Page 28 - Djasabra 17 februari 2018.pdf
P. 28

30                                                                          Djasabra 17 Febrüari 2018







       Amiguitunan ke tal. Felis djasabra.    bo keda sin limpia esaki,
       E dushi temporada di karnaval ta   bakteria ta forma riba e
       tras di lomba i awor ta tempu pa   herida i ta iritá e área.
       nos focus kompletamente bek riba   Esaki por plama pa otro
       skol.                            partinan di e kurpa kual por
                                        lagabu sinti doló di kabes,
       Bo a yega di skucha di ‘antibiotika’?   keintura, malu òf mas pió.
       Esaki ta un tipo di medisina ku ta
       buska i destruí tur bakyeria kuta    No ta tur bakteria ta malu.
       hasibu malu. Antibiotika ta traha   Algun bakteria ta biba den
       bon kontra bakteria pero esaki no   nos kurpa i ta yuda digerí
       ta traha kontra virusnan.        kuminda, traha vitamina
                                        manera vitamina K, i ta
       Kiko ta un bakteria?             yuda kombatí bakterianan
                                        dañino.
           Bakteria ta organismonan
             chikitu di un sel, ku ta biba  Kiko ta un vírus?
             tur kaminda, riba i paden
             di nos kurpa, den awa, riba  Vírusnan ta mas chikitu ku bakteria.
             flur i riba tur kos ku bo  Nan por biba den e kurpa pa un
             mishi kuné.           periodo kòrtiku pero mester di un
                                   kurpa pa krese aden. Nan ta drenta
           Bo mester di un mikroskop  den un sel di e kurpa i ta alimentá
             poderoso pa bo wak nan.  riba esaki, despues e ta dividí pa
                                   asina traha mas vírus.
           Nan por krese tur kaminda  Manera tante a bisa kaba,
             ku tin e alimentu ku nan  antibiótikonan no ta mata vírus.
             mester, kual ta tur kaminda  Algun di e malunan kousa pa un
             ku no ta steril.      vírus ta sende paga, verkout i grip.
                                   E bon notisia ta ku nos por inmunisá
           Mayoria bakteria no ta  e sistema kontra sierto vírusnan
             hasibu malu pero e ta  ku ta kousa ku muchanan por bira
             kousa  otro  malesanan  hopi malu òf asta muri.
             ora e drenta den e kurpa.
             Algun di e malunan aki ta  Kon un antibiótika ta traha?
             infekshon òf ora bo shuata
             despues di kome algu.  Nos kurpa tin su propio sistema
                                   inmune. Esaki ta manera un armada
           Si bo kòrta bo kurpa i  ku ta kla pa defendébu kontra un

                                                                         invashon di bakterianan  antibiotika
                                                                         dañino.
                                                                         Ora un bakteria drenta e  Debí ku bo kurpa tin su
                                                                         kurpa, esaki ta traha ani-  propio sistema inmune pa
                                                                         kuerpo, kual ta manera  kombatí bakteria, mayoria
                                                                         sòldatnan buskando pa  malesa ta bira mihó despues
                                                                         destrosá e enemigu.   di un temporada. Bo dòkter
                                                                         E   antibiótikonan  ta  ta esun ku sigur sa ki ora
                                                                         kímikonan ku ta yuda bo  antibiótika ta yuda i ki ora
                                                                         kurpa gana e bataya dor di  ta bon pa laga e kurpa mes
                                                                         mata e bakterianan dañino  kombatí esaki.
                                                                         òf stòp nan di krese. Nan por  Tin biaha antibiótikonan no
                                                                         rekonosé e enemigu debí  ta funshoná mas. Esaki ta
                                                                         ku e sèlnan di e bakteria ta  debí ku e bakteria ta bira
                                                                         diferente ku e sèlnan den  ‘sabi’. Pues e ta siña kon
                                                                         bo kurpa.             pa defendé su mes kontra
                                                                         Unabes e bakteria wòrdu  e kímiko. E or’ei bo mester
                                                                         mata, bo kurpa su sistema  buska un otro antibiótika pa
                                                                         inmune  ta  limpia  tur  deshasí di e bakteria.
                                                                         bakteria morto i saka nan di  I  keda  kòrda  ku
                                                                         e kurpa.              antibiótikonan no ta mata
                                                                         Antibiótikonan no por traha  vírus i mayoria malesa ku
                                                                         kontra vírusnan debí u e  nos tin ta wòrdu kousa
                                                                         vírus ta drenta den sèlnan  pa vírusnan. Bo kurpa
                                                                         di e kurpa i e antibiótika  su sistema inmune tin
                                                                         no ta destiná pa ataka e  e kapasidat pa surpasá
                                                                         sèlnan.               e vírusnan sin ningun
                                                                         Ki ora bo no mester di un  yudansa.
   23   24   25   26   27   28   29   30   31   32   33