Page 8 - HOH
P. 8

6      LOCAL                                                  AWEMainta                                                  Diamars, 22 Juli 2025





                                                           Respet no ta na benta

       Pone un fin na e Dinamicanan Transaccional na Aruba





       PA generacionnan largo, hende muhe a lucha pa gana respet—                 cion—ta caba ta carga cu berguensa pa un sistema cu nan no a
       no solamente como mama, yiu of casa, pero como profesional,                crea.
       lider y igual. Na Aruba, nos a mira hende muhe subi den politica,

       ley, negoshi, enseñansa y arte. Sinembargo, tras di porta sera             Ban pone esaki bon cla: dinamicanan transaccional no ta un señal
       y den combersacionnan na secreto, un realidad preocupante ta               di un escogencia empodera, nan ta un señal di un sistema kibra.
       sigui existi: e dinamica di intercambio sexual ta keda un parti di         Ora un muhe ta sinti cu e mester duna algo personal pa logra

       con poder y oportunidad ta wordo accedi.                                   algo profesional, nos no a progresa—nos a djis cambia e forma
                                                                                  di desigualdad.
       Ta e “deal” silencioso den algun luga di trabou, circulo politico
       y  industria.  Ta  spera—directa  of  indirectamente—cu  un  muhe          Na Aruba, unda nos comunidad ta chikito y reputacion ta core
       hoben  cu ta buscando trabou, un  promocion,  un  contract, of             lihe, e daño ta profundo. Hende muhenan talentoso ta wordo

       hasta un plataforma, ta intercambia mas cu su cualificacionnan.            reduci  na  redo.  Ta  duda  di  profesionalnan  competente  djis  pa
       Sea cu e ta wordo presenta como “coketea pa fabor” of silencio             motibo di cu ken nan ta ser mira. Y e hombernan cu ta explota
       forsa a cambio di oportunidad, e mensahe ta cla: talento so por            nan poder ta sigui sin control, protegi pa silencio y complicidad.

       no ta suficiente.
                                                                                  Pero cambio ta posibel—si nos tin e curashi pa yama e prob-
       Esaki no ta djis explotacion—e ta traicion. E ta stroba tur muhe           lema na su nomber. Nos mester di luganan di trabou y espa-
       cu ta traha duro pa prueba su balor, tur studiante cu ta studia te         cionan politico cu reglanan cla contra intimidacion sexual. Nos
       den marduga, y tur profesional cu ta lidera cu etica y ambicion.           mester di rendimento di cuenta, training, y sistemanan sigur pa

       Ora hombernan den poder ta manipula acceso na oportunidad                  raporta. Nos mester lidernan—homber y muhe—cu ta lanta nan
       basa riba disponibilidad sexual, nan no solamente ta abusando              bos, hasta ora e ta incomodo.
       di e poder ey—nan ta tirando henter e movemento pa igualdad di

       genero dos paso atras.                                                     Mas importante ainda, nos mester cambia e cultura. Respet no ta
                                                                                  djis loke nos ta bisa riba Dia di Hende Muhe. E ta con nos ta trata
       Pio  ainda,  hopi  biaha  e  dinamicanan  aki  ta  wordo  normalisa.       hende muhe ora ningun hende ta wak. E ta nenga di participa den
       Algun ta bisa, “Ta asina cos ta bay,” of ta descarta’e cu “E mes sa        redo, nenga di ofrece of acepta fabor basa riba cualkier cos otro
       kico e tabata haci.” Pero e cultura toxico aki ta haci’e mas dificil       cu merito, y nenga di keda keto ora ta abusa di poder.

       pa hende muhe habri boca. Miedo di wordo huzga, di no wordo                Hende muhenan Arubiano a prueba nan forsa. Awor, ta tempo
       keri, of di wordo poni riba lista preto ta forsa hopi den silencio. Y      pa e  sistema iguala e  forsa ey  cu  husticia, siguridad y  respet
       esnan cu ta cede—hopi biaha pa motibo di presion of desespera-             berdadero.
   3   4   5   6   7   8   9   10   11   12   13