Page 2 - bon-dia-aruba-20250130
P. 2
A2 LOCAL
Diahuebs 30 Januari 2025
Cascabel ta un di e especienan estrictamente protegi na Aruba y
internacionalmente
Siguiendo e articulo pu-
blica den nos edicion di
ayera tocante e proyec-
to di monitor Cascabel
di Aruba Conservation
Foundation (ACF), e arti-
culo di awe ta enfoca riba
e Cascabel, proteccion di
e especie aki y con comu-
nidad por yuda sigui pro-
teha e colebra aki.
Giancarlo Nunes, Reasearch
Conservation Manager na
ACF, a splica cu e Cascabel ta
un colebra cu ta hopi protegi,
tanto na Aruba como inter-
nacionalmente. Mescos cu
Santanero, no mag di mata
Cascabel y segun Nunes a
remarca eigenlijk no mag ni
di mishi cu un Cascabel pa-
sobra por hasta haya boet,
asina estricto nan ta proteha
na Aruba.
los eynan. “Nos tin cu haci Na momento cu rangers di
esey cu hopi cuidou paso- ACF determina si ta un San-
El a enfatisa cu na momento bra si haci’e fout e Cascabel tanero nan ta lag’e, no tin
cu un persona mira un Cas- por muri. P’esey nos ta pidi peliger, si ta un Boa ta bay
cabel, prome cos cu mester hende pa simplemente yama cune y si ta un Cascabel ta re-
haci ta yama Aruba Conser- parke y nos ta handle e,” el a aloca e colebra den un mane- calmo y bay hospital y nan for di e Cascabel y e Casca-
vation Foundation. E rang- resalta. ra sigur. tin antivenom. Si nan morde bel keda bibo, nan ta hinca e
ers di ACF a train cu exper- bo riba bo pia, no mara bo pia maraca den nan cartera nan
tonan di afo tocante con pa Ademas, el a agrega, cu tur Di e cuater tipo di colebra na y stop e sangramento. Djis ta haya hopi suerte cu placa.
maneha un Cascabel y con Cascabel cu hende yama ACF Aruba e Cascabel ta e unico lag’e, no haci nada. Djis keda Rangers di ACF ta haya Cas-
pa move nan di un manera
sigur pasobra si djis coy un p’e ta bira parti di e proyecto cu ta venenoso. Nunes a calmo y bay hospital,” el a cabel morto sin maraca paso-
bra no por kita e maraca sin
splica.
di sondeo, monitoreo y anali-
subraya cu ta hopi impor-
Cascabel y hib’e un caminda tante pa hende realisa cu e cu e Cascabel muri. Na mo-
e por muri. E rangernan tin sis y ta bira parti di e investig-
acion, dus e ta beneficioso pa Cascabel no ta un colebra Den e delaster decadas, el a mento cu kita e maraca e Cas-
training specifico den con pa cabel no ta muri y ta core bay
move y pone un caminda pa tur hende pa tuma contacto agresivo. Hende conoce e menciona, no tin nuin repor-
cu ACF di biaha ora mira un “rattlesnake”como esun cu tahe di hende cu a muri door bibo, pero eventualmente e ta
e ta sigur.
Cascabel. ta mas agresivo, pero e Cas- di mordi di un Cascabel. Tin muri sin su maraca.“E Casca-
cabel ta pasivo y tin miedo di caso cu hende a ser mordi, bel semper ta bay muri y bo
El a splica cu ta hopi impor- no ta bay haya mas suerte cu
tante pa un Cascabel na mo- Nunes a splica cu Aruba tin hende. Si nan wak hende ta pero nada fatal, pa decadas. placa, please no haci esey,” el
cuater tipo di colebra. Un di purba sconde, purba huy, y si
mento di move, pa no move
mas cu 500 meter leu for di nan no ta di Aruba, cual ta e e persona simplemente wanta Nunes a splica cu tin hende a suplica.
Boa, despues tin e Cascabel, e su distancia e no ta bay haci ta pensa cu si kita e maraca
unda el a ser haya, pasobra si
no e chance cu e por muri ta Santanero y e “Blind Snake”, nada.
cu ta un colebra hopi chikito
grandi y tin diferente motibo
pa esaki. cu en realidad parce un bichi, El a splica cu den caso cu
pero no ta un bichi. E especie un Cascabel morde un per-
aki ta biba hopi den hardin of sona, e prome biaha cu nan
Nunes a sigui splica cu si cunucu unda ta muha matan- morde hopi biaha nan no ta
move mas di 500 meter leu saca veneno pasobra veneno
for di unda a hay’e inicial- an cu hopi awa. ta costa nan hopi energia pa
mente e Cascabel no ta bay
conoce e luga bon, e no sa Santanero ta otro especie produci, kiermen nan ta bira
di colebra cu ta proteha na un poco mas zwak cada biaha
unda pa gara cuminda, no sa
unda pa sconde,no sa si tin Aruba. E no ta peligroso y no cu nan usa veneno y p’esey
ta venenoso pa hende. E ta no ta us’e tur ora.
cacho, si tin burico of cabrito
cu por trap’e of no sa si tin venenoso pa insecto y pa bes- El a indica cu hopi biaha
tianan chikito, e ta come ca-
cunukero cu por mat’e.
calaca, raton y ta yuda wanta nan ta morde un prome bi-
E Cacabel ta custuma y con- cura di cas limpi di e bestian- aha como warning y si nan
morde atrobe e ora nan a
oce e luga, e area, cu e tabata an chikito aki. Pues no mes- recharge y a hinca e veneno
ter tin miedo di e Santanero.
biba aden pa motibo cu prob- den e djentenan y dos biaha
ablemente e lo tabatin tres of Nunes a splica cu hopi hende cu nan morde si nan ta los e
cuater aña caba bibando cerca
di e hendenan cu a hay’e pero ora nan wak un Santanero veneno.
nan no sa e diferencia entre
nunca a ripara y ora nan rip-
ara nan kier move, core cune e Santanero cu un Boa y tin Nunes a enfatisa cu si un
biaha ta mata un Santanero persona tin un encuentro cu
of hasta mat’e.
en bes di Boa. El a suplica co- Cascabel djis keda cu dis-
El a indica cu loke e rangers munidad si den caso nan no tancia y si e morde toch, no
ta haci pa move e Cascable sa e diferencia entre un Boa drenta den panico pasobra si
of un Santanero of no sa kico drenta den panico e veneno ta
ta busca un luga den cerca- ta un Santanero, pa no mata core mas lihe. “Keda calmo y
nia unda e tin e chance mas e colebra y yama e ACF Ho- corda cu e prome mordi hopi
grandi pa sobrevivi pa lag’e tline. biaha no tin veneno. Keda