Page 15 - 20191109

Zaterdag 9 november 2019 Achtergrond 15

kwetsbaar Koninkrijk! (1)

dat Caribische visies en belan- Niet dat we die kritiek niet se- wordt bereikt of is dat helemaal
gen worden meegewogen bij rieus moeten nemen, integen- niet nodig omdat de regeling rijk
ons werk als adviseur van ko- deel: alle kritiek is een gratis ad- aan mogelijkheden is, maar er
ninkrijksregering en parlement. vies! Maar een woord van relati- gewoon te weinig mee wordt ge-
Dat doen ook deskundige en er- vering kan nooit kwaad. De daan?
varen medewerkers bij de Raad hardste Haagse stemmen vor- Jarenlang is gestreefd naar
van State, zoals Ron van der men niet een heersend gevoel, onafhankelijkheid van de Caribi-
Veer. laat staan een evidente Kamer- sche gebiedsdelen. Pas begin ja-
,,Volgens mij is Curaçao sinds meerderheid. Maar er zijn na- ren negentig verandert het beeld
1634, toen Johan van Walbeeck tuurlijk wel zorgen, zeker tegen van toewerken naar onafhanke-
met merkbare tegenzin aan wal de achtergrond van de Venezue- lijkheid. Aruba koos aanvanke-
stapte, onafgebroken bezig ten la-crisis, over financiën en her- lijk nog wel voor onafhankelijk-
onder te gaan. In vergeelde vormingen, over stabiliteit en heid, al was losmaking van het
historische documenten kun je toekomstperspectief. Curaçao Antilliaanse staatsverband ei-
dezelfde jammerklachten terug- gaat gelukkig niet ten onder, en genlijk de belangrijkste drijf-
vinden. De West-Indische Com- het Koninkrijk ook niet. Maar veer. Het werd echter al snel dui-
pagnie zag het niet zitten, de het land is kwetsbaar, net als delijk dat Aruba het perspectief
Heren Negentien waren perma- Aruba en meer nog Sint Maar- op onafhankelijkheid zelf wilde
nent bezorgd en de Minister van ten, en het Koninkrijk evenzeer. loslaten zolang de status aparte
Koloniën verklaarde ieder jaar Over zes weken organiseert maar behouden bleef.
opnieuw dat de financiële toe- de Raad van State een feestelijke De koninkrijksbanden waren
stand (…) een voorwerp van aan- bijeenkomst om stil te staan bij in de beleving van velen vanaf
houdende zorg is.” het feit dat de banden tussen on- dát moment - 1992 - pas echt
Deze woorden zijn niet de ze landen inmiddels 65 jaar op voor onbepaalde tijd. Het onaf-
mijne. Het was Boeli van Leeu- voet van vrijwilligheid en gelijk- hankelijkheidsperspectief ver-
wen die ze meer dan dertig jaar waardigheid worden ingevuld. dween immers op het eiland dat
geleden opschreef in zijn co- Op 15 december 1954 be- daarin het verst was gegaan,
lumn ‘Permanent naar de blik- krachtigde koningin Juliana met Aruba, achter de horizon. Ook
sem!’, die verscheen in de Cura- haar handtekening het Statuut in Den Haag realiseerde men
çaose Courant en die u kunt voor het Koninkrijk der Neder- zich dat de banden met de eilan-
teruglezen in de fraaie bundel landen en daarmee kwam de ko- den niet zouden worden door- Op Aruba bezoekt De Graaf ‘Trampolin pa Trabou’, een
‘Geniale anarchie’. loniale staatkundige verhouding broken, nooit zouden worden particuliere stichting van Lionel Rumnit die jonge mensen
Gaat het eiland onafgebroken - die juist uitging van ongelijk- doorbroken. met een beperking naar werk probeert te leiden. ,,Mooi
ten onder? Dat zou op zichzelf al waardigheid - tot een eind. Dat Juist het besef van de onver- initiatief”, aldus De Graaf op Twitter.
een wereldwonder zijn, want het Statuut is sindsdien niet wezen- brekelijkheid van de banden
is er nog steeds. Er wordt ge- lijk gewijzigd, hoewel Suriname bracht een nieuwe verantwoor-
woond en geleefd, gewerkt, gela- in 1975 het Koninkrijk heeft ver- delijkheidsrelatie tot ontwikke-
chen, gehuild, politiek bedreven laten, Aruba in 1986 een status ling. Den Haag ging zich meer
en gehandeld, legaal en illegaal, aparte verkreeg en Curaçao en dan voorheen buigen over de het Nederlandse verband geen sen. Het is en blijft een kwets-
kortom, het lijkt net een gewoon Sint Maarten in 2010 net als deugdelijkheid van bestuur, Haagse uitvinding is geweest, baar geheel. Maar Curaçao en
land. Gaat Curaçao niettemin in Aruba elk een autonoom land rechtshandhaving en overheids- maar het resultaat van een ge- Sint Maarten zijn in 2010 wel
een neerwaartse spiraal ten on- binnen het Koninkrijk werden. financiën. Een relatie die niet al- deeld, gezamenlijk proces dat bevrijd van de dubbele en inge-
der? Er zijn altijd wel Nederland- Terugkijkend op 65 jaar ko- tijd makkelijk is, vaak tot span- werd ingezet met het rapport wikkelde bureaucratie van de
se volksvertegenwoordigers die ninkrijksverhoudingen binnen ningen en onvruchtbare verwij- van de gemengde werkgroep on- Antillen, een staatsverband dat
dit beeld oproepen en die wor- het Statuut doet de vraag rijzen ten over en weer leidt, maar der voorzitterschap van Edsel min of meer van bovenaf was
den regelmatig in de media hier of we tevreden mogen zijn over tegelijkertijd naar het mij voor- ‘Papy’ Jesserun, die ik in 2003 bedacht en voor de bevolking
geciteerd. Zo zou de suggestie de ontwikkeling daarvan en op komt onvermijdelijk is en dus samen met de Antilliaanse rege- nooit echt is gaan leven.
kunnen opkomen dat iedereen de werking van dat Statuut. Is onontkoombaar. ring mocht instellen. Dat rap- Het blijft de vraag of in de po-
er in Den Haag hetzelfde over het glas nu halfvol of halfleeg? Het jaar 1954 was voor Cura- port van 15 jaar geleden legde de litieke cultuur en structuur van
denkt. Dat zou een misverstand Moet het huidige Statuut wel- çao en voor het Koninkrijk van basis voor 10-10-‘10, maar gaf de landen voldoende rechtsstate-
zijn. licht met pensioen nu de 65 jaar grote betekenis als geboortejaar het Koninkrijk overigens een lijke ‘checks and balances’ zijn
van de nieuwe statutaire verhou- veel zwaardere rol dan uiteinde- ingebouwd. Met de kwetsbaar-
dingen. Maar er zijn natuurlijk lijk werd overeengekomen. Be- heden van kleinschalige ge-
meer jaartallen te noemen die halve buitenlandse betrekkin- meenschappen zal het Konink-
de ontwikkeling van het Konink- gen, defensie en de waarborg- rijk moeten leren om te gaan.
rijk en van dit eiland markeren. functie zouden ook financiën, Onvoldoende is onderkend dat
De laatste stap hierin s 10-10- zorg en justitie een zaak voor het wanneer men een bestuurslaag
‘10. Hoe succesvol is dat proces Koninkrijk vormen. wegneemt, de resterende be-
geweest als we kijken naar deze Zou het verstandig zijn ge- stuurslagen directer op elkaar
laatste stap? Kunnen wij eind weest om die verantwoordelijk- komen te zitten en intensiever
2019 op dit alles terugzien als heden daar te beleggen in plaats bij elkaars doen en laten betrok-
een succes? Ik denk zelf dat er van bij de landsregeringen? Fei- ken worden. Nu er geen centrale
overwegend positieve gevolgen telijk zouden dan kerntaken van Antilliaanse landsregering meer
zijn geweest; zowel op Curaçao autonoom bestuur in Den Haag bij wijze van ‘kraakbeen’ tussen
als op de andere eilanden van de zijn uitgevoerd, ver weg van de Den Haag en de eilanden zit,
voormalige Nederlandse Antil- bevolkingen en ver weg van de zijn er sneller en meer recht-
len. De situatie blijft op de eiland-democratie. Het zou niet streekse contacten tussen de ei-
meeste eilanden van tijd tot tijd hebben gewerkt, denk ik, en landen en het Koninkrijk. En
zorgelijk, maar de leemlaag van Nederland zou de eilanden nog dus ook sneller potentiële con-
het land Nederlandse Antillen steeds hebben gedomineerd flicten. Het is voor velen nog
zou dat niet anders hebben ge- met als gevolg dat het verwijt steeds wennen, denk ik.
maakt, integendeel vermoed ik. van neokoloniale verhoudingen Mogelijk speelt in de appreci-
Ik wil graag nog eens bena- alleen maar luider zou klinken. atie ook mee dat velen de wat na-
drukken dat de ontmanteling De nieuwe staatsstructuur ïeve verwachting hadden dat 10-
van het land Nederlandse Antil- van 2010 is niet perfect, onvol- 10-‘10 als vanzelf alle problemen
len, de vestiging van de autono- komen zelfs, en er liggen zware zou oplossen. Alsof alle politiek-
me landen binnen het Konink- bestuursverantwoordelijkheden bestuurlijke problemen van
rijk, Curaçao en Sint Maarten, op de schouders van de eiland- welk eiland dan ook geheel en al
Bijpraten met onder meer minister-president Eugene Rhugge- en de bijzondere positie van de besturen. Die leiden niet in alle zouden zijn veroorzaakt door de
naath en oud-gouverneur Jaime Saleh. FOTO’S TWITTER drie kleinere eilanden binnen gevallen tot daverende succes- Antillen van Vijf.