Page 7 - HOH1
P. 7

DIAMARS 1 APRIL 2025                                              DIARIO                                                        PAGINA 13







                 Baha cu pensioen por afecta e celebro:                                                     RECETA

                e yabi ta pa planea actividadnan nobo



                Tin  un  liña  fini  entre  un  Investigacion tam-                                      QUESILLO DI COCO
                sosiego bon mereci y deteri-  be a haya un rela-
                oro  cognitivo.  Un  planifica-  cion entre baha cu
                cion cuidadoso ta esencial pa  pensioen y depre-
                keda saludabel.             sion.   Diripiente
                Pa e miyones di hende cu  bay di un  “bida
                ta baha cu pensioen tur aña,  laboral druk  pa
                tuma tempo liber di  trabou  un falta di activi-
                por parse un break  bonbini.  dad por exacerba
                Sinembargo, esaki tambe por  sentimentonan di
                precipita cambionan grandi  inutilidad, estado
                den salud di celebro, incluy-  di animo abou,            vakantie largo y despues mi
                endo un riesgo di deterioro  tristesa” y tambe “sintomanan  ta wak kico mi ta bay haci,’”
                cognitivo y depresion.      depresivo severo y perdida di  Andel a bisa.
                Prome cu bo baha cu pen-    memoria,” segun Xi Chen, un  Lo ideal ta pa incorpora ruti-
                sioen, bo ta lanta mainta, so-  profesor asocia di salud pub-  nanan nobo cu ta mentalmente
                cialisa cu bo coleganan, y ta  lico na Universidad di Yale,  y fisicamente atractivo un al-
                enfrenta e retonan mental di  cu ta studia enbiehescimento.  gun aña prome cu bo bandona
                bo trabou, segun Ross Andel,  E naturalesa di bo trabou—y  trabou, segun Alison Moore,
                un profesor na Arizona State  con bo ta mira e trabou ey—  hefe di e division di geriatria,
                University cu ta studia enbie-  ta afecta bo riesgo di deterio-  gerontologia y cuido paliati-
                hescimento cognitivo y retiro  racion. Por ehempel, investi-  vo na Universidad di Califor-
                a bisa. “Diripiente,  despues  gadornan ta kere cu esnan cu  nia, San Diego, a bisa. Hasta
                di 50 aña, bo ta perde e rutina  tabata traha den trabaonan di  si bo no implementa nan me-
                aki.”                       nivel mas  halto por  mustra  sora, bo mester traha un plan
                Ta existi un idea cu e curpa y  un  caida  mas  significativo  di antemano. Pospone cierto
                celebro ta adapta ora “nan no  compara cu otronan, posible-  decisionnan—sea bay  pasa
                ta necesario mas,” el a agre-  mente pasobra nan identidad-  mitar aña biahando, por ehe-
                ga. “Ta e ora ey bo ta mira e  nan tabata mas mara cu nan  mpel—te despues cu bo baha
                deterioro y su contesta natu-  carera, Chen a bisa.      cu pensioen.
                ral na inactividad.”        E estudio na Europa tambe a  E meta ta pa “pasa di un tipo   Ingr ediente
                Sinembargo, retiro tambe por  haya cu hendenan cu a stop di  di bida diario pa otro,” el a
                ta un oportunidad pa mehora  traha prome cu e edad di pen-  bisa. “Keda habri pa exper-
                salud cognitivo y mental, cu  sioen standard kaminda nan  encianan nobo prome cu hasi   6 webo
                tempo nobo liber pa socialisa  tabata biba a mustra menos  e cambio grandi aki den bida
                y busca un hobby.  Y hasta  caida cognitivo cu esnan cu a  por, den algun manera, pre-  1 kelki di rom
                si  bo  a cuminsa experencia  stop di traha despues, Weber  para bo.”
                cierto caida cognitivo, tin  a bisa. Esaki por ta pasobra e  - Haya un sentido di prop-  1 bleki di lechi condens y (yena esaki cu lechi)
                evidencia fuerte cu  bo  cel-  trabaonan di esnan cu a baha  osito nobo
                ebro por recupera di periodo-  cu pensioen mas trempan ki-  “Algun hende por a sinti cu   1 copi di sucu
                nan di inactividad, hasta den  sas  no tabata asina mental-  nan proposito tabata pa con-
                edad avansa, segun Giacomo  mente exigente, loke a resul-  tribui pa  medio di  trabao,
                Pasini, un profesor di econo-  ta den un caida mas gradual  y  ora nan perde esaki, nan   1 tbsp di vanilla
                metria na Universidad Ca’  despues di retiro.            mester inventa algo otro pa
                Foscari di Venecia, cu ta stu-  Hende forsa pa baha cu pen-  tuma su lugar,” segun John   1 copi di coco raspa
                dia e impacto di politica eco-  sioen “sea pa motibo di prob-  Beard, profesor di enbieheci-
                nomico riba e salud mental di  lemanan di salud of edad,”  mento productivo na Centro   cherry pa dorna (opcional)
                hende grandi.               of  cu  ta  enfrenta  dificultad  Medico di Universidad di Co-
                -Deterioracion di cognicion y  financiero den pensioen, por  lumbia, a bisa. Estudionan ta
                estado di animo             experencia efectonan  mas  sugeri cu hende cu un sentido
                Un analisis di mas cu 8.000  severo, asina Emily  Fessler,  di proposito tin e tendencia di   Pr eparacion
                pensionado na Europa a  un profesor asistente na Weill  experencia menos caida cog-
                haya cu memoria verbal di  Cornell Medicine spesialisa  nitivo relaciona cu edad.     Cende e forno na 350 grado. Kima e sucu den e for-
                hende (e habilidad pa corda  den cuido di hende grandi a  - Keda social               ma, cu por bay den un baño maria y lage fria. Den
                un set di palabra despues di  bisa.                      Ta hop comun pa hende perde   blender bati e lechi condens y lechi, e webonan, e
                un cierto cantidad di tempo)  Y hende muher por ta menos  e  lasonan social despues  cu   rom y 3/4 di e coco raspa. Basha esaki den e forma cu
                generalmente a deteriora mas  propenso pa experencia  un  nan baha cu pensioen, exper-  sucu y pone den baño maria (pone un baki of forma
                lihe despues di retiro compa-  caida  cognitivo of mental,  tonan ta bisa cu tin eviden-  mas grandi y pone awa cayente den esaki, no laga
                ra cu ora nan tabata trahando.  pasobra nan ta mas propenso  cia basta fuerte cu contacto-  nada di e awa drenta den e quesillo). Si e baki ta hopi
                Un otro encuesta na Inglatera  cu hende homber pa sigui so-  nan social ta baha prome, y   hundo, manera un baki pa horna pan, horna esaki pa
                a mustra un caida remarcabel  cialisa y pasa tempo cu famia  despues  conocemento ta de-  50 minut hasta un hora, si ta un baki menos hundo,
                den memoria verbal despues  despues  di retiro,  Weber a  teriora,” el a bisa.        horna pa 30-40 minut. E quesillo mester keda firme
                di retiro, aunke otro habili-  bisa.                     Pa evita depresion, caida cog-  pero no duro. Lag'e fria prome cu bo pone den frigid-
                dadnan, manera razonamento  - E balor di tin un plan     nitivo y mortalidad prematuro   aire, y lag'e den frigidaire pa por lo menos 6 hora
                abstracto, no a wordo afecta.  Retiro por ta un oportunidad  cu por compaña isolacion so-
                “Tin  algun indicacion cu  pa crecemento  na lugar di  cial, expertonan ta recomenda   prome bo sirbi'e. Dorna cu e resto di e coco raspa y
                retiro  por ta malo  pa cogni-  caida cognitivo, expertonan a  pa pensionadonan reemplasa   e cherrynan.
                cion, pasobra ora bo baha  bisa. E yabi ta pa pone algun  socialisacion na trabou cu re-
                cu pensioen, bo celebro no  base di antemano.            unionnan rutinario personal
                ta enfrenta asina tanto reto  No warda te ora bo baha cu  of virtual. Keda den contacto
                mas,” Guglielmo  Weber, un  pensioen pa planea  pa baha  cu coleganan, pero tambe ta
                profesor di econometria na  cu pensioen                  importante pa socialisa den
                Universidad di Padua, Italia,  “E plan no por ta, ‘Mi a tra-  gruponan di bo mesun edad,
                kende a traha riba e estudio  ha asina duro pa asina tanto  den un actividad ameno of un
                Europeo, a bisa.            tempo cu mi ta bay tuma un  hobby nobo.
   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11   12