Page 10 - HOH
P. 10

A7
                                                                                                          SALUD Diahuebs 26 Juni 2025
             Esfuerso di vacunacion global ta keda stanca, lagando miyones di mucha


                                                vulnerable pa malesanan prevenible


            (AP)—Esfuersonan pa va-                                                                                             tuto pa Metrica y Evaluacion
            cuna  muchanan  global-                                                                                             di  Salud  na  Universidad  di
            mente a keda stanca desde                                                                                           Washington, ken a conduci e
            2010,  lagando  miyones  di                                                                                         analisis den Lancet, a nota cu
            muchanan  vulnerable  pa                                                                                            mas di mita di e 15,7 miyon
            tetanus, polio, tuberculosis                                                                                        mucha no vacuna na mundo ta
            y otro malesanan cu por ta                                                                                          biba den apenas ocho pais den
            facilmente prevenible.                                                                                              2023: Nigeria, India, Congo,
                                                                                                                                Etiopia, Somalia, Sudan, Indo-
            Proteccion  di  sarampi  en                                                                                         nesia y Brasil.
            particular a cay den 100 pais
            entre  2010  y  2019,  desenre-                                                                                     Desde cu presidente Mericano
            dando  decadas  di  progreso,                                                                                       Donald Trump a cuminsa retira
            incluyendo den paisnan rico cu                                                                                      Merca for di WHO y a des-
            previamente a elimina e malesa                                                                                      mantela e Agencia pa Ayudo
            contagioso, segun un analisis                                                                                       Internacional  (USAID),  ex-
            nobo di trendnan di vacuna-                                                                                         pertonan  di  salud  publico  a
            cionglobal publica diamars den                                                                                      adverti di epidemianan nobo
            e journal Lancet.                                                                                                   di  malesanan  infeccioso.  E
                                                                                                                                investigadornan  a  bisa  cu  ta
            “Banda  di  awa  limpi,  vacu-                                                                                      demasiado  trempan  pa  sa  ki
            nacion ta e intervencion mas                                                                                        impacto e recortenan aki por
            efectivo pa protege e salud di                                                                                      tin riba e grado di vacunacion
            nos muchanan,” segun Helen                                                                                          entre muchanan.
            Bedford, profesor di salud di                             contra sarampi tambe a subi for  pa Gavi, e gobierno Britanico
            mucha na University College  Despues  cu  e  Organisacion  di 37% pa 83%—un aumento  a  anuncia  diaranson  cu  e  lo  WHO a bisa cu tin un aumento
            London, ken no tabata conecta  Mundial  di  Salud  (WHO)  similar pa polio y tuberculosis.  otorgo 1,7 biyon dollar entre  11 biaha mas grandi di sarampi
            cu e investigacion. El a adverti  a  establece  su  programa  ru-                      2026 y 2030 na e aliansa inter-  den continente America e aña
            cu tin un aumento chikito pero  tinario  di  inmunisacion  na  Pero  despues  di  e  pandemia  nacional di vacuna. El a bisa cu  aki compara cu 2024. Infecci-
            preocupante den e cantidad di  1974, paisnan a tuma pasonan  di  COVID-19,  gradonan  di  e placa lo yuda Gavi protege te  onnan  di  Sarampi  a  duplica
            mayornan cu ta opta pa no va-  significante pa protege mucha  cobertura  a  cay,  unda  casi  cu 500 miyon mucha den e par-  den e region Europeo na 2024
            cuna nan yiunan den e ultimo  contra malesanan prevenible y  15,6  miyon  mucha  ta  perde  tinan mas pober di mundo di  compara cu e aña anterior y
            añanan cu a pasa, pa motibonan  mortal; e programa ta credita  e  vacuna  contra  tos  ferino  y  malesanan manera meningitis,  e malesa ta keda comun den
            cu ta inclui desinformacion.  cu  inocula  mas  di  4  biyon  sarampi. Casi 16 miyon mu-  colera y sarampi, posiblemente  Africa y Sureste Asia.
                                         mucha, salbando bida di 154  cha no a logra haya vacunacion  salbando 8 miyon bida.
            Na Britania, Bedford a bisa cu  miyon mundialmente.       contra polio y 9 miyon a perde                            “E ta den interes di tur hende
            esey a resulta den e cantidad                             e vacuna contra tuberculosis,  Defensornan di salud a aplaudi  pa e situacion aki ser rectifica,”
            mas grandi di sarampi registra  Desde cu e programa a cum-  cu un impacto grandi den e re-  e placa pero algun a nota cu e  segun Dr. David Elliman, un
            desde añanan 1990 y e morto  insa,  e  cobertura  global  di  gion sub-Sahara na Africa. E  ta menos cu e 2.2 biyon dol-  pediatra cu a conseha e gobi-
            di casi un dozijn di baby pa  muchanan ricibiendo tres dosis  estudio a ser financia pa e Bill  lar cu Reino Uni a priminti  erno Britanico, den un declara-
            via di tos ferino, gradonan di  di e vacuna contra tos ferino y  & Melinda Gates Foundation  durante un periodo di cinco  cion. “Mientras cu malesanan
            vacunacion na Merca tambe ta  sarampi a casi duplica, for di  y Gavi, The Vaccine Alliance.  aña desde 2020.        infeccioso  y  prevenible  por
            cayendo y exencion di vacuna-  40% pa 81%. E porcentahe di                                                          sucede  den  cualkier  parti  di
            cion ta na nivel mas halto awo.  muchanan hayando e vacuna  Den un compromiso di sosten  Investigadornan  na  e  Insti-  mundo, nos tur ta na riesgo.”


               Esfuersonan pa controla tabaco ta protege

              6,1 biyon hende segun rapport nobo di WHO



            (WHO)—E  Organisacion            cu uso di tabaco;
            Mundial di Salud (WHO)  •  Advertencia tocante e peli-    “Binti  aña  desde  e  adopcion
            a publica dialuna su rapport     gro di tabaco cu label riba  di e Convencion di Kader riba
            riba e Epidemia Global di        pakete y media;          Control di Tabaco (FCTC),,                                di hende globalmente tin ac-
            Tabaco 2025 na e Confer-     •  Aplica  prohibicion  riba  nos a mira varios logro, pero  A pesar di nan efectividad, 110  ceso na servicionan di ayudo
            encia  Mundial  riba  Con-       aviso, promocion y spon-  e industria di tabaco ta sigui  pais  no  a  lansa  campañanan  cu ta cubri.
            trol di Tabaco na Dublin,        sporship ditabaco; y     evoluciona y pues nos tambe  anti-tabaco desde 2022. Sinem-  -   Prohibicion di aviso:
            advertiendo cu mester ac-    •  Aumenta  impuesto  riba  mester,” segun Dr. Tedros Ad-  bargo, 36% di e poblacion glob-  Prohibicion  ta  existi  den  68
            cion pa mantene y acelera        tabaco.                  hanom Ghebreyesus, Director-  al awor ta biba den paisnan cu  pais, cubriendo 25% di e po-
            progreso den control di tab-                              General di WHO.              a lansa campañanan di miho  blacion global.
            aco mientras interferencia  Desde 2007, 155 pais a imple-                              practica, cual ta un aumento
            industrial ta desafia politica  menta al menos un di e medi-  E rapport di 2025 ta revela cu e  di apenas 19% na 2022. WHO  WHO ta haciendo yamado pa
            y esfuersonan di monitoria  danan pa reduci uso di tabaco  beneficio pa notable a bin for di  ta urgi  paisnan pa inverti den  accion  urgente  den  areanan
            tabaco.                      na nivel di practico mas miho.  advertencianan grafico di salud,  campañanan evalua.   unda no tin suficiente momen-
                                         Awendia, mas di 6,1 biyon hen-  cual ta un di e medidanan clave                        tum. “Gobiernonan mester ac-
            E rapport ta enfoca riba e seis  de, tres kwart di e poblacion  bao e FCTC, cu ta haci e da-  Impuesto, servicionan di yu-  tua pa cera e buraconan cu ta
            medida MPOWER (den In-       mundial, ta protegi pa al menos  ñonan di tabaco imposible pa  dansa  y  prohibicion  di  aviso  resta, fortalece aplicacion, y in-
            gles) cu ta reduci uso di tabaco,  un politica asina, compara cu  ignora.              ta  expandiendo,  pero  ainda  verti den e hermentnan proba
            cual ta tuam bida di 7 miyon  apenas 1 biyon na 2007.                                  mester  mas  mehoracion,  in-  cu ta salba bida. WHO ta haci
            hende pa aña. Esakinan ta:                                WHO ta adverti, sinembargo,  cluyendo riba                yamado riba dos pais pa acelera
            •  Monitoria uso di tabaco y  Sinembargo, ta existi buraco.  cu aplicacion ta inconsistente,  -   Impuesto: 134 pais a  progreso  riba  MPOWER  pa
                politica di prevencion;  40  pais  ainda  no  tin  medida  y pakete sin advertencia ta mal  fracasa di haci sigaria mas caro.  sigura  cu  ningun  hende  no
            •  Protegiendo hende for di  MPOWER implementa y mas  regula. E rapport nobo ta ser  Desde 2022, apenas 3 pais a au-  keda atras den e lucha contra
                huma di tabaco cu legisla-  di 30 pais a permiti benta di  acompaña  pa un portal di dato  mento impuesto riba nivel di  tabaco,”  segun  dr.  Ruediger
                cion pa aire liber di huma;  sigaria sin advertencia obliga-  nobo cu ta rastrea progreso di  miho practica.    Krech, Director di Promocion
            •  Ofreciendo ayudo pa stop  torio di salud.              pais pa pais entre 2007 pa 2025.  -   Cesacion: Apenas 33%  di Salud.
   5   6   7   8   9   10   11   12   13   14   15