substan-
       ta ser uza den perfume, lotion y otro            • Evita boter of beker di plastic cu BPA;         cianan aki ta sconde. E di dos paso ta
       productonan di cuido personal. Ambos             scoge pa glas of hero inoxidabel (stain-          tuma  accion  –  na cas,  na  scol  y  den

       substancia ta conoci  como disrup-               less steel).                                      supermercado. Pasobra salud ta mas
       tornan  hormonal.  Nan  por tin  efecto          • Lesa etiketanan riba cosmetica y                cu solamente loke tin riba bo tayo.
   1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11