Page 3 - HOH
P. 3
Diabierna, 6 Juni 2025 AWEMainta LOCAL 8
Kico ta e miho terapia pa Autismo?
E contesta no ta ‘One Size Fits All’
ORA un mucha wordo diagnostica cu autismo, un di e prome
preguntanan cu famia ta haci ta: “Kico ta e miho terapia?” E
berdad ta, no tin un contesta simpel y universal. Autismo ta un
spectrum, y loke ta funciona bon pa un persona kisas no ta pas
pa otro. E terapia mas efectivo ta individualisa, respetuoso, y
responsivo. Esey hopi biaha ta nifica uza un mescla di acerca-
mento adapta na e forsa, desafionan, y estilo di comunicacion
unico di e mucha.
Terapianan Conocí y nan Controversianan
Un di e terapianan mas ampliamente conoci ta Applied Behavior
Analysis (ABA). E ta altamente structura y enfoca riba siña habi-
lidadnan nobo pa medio di ripiticion, refuerso, y siguimiento di
datonan. ABA hopi biaha ta wordo uza pa construi rutinanan,
mehora comunicacion, y reduci comportacionnan cu por ta En bes di enfoca riba coregi comportacion, e acercamento aki
dañino of disruptivo. Pa algun famia, specialmente esnan cu ta stimula wega comparti y union. Terapista ta sigui e mucha su
mucha chikito of esnan cu ta busca un plan cla cu metanan guia y ta crea momentonan di siñamento pa medio di alegria y
medibel, ABA por ta un fundacion util. interaccion.
Sinembargo, ABA no ta sin su criticonan. Hopi adulto autista y SCERTS (Social Communication, Emotional Regulation, and
abogadonan di neurodiversidad a lanta preocupacion tocante Transactional Support) ta otro modelo creciente, particular-
con e ta wordo uza — particularmente ora e enfoke ta mas riba mente den ambiente escolar. E ta promove comunicacion y habil-
haci muchanan parce “normal” cu yuda nan prospera manera idadnan di maneho di situacionnan real pa medio di colaboracion
nan ta. Cu tempo, mas proveedor di ABA a adopta metodonan entre maestronan, mayornan, y terapista.
mas suave, basa riba wega, pero preocupacionnan ta keda si e
terapia semper ta respeta e autonomia y identidad di e mucha. Pues kico ta e miho terapia? E ta depende — no solamente di
e necesidadnan di e mucha, sino di e balornan y recursonan
Otro Opcionnan Importante y nan Beneficionan di famia. Hopi mayor ta mescla acercamentonan: ABA pa siña
Pesey hopi famia ta explora otro opcionnan — of combina terapi- rutinan, OT pa necesidadnan sensorial, y terapia di papia pa
anan pa atende cu diferente necesidad. comunicacion. Otronan ta enfoca riba modelonan mas holistico
of basa riba relacion.
Occupational Therapy (OT) ta un complemento popular pa ABA.
E ta specialmente util pa muchanan cu ta lucha cu procesamento Na Aruba, mescos cu den hopi parti di mundo, tin terapistanan
sensorial, habilidadnan motorico fini, of tareanan diario manera capasita y apasiona cu ta traha tur dia pa sostene muchanan cu
skeiro djente of bisti paña. Sesionnan di OT hopi biaha ta enfoca autismo. Mayornan y profesionalnan ta comprometi pa yuda e
riba yuda muchanan regula nan curpa y nabega den nan ambi- muchanan aki prospera. Pero ta berdad tambe cu nos por haci
ente na maneranan cu ta sinti sigur y manehabel. mucho miho — y mas.
Acceso na terapia por ta limita, tempo di espera ta largo, y servi-
Speech and Language Therapy ta otro pida clave di e puzzle, cionan hopi biaha ta scars. Tin un necesidad creciente pa mas
particularmente pa muchanan cu no ta verbal of tin retraso di inversion den intervencion trempan, training continuo, y educa-
papia. E terapista aki ta yuda muchanan desaroya habilidadnan cion inclusivo, pa cada mucha, sin importa diagnostico, por
di comunicacion — sea cu ta siña forma palabra, uza señanan, alcansa su potencial completo.
of comunica pa medio di aparatonan di comunicacion aumenta-
tivo y alternativo (AAC). Yuda un mucha haya su bos, den cualkier Segun nos comprension di autismo ta evoluciona, asina tambe
forma cu esey ta, por cambia bida. nos sistemana di sosten mester evoluciona. E meta no ta pa
drecha ningun hende, sino pa construi un mundo unda cada
Pa mayornan cu ta balora conexion emocional y construccion di mucha ta wordo sosteni pa ken nan ta. Cu mas concientisacion,
relacion, DIR/Floortime ta un alternativa cada biaha mas popular. colaboracion, y inversion — Aruba por ta parti di e progreso ey.

