Page 21 - 20191109

Zaterdag 9 november 2019 Gezondheid 21

Ook in Nederland ‘Doorbraak’

gebrek aan geld in onderzoek
naar de

voor tampons mysterieuze
longziekte

Van onze redactie
Negen procent van de Neder- tegelijkertijd een eigen onder- Washington - Amerikaanse
landse meisjes en vrouwen tus- zoek naar menstruatie-armoede onderzoekers melden een door-
sen de 12 en 25 jaar oud zouden en -schaamte. ,,Er rust een taboe op menstruatie in het algemeen.” braak in het onderzoek naar de
soms te weinig geld hebben om De Britse afdeling van Plan mysterieuze longziekte die dui-
tampons of maandverband te International deed twee jaar ge- komt daar nog eens bij. Sommi- opener besproken kan worden. zenden mensen heeft getroffen.
kunnen kopen. Doordat zij hier leden een soortgelijk onderzoek, ge vrouwen die hulp nodig heb- Elke dag zijn er wereldwijd In vloeistoffen uit de longen van
niet over durven te praten, blij- waaruit bleek dat menstruatiear- ben, durven daar - als het om 800 miljoen meisjes en vrou- 29 patiënten zijn sporen aange-
ven de effecten van deze men- moede zich niet meer beperkt hun menstruatie gaat - bijvoor- wen ongesteld. Plan Internatio- troffen van vitamine E acetaat,
struatiearmoede in Nederland tot ontwikkelingslanden. Daar- beeld niet bij hun hulpverleners nal heeft de resultaten van het meldt het Centrum voor Ziekte-
onderbelicht, stellen ontwikke- om initieerde de Nederlandse af- om te vragen.” Een kwart van de onderzoek aangeboden aan het bestrijding- en preventie (CDC).
lingsorganisatie Plan Internatio- deling ook een onderzoek. ,,Wat ondervraagde meisjes en vrou- ministerie van Sociale Zaken Makers van illegale vaping-
nal en het feministische plat- menstruatiearmoede anders wen zegt überhaupt niet goed te met het verzoek actie te onder- vloeistoffen zouden vitamine E
form De Bovengrondse. maakt dan het grotere probleem durven praten over de menstru- nemen. acetaat in hun producten ge-
De organisaties baseren zich van armoede, is het taboe dat er- atie. Bijna de helft van de onder- Ook heeft De Bovengrondse bruiken als een soort versnij-
daarbij op een onderzoek onder op rust”, stelt onderzoeker Ma- vraagden stelt zich tijdens het de crowdfundingactie Het Da- dingsmiddel. Een CDC-functio-
duizend Nederlandse meisjes en scha Singeling van Plan Interna- menstrueren vies te voelen. mesverband opgestart om deze naris zegt dat het middel ook in
vrouwen in deze leeftijdscatego- tional. ,,Een dubbel taboe: je Ook stelt de helft van de dui- groep te helpen tampons of levensmiddelen en huidproduc-
rie, uitgevoerd door Plan Inter- geldgebrek bespreken is al moei- zend respondenten te willen dat maandverband te kunnen ten zit en dan niet gevaarlijk is.
national. De Bovengrondse deed lijk, over je menstruatie praten het onderwerp in Nederland kopen. Ze beklemtoont wel dat er een
verschil is tussen het doorslik-

In de Verenigde Staten zijn
Groothandels en firma’s moeten ‘Medicijnvoorraad voor worden zij niet gedwongen om ken en inademen van stoffen.
volgens minister Bruno Bruins duurdere medicijnen aan te bie- zeker 39 mensen overleden aan
medicijnen op voorraad hebben 5 maanden aanhouden’ den. de longaandoening, die in ver-
(Medische Zorg) voortaan zoveel
band is gebracht met het roken
In de wet staat wel dat groot-
dat ze vijf maanden aan de vraag handels buffers moeten hebben, van e-sigaretten. Meer dan
kunnen voldoen. Bruins gaat de van de voorraden moet volgend windsman trekt hier zo veel tijd maar er staat niet hoe groot 2000 personen zijn ziek gewor-
komende tijd afspraken maken jaar al van start gaan. Het plan voor uit, omdat sommige medi- die voorraden moeten zijn. Ver- den. Hoewel vitamine E acetaat
om de medicijntekorten snel van Bruins kost 25 miljoen euro cijnen maar een aantal keren per der wil Bruins in Europees ver- is aangetroffen in alle 29 mon-
weg te werken. extra. jaar worden geproduceerd. band ervoor pleiten dat Europa sters, benadrukt het CDC dat
Op deze manier moet binnen Na twee jaar moeten alle Als zich nu tekorten voor- minder afhankelijk wordt van verder onderzoek nodig is om
korte tijd 85 procent van de pro- groothandels zijn voorzien van doen, hoeven apothekers en andere landen voor de productie een definitieve uitspraak te kun-
blemen met medicijntekorten voldoende ‘ijzeren voorraden’, groothandels minder acuut te en aankoop van geneesmidde- nen doen over de oorzaak van de
zijn weggewerkt. Het aanleggen zoals Bruins ze noemt. De be- zoeken naar alternatieven. Ook len. longaandoening.
‘Ritalin kan motivatie

vergroten óf verkleinen’

Hoe komt het dat veel mensen maar beïnvloedde daarbij het ef-
liever op de bank netflixen dan fect van de catecholamines. Dit
dat ze in de avonduren een deed zij door de deelnemers de
taal leren of een andere mentale stof methylfenidaat - bekend als
uitdaging aangaan? Neurowe- ritalin - of tyrosine te geven. Fro-
tenschapper Monja Froböse böse: ,,Tyrosine is een amino-
onderzocht dit tijdens haar pro- zuur dat in onder andere eiwit-
motieonderzoek en kwam tot rijke voeding zoals vis en kaas
een aantal verrassende conclu- zit. Beide stoffen zorgen voor
sies. een hogere concentratie van de
,,In onze hersenen zitten sig- catecholamines.”
naalstoffen die niet alleen bepa- Niet elke mentale taak is het-
len hoe goed we een taak kun- zelfde, bleek uit het experiment.
nen, maar ook hoe moeilijk we Een taak waarbij je ervoor moet
die taak inschatten. Op basis zorgen dat je niet wordt afgeleid,
hiervan beslissen we of we een kost meer moeite dan een taak De voorkeur gaat in de meeste gevallen uit naar een minder moeilijke taak. Daarom wint de bank het
taak de moeite waard vinden of waarbij je juist vaak moet swit- ‘s avonds doorgaans van een cursus Spaans.
niet”, vertelt Froböse. chen tussen verschillende soor-
De voorkeur gaat in de meeste ten informatie. ,,Denk aan een liever de taak vermijden”, aldus fenidaat verschilt dus per per- bij kinderen en volwassen met
gevallen uit naar een minder druk kantoor waar je je pratende Froböse. De promovendus vond soon en zorgt in het ene geval ADHD die worden behandeld
moeilijke taak. Daarom wint de collega’s moet negeren, maar vergelijkbare effecten bij ritalin voor meer, en in het andere ge- met ritalin. Dat zou betekenen
bank het ‘s avonds doorgaans waar je wél moet reageren als je onder jongvolwassen deelne- val voor minder motivatie om dat hun prestaties niet per defi-
van een cursus Spaans. telefoon gaat.” mers. een lastige taak uit te voeren. nitie het resultaat zijn van alleen
Froböse bestudeerde tijdens Oudere proefpersonen die ty- Ook bleek impulsiviteit een Dit is het eerste onderzoek dat het vermogen om een bepaalde
haar onderzoek, dat zij uitvoerde rosine namen, werden beter in belangrijk rol te spelen bij de laat zien dat concentratiemidde- taak te doen, maar ook de moti-
bij het Dondersinstituut van het het uitvoeren van flexibele ta- motivatie om een taak te willen len er niet alleen voor zorgen dat vatie óm het te doen”, legt Fro-
Radboudumc in Nijmegen, de ken, maar minder goed in taken uitvoeren. ,,Hoe impulsiever je je beter in staat bent om de taak böse uit.
rol van de signaalstoffen dopa- waarbij afleiding buitengesloten bent, hoe meer ritalin en tyrosi- uit te voeren, maar dat ze ook de Om dit met zekerheid te kun-
mine en noradrenaline. Die stof- moest worden. ,,Tegelijkertijd ne de motivatie om moeilijke ta- motivatie - negatief of positief - nen zeggen, is meer onderzoek
fen worden samen catecholami- schatten de ouderen die de ken uit te voeren verkleinen. Bij beïnvloeden. Froböse: ,,En dat is nodig. De deelnemers aan de
nes genoemd. Ze liet proefper- meeste vooruitgang boekten op mensen die niet impulsief zijn, wellicht dus niet wat je ermee studie van Froböse waren name-
sonen kiezen tussen makkelijke flexibel gedrag het uitvoeren van vergroten ze juist de motivatie.” hebt beoogd.” lijk gezonde proefpersonen,
en moeilijke mentale taken, taken moeilijker in en wilden ze Het effect van de stof methyl- ,,Dit zou ook zo kunnen zijn zonder ADHD.