Page 5 - BNDIA ARUBA
P. 5

a5
                                                                     entrevista/colofon Diamars 18 Februari 2020
                                         Fundacion Lisette Gomes:

                                                 Persona local ta tuma contaco cu mucha riba wega



                                         ORANJESTAD  –  Fun-          Den Gomes su caso, e ta spli-  “Mayornan,  no  kere  cu  un  gaña nan mayor cu lo a gana
                                         dacion  Lisette  Gomes  ta  ca cu e ta sigur cu su yiunan  mucha  ta  safe  pasobra  e  ta  un premio pa asina nan topa,
                                         tuma  nota  di  e  problema  no  ta  hunga  e  wega  ey.  El  a  den  camber  y  no  den  caya  of ta usa e wega di rifa asina
                                         serio  riba  wega  di  com-  usa  Fortnite  como  ehempel  hungando  wega.  Esey  no  ta  nan  por  manipula.  Tambe
                                         puter,  celular  y  tablet.  pa  bisa  cu  tin  dos  caso  cu  a  e caso. E ta tristo kico ta pas-  por bisa cu mucha homber ta
                                         Sinembargo  e  ta  bisa  cu  yega asina leu cu hende local  ando  y  nos  lo  keda  hancho  dificil pa ora di papia cu nan,
                                         mester tene na cuenta cu  a haci acto sexual via yamada  pa kico ta pasando den cas y  pero ta necesario pa evita un
                                         muchanan, pa motibo cu a  di video riba WhatsApp cu un  vooral cu e mucha homber-      situacion  cu  por  ta  ‘suma-
                                         drenta varios melding in-    mucha.                       nan”, e ta expresa.          mente peligroso’.
                                         dicando cu e tipo di wega
                                         aki ta representa un peli-   Gomes ta bisa cu ta tristo cu  Por tin mucha cu ta bisa ‘esey  “Hende  local  ta  bezig  ta
                                         gro pa nan.                  no por trata cu esaki, pa mo-  ta coy kens of no ta berdad’.  fechoria cu nos mucha y no
                                                                      tibo cu no tin mucho cu por  Gomes  ta  bisa  cu  ta  miho  hende  di  afo.  Mayornan  tin
                                         Nan  fundacion  a  haya  un  haci mirando cu tin un mu-   preveni  cu  lamenta,  pa  mo-  derecho pa coba den telefon
                                         melding  cu  a  trece  punto  cha  cu  a  elimina  e  number.  tibo cu tin caso ta pasando na  te  ora  cu  mucha  tin  18  aña.
                                         di  preocupacion,  ‘no  ta  a  e  Sinembargo tin caso cu mu-  Aruba.  Pa  cu  esaki  e  funda-  Awendia  celular  ta  un  luho,
                                         prome  melding  cu  nos  ta  cha ta corda e number y por  cion ta keda enfatisa riba tur e  tempo  di  nos  tempo  ta  biba
                                         haya’  for  di  mayornan  pa  mustra ken e persona ta.    punto cu mayor tin cu haci di  sin celular, no mester di dje.
                                         asina  informa  tocante  ‘por                             controla wega y celular.     No ta bon pa muchanan de-
                                         ehempel Fortnite’, cu ta mira  “Mucho cos no por haci pa-                              masiado  jong  tin  acceso  na
                                         varios caso den cual person-  sobra si no tin su number of e  Den  un  caso  cu  Gomes  a  rednan social, unda por ta un
                                         anan  hungando  e  wega  kier  informacion riba dje, no por  menciona, sa di mucha cu ta  peliger”, el a bisa.
                                         por  tin  comunicacion  cu  sa ken e persona ta. Por ta cu
                                         otro.                        persona a destrui su number
                                                                      ora el a ripara cu varios hen-
                                         E wega ta conoci, cu mayoria  de  tabata  den  comunicacion
                                         di  mucha  homber  ta  hunga  cune pa puntr’e si e ta bezig
                                         esaki  pero  tambe  esunnan  cu menor di edad”, el a com-
                                         menor  di  edad  ‘bou  di  13  parti.
                                         aña’. E fundacion a haya ca-
                                         sonan den cual a bin haya sa  Locual si por menciona ta pa
                                         cu e muchanan tin comuni-    haci alerta pa mayornan habri
                                         cacion cu persona local y per-  nan wowo y no kere cu abuso
                                         sona di afo a traves di e wega.  sexual  ta  sucede  cu  mucha
                                                                      muhe so. E ta sucede cu mu-
                                         Sinembargo  e  comunicacion  cha homber tambe den e tipo
                                         cu  tin  ‘no  ta  uno  sano’  pa  di caso nan aki, ‘den tur caso
                                         motibo  cu  tin  varios  mucha  por’.
                                         cu a duna persona nan num-
                                         ber di telefon y ta comunica
                                         via WhatsApp, ta haci yamada  Mayornan mester pone aten-
                                         di video y adulto local ta haci  cion  na  locual  e  muchanan
                                         actonan sexual ‘cu a yega asi-  ta  haci.  Riba  nan  pagina  di
                                         na leu cu a pidi pa topa cu e  Facebook a pone varios aler-
                                         muchanan’.                   ta, ‘esey a manera lanta nan’,
                                                                      y a duna mas detaye cu nan a
                                         Den  e  caso  cu  a  haya,  e  haya yamada di persona local.
                                         muchanan a conta nan may-
                                         ornan  cu  a  ricibi  yamada.  No por bisa si tur caso ta bay
                                         Den situacion asina e mucha  over  e  mesun  persona,  pero
                                         ta keda inocente, nan ta acep-  ta keda enfatisa cu mayornan
                                         ta cu nan a duna e number di  mester  ta  mas  pendiente  cu
                                         celular na un persona cu no  e  diferente  wega  y  e  comu-
                                         conoce.                      nicacion via headphones ora
                                                                      muchanan ta papia cu hende
                                         Pero locual Gomes a bisa cu  sin sa ken nan ta.
                                         ta keda preocupante, pasobra
                                         tin algun mucha cu a bisa cu  Tin caso cu por yega asina leu
                                         no a duna number den e wega  cu ta bira un situacion pelig-
                                         pero toch a ricibi yamada di  roso. Por ehempel un mucha
                                         persona  local.  Mayornan  a  homber di 12 of 13 aña ta coy
                                         purba  comunica  cu  e  num-  su bais y bisa ‘ban topa un ca-
                                         ber,  pero  e  persona  a  blokia  minda’ sin sa kico intencion
                                         esaki di biaha.              di berdad ta. E yamada ta pa
                                                                      mayornan cu ta keda respon-
                                         Pa e motibo ey, nan tin e per-  sabel, ya cu ‘prevencion ta e
                                         sona, pero nan no sa ken e ta.  miho arma cu tin’.
                                         “E por ta cu e mucha den su
                                         inocencia  a  duna  e  number  Tin  algun  mayor  cu  no  ta
                                         of di otro persona, manera e  tum’e  na  serio  pasobra  nan
                                         number  ta  sali  un  caminda.  no  ta  mira  e  gravedad  di  e
                                         Nos  no  sa  tur  e  detaye  di  e  caso.  Ta  keda  importante  pa
                                         weganan aki.”                mayor  controla,  sa  cu  ken  e
                                                                      muchanan ta papia, kico nan
                                         Nan  ta  menciona  Fortnite,  ta haci, no lag’e keda cu celu-
                                         pero  ‘personalmente  nos  no  lar zomaar.
                                         tin experiencia cu e wega aki’.
   1   2   3   4   5   6   7   8   9   10