Page 6 - HOH
P. 6
14 SALUD AWEMainta Diahuebs, 26 Juni 2025
SALUD, BEYESA
+ Y Bienestar Personal +
Compronde PTSD:
Kibra e silencio riba un lucha scondi
TUR aña riba 27 di juni, mundo ta observa PTSD Awareness
Day, poniendo luz riba un condicion di salud mental cu ta afecta
miyones silenciosamente. Post-Traumatic Stress Disorder (PTSD)
por desaroya despues cu un hende ta experencia of ta testigua
un evento cu ta menasa bida of profundamente angustioso —
manera combate, desasternan natural, accidentenan, of asalto
personal. Mientras comunmente asocia cu veteranonan, PTSD ta
afecta hende for di tur sorto di bida.
Kico ta PTSD? Definicion y sintomanan clave
Segun e National Center for PTSD, rond di 6% di e poblacion di
Merca lo experencia PTSD na un momento den nan bida. Hende
muhe ta dos biaha mas propenso cu hende homber pa desa- Caminda pa sanacion y kibra stigma
roya e condicion. A pesar di su prevalencia, PTSD ta keda mal E bon noticia ta cu PTSD ta tratabel. Terapianan basa riba evidencia
comprondi y hopi biaha stigmatisa, preveniendo hopi hende di manera Cognitive Behavioral Therapy (CBT), Eye Movement
busca e ayudo cu nan tin mester. Desensitization and Reprocessing (EMDR), y terapia di exposicion
PTSD ta mas cu djis un reaccion na stress. E ta encera un respu- prolonga a mustra exito significante. Medicamentonan, particu-
esta psicologico duradero cu por daña significativamente funcio- larmente SSRIs, tambe por yuda maneha sintomanan.
namento diario.
Intervencion trempan ta clave. Segun e Organizacion Mundial
E condicion ta caracterisa pa: di Salud (WHO), individuonan cu ta ricibi sosten psicologico na
• Pensamento intrusivo of flashback di e evento traumatico tempo despues di exposicion traumatico ta menos propenso pa
• Comportacion di evacion, manera evita recuerdonan of comb- desaroya PTSD cronico.
ersacionnan
• Cambionan negativo di humor, incluyendo culpa, rabia, etc. Un di e bareranan mas grandi pa recuperacion ta stigma. Hopi
• Hiper-exitacion, manera ta facilmente spanta of constante- hende ainda ta mira PTSD como un señal di debilidad of algo
mente alerta pa tin berguensa di dje. Campañanan di conscientisacion publico
y testimonionan personal di figuranan manera Prince Harry y
Sintomanan mester persisti pa mas di un luna y interumpi trabou, veteranonan Mericano a yuda cambia e percepcion aki, stimula
relacionnan, of otro areanan di bida pa cumpli cu criterianan di dialogo habri y comprension.
diagnostico.
Kico bo por haci? Sosten y educacion
Ken ta na riesgo? Factornan di vulnerabilidad • Educa bo mes y otronan tocante PTSD.
Mientras cu no tur hende exponi na trauma lo desaroya PTSD, • Scucha sin husga esnan cu ta comparti nan experiencianan.
cierto factor ta aumenta vulnerabilidad: • Sostene organisacionnan cu ta ofrece servicionan di salud
• Historia di trauma of abuso anterior mental.
• Falta di sosten social • Stimula sernan keri pa busca ayudo si nan ta mustra señalnan
• Stress cronico of presionnan di bida adicional di PTSD.
• Condicionnan di salud mental pre-existente
PTSD no semper ta laga cicatriznan visibel, pero su impacto por
Trahadonan di cuido medico, first responders, sobrevivientenan ta profundo. Mañan, Dia di Conscientisacion di PTSD aki, laga nos
di violencia domestico, refugiadonan, y hendenan cu ta biba den compromete na reconoce e costo invisibel di trauma — y sostene
zonanan di conflicto ta entre esnan di riesgo mas halto. sanacion cu compasion y conocemento.

