Page 11 - HOH
P. 11
A2 LOCAL
Diabierna 1 augustus 2025
Falta di personal y falta di claridad atrasando reforma den
sistema di salud
Aruba ta rediseñando e fu- ket, iniciando un transfor-
turo di cuido di salud. Cu macion amplio enfoca riba Igualmente, rehabilitacion
implementacion di e re- sostenibilidad, prevencion pre- y post-operativo pa ciru-
formanan di Landspakket, y calidad. Di transparencia gia bariatrico ta bao revision.
eisla ta construyendo un den presupuesto te programa Mientras cu a surgi atraso pa
sistema cu no solamente di rehabilitacion enfoca riba motibo di discusion riba kico
ta trata malesa, sino tam- recuperacion, e reformanan AZV ta bay cubri, gobierno
be ta reforsa bienestar, ta multifacetico y structural- ta buscando claridad prome
igualdad y sostenibilidad mente significante. cu ahusta financiamento y
a largo plaso. Den e rap- canalnan di implementacion.
port di implementacion Un pilar central di e reforma E reformanan aki tin meta pa
pa periodo di april te sep- ta reduci costo a largo plaso reduci complicacion y hospi-
tember 2025, a duna aten- mediante intervencion trem- talisacion despues di cirugia,
cion na e progreso di e re- pan y prevencion. Un di e finalmente reduciendo e cos-
formanan aki. stapnan cu mas impacto cu to general di cuido di salud.
a tuma te awo ta e expansion
Bao liderazgo di ministerio di di programanan di inverven- Aruba ya a completa e lansa-
Salubridad Publico, Aruba ta cion trempan pa obesidad, mento di un sistema nobo di nanciamento y potencial co- tacion ta keda falta claridad.
transicionando na un modelo cu financiamento structural contratamento pa dunador- laboracion publico-priva, su Evaluacion di intervencion
di cuido preventivo, di cali- awo den mocion mediante nan di cuido primario, per- realisacion ta crucial pa baha pa diabetes y obesidad ta pen-
dad halto, accesible y efectivo seguro nacional AZV. E pro- mitiendo pa un miho control presion riba cama di hospital diente pa motibo di desahus-
pa cu costo – un cambio cu gramanan aki, categorisa bao di presupuesto y miho sigu- y mehora resultado di recu- te entre e tempo di entrega di
ta tanto esencial como atrasa. GLI (geprotocolleerde Ge- ransa di calidad. Esaki ta un peracion. proyecto y colecta di data. E
combineerde Leefstijlinter- logro grandi – uno cu ta pone capacidad di gobierno pa au-
E maneho nobo aki, impulsa venties) ta enfoca riba e peso mas enfasis riba prestacion y Hospital Horacio Oduber menta programa di training
pa e Zorgakkoord 2023, y in- di malesa no-contagioso eficiencia. Esfuersonan simi- (HOH) ta considerando in- pa dokter ta keda bao presion.
forma pa añas di evaluacion, (NCD) di Aruba na su raiz. lar ta na caminda pa cuido se- ternalisa e iniciativa, y ta ex-
ta duna prioridad na eficien- cundario, unda ta preparando plorando opcion pa co-finan- Ademas, mientras cu algun
cia, responsabilidad y resulta- Banda di esaki, Aruba ta un plan di implementacion ciamento y subsidio activa- actividad manera e reforma
do di pashent. E reformanan mehorando fluho di trabao actualmente. mente cu contrapartinan Hu- di prijs di botica a keda con-
ta contribui directamente clinico cu implementacion landes. Esaki ta bay marca un sidera inefectivo y elimina for
na e Metanan di Desaroyo di protocolnan di cuido. Ademas, e expansion di train- logro mayor den e ambicion di e portfolio di reforma, otro
Sostenible (SDG) di Aruba, Cinco protocol cubriendo ing pa dokter di cas (huis- di Aruba pa trata pashent mas proyectonan ainda ta wardan-
manera SDG 3 (Bon Salud y referencia (verwijs) y devo- artsenopleiding) ta andando. cerca di cas y pa duna forma do pa consenso politico of su-
Bienestar) y SDG 10 (Reduc- lucion (terugverwijs) a keda Maske apenas un di e dies nobo na cuido rond di salud ficiente alocacion di recurso.
cion di Desigualdad). completa, y ta spera di drenta dokter destina pa esaki a a largo plaso, no solamente
na vigor dentro di poco. Es- cuminsa training completo intervencion di emergencia. Loke ta haci e reforma di cui-
Manera hopi nacion isla akinan ta diseña pa simplifica te awo (cu dos otro den pre- do di salud di Aruba diferente
chikito, Aruba pa largo taba- movemento di pashent entre training), e necesidad pa dok- Central den reforma efectivo ta su modelo colaborativo.
tin problema cu e aumento dokter di cas y specialista, re- ternan di cas adicional ta keda ta e data corecto. Gobierno Desde AZV te na Hospital
di costo di cuido, embe- duci referencia innecesario, y urgente. Limite den presu- a refina su modelo di pro- Horacio Oduber y e Organi-
hecemento di poblacion, y mehora resultado di pashent. puesto y rekisito di prepara- nostico pa gasto den cuido sacion Temporal di Trabao
capacidad limita den tanto cion di idioma a baha velo- di salud, cu a keda desaroya Hulandes (TWO), Aruba
infrastructura como recurso Otro reforma clave ta e in- cidad di e iniciativa aki, pero prome den e Zorgakkoord ta involucrando un varie-
humano. E pandemia di Co- tensificacion di cuido di dia- e marco awo ta na lugar pa 2023. E modelo actualisa dad amplio di stakeholder pa
vid-19 a expone mas ainda e betes, cua ta siendo rediseña aceleracion. awo ta permiti AZV pa por sigura cu tin tanto experticio
debilidadnan den e sistema, mediante un lens multidisci- anticipa miho e costo, midi como ehecucion. Sosten Hu-
di modelonan di pago anti- plinario. Un plan di proyecto Rehabilitacion ta keda un impacto di programa, y guia landes, en particular, tabatin
cua, te visibilidad reduci di nobo y medida di base a keda vinculo perdi den e continu- decision di presupuesto. un rol crucial den e transfer-
data, y practicanan reactivo desaroya, cu implementacion acion di cuido na Aruba. Ta encia di conocemento, plani-
en bes di preventivo. awo spera pa cuminsa den e di p’esey gobierno a desaroya Un area den cual data ya ficacion y posibilidadnan di
tres kwartaal di 2025. E meta un plan pa establece un op- ta dunando resultado ta e financiamento.
Den respuesta, Aruba a firma ta pa maneha diabetes proac- cion di rehabilitacion domes- evaluacion di e program-
e Zorgakkoord na juli 2023. tivamente mediante teamnan tico, reduciendo e necesidad anan Healthy Lifestyle Cen- E reforma di cuido di salud
E acuerdo a pone e fundeshi integra di tratamento, miho pa manda pashent den exte- ter (HLC), cu ta mustra e na Aruba no ta bay djis pa
pa e componente di cuido tracking di pashent y sosten rior. Maske e proyecto aki a medida di perdida di peso y drecha loke no ta funciona
di salud den e Landspak- pa un estilo di bida holistico. keda retrasa pendiente di fi- mehoracion di salud entre – e ta bay riba construi un
participantenan. Esaki no ta sistema cu ta traha pa futuro.
djis un indicador positivo di Un sistema unda costo ta
salud, tambe e ta un valida- predecible, cuido ta proac-
cion di e cambio di Aruba pa tivo y resultadonan di salud
bay den formulacion di po- ta e punto di referencia pa
litica basa riba evidencia. exito. Desde financiamento
structural pa programanan di
Mientras cu e vision ta ambi- prevencion te standarisacion
cioso y a tuma hopi stap, pro- di protocolnan clinico, Aruba
greso no a keda sin contra- ta poniendo e fundeshi pa un
tempo. Varios proyecto a keda sistema di cuido di salud mas
atrasa pa motibo di escasez di resiliente, informa pa data, y
personal, falta di claridad den centra riba pashent.
marconan financiero, y tran-
sicionnan politico. No ta completo, no ta facil,
pero e ta andando, y den un
Por ehempel: e sistema di sector unda atraso por costa
contratacion pa cuido se- bida y placa, e velocidad ta
cundario ainda ta den desar- importante.
oyo y fechanan di implemen-

