Page 7 - HOH1
P. 7
DIAMARS 1 APRIL 2025 DIARIO PAGINA 13
Baha cu pensioen por afecta e celebro: RECETA
e yabi ta pa planea actividadnan nobo
Tin un liña fini entre un Investigacion tam- QUESILLO DI COCO
sosiego bon mereci y deteri- be a haya un rela-
oro cognitivo. Un planifica- cion entre baha cu
cion cuidadoso ta esencial pa pensioen y depre-
keda saludabel. sion. Diripiente
Pa e miyones di hende cu bay di un “bida
ta baha cu pensioen tur aña, laboral druk pa
tuma tempo liber di trabou un falta di activi-
por parse un break bonbini. dad por exacerba
Sinembargo, esaki tambe por sentimentonan di
precipita cambionan grandi inutilidad, estado
den salud di celebro, incluy- di animo abou, vakantie largo y despues mi
endo un riesgo di deterioro tristesa” y tambe “sintomanan ta wak kico mi ta bay haci,’”
cognitivo y depresion. depresivo severo y perdida di Andel a bisa.
Prome cu bo baha cu pen- memoria,” segun Xi Chen, un Lo ideal ta pa incorpora ruti-
sioen, bo ta lanta mainta, so- profesor asocia di salud pub- nanan nobo cu ta mentalmente
cialisa cu bo coleganan, y ta lico na Universidad di Yale, y fisicamente atractivo un al-
enfrenta e retonan mental di cu ta studia enbiehescimento. gun aña prome cu bo bandona
bo trabou, segun Ross Andel, E naturalesa di bo trabou—y trabou, segun Alison Moore,
un profesor na Arizona State con bo ta mira e trabou ey— hefe di e division di geriatria,
University cu ta studia enbie- ta afecta bo riesgo di deterio- gerontologia y cuido paliati-
hescimento cognitivo y retiro racion. Por ehempel, investi- vo na Universidad di Califor-
a bisa. “Diripiente, despues gadornan ta kere cu esnan cu nia, San Diego, a bisa. Hasta
di 50 aña, bo ta perde e rutina tabata traha den trabaonan di si bo no implementa nan me-
aki.” nivel mas halto por mustra sora, bo mester traha un plan
Ta existi un idea cu e curpa y un caida mas significativo di antemano. Pospone cierto
celebro ta adapta ora “nan no compara cu otronan, posible- decisionnan—sea bay pasa
ta necesario mas,” el a agre- mente pasobra nan identidad- mitar aña biahando, por ehe-
ga. “Ta e ora ey bo ta mira e nan tabata mas mara cu nan mpel—te despues cu bo baha
deterioro y su contesta natu- carera, Chen a bisa. cu pensioen.
ral na inactividad.” E estudio na Europa tambe a E meta ta pa “pasa di un tipo Ingr ediente
Sinembargo, retiro tambe por haya cu hendenan cu a stop di di bida diario pa otro,” el a
ta un oportunidad pa mehora traha prome cu e edad di pen- bisa. “Keda habri pa exper-
salud cognitivo y mental, cu sioen standard kaminda nan encianan nobo prome cu hasi 6 webo
tempo nobo liber pa socialisa tabata biba a mustra menos e cambio grandi aki den bida
y busca un hobby. Y hasta caida cognitivo cu esnan cu a por, den algun manera, pre- 1 kelki di rom
si bo a cuminsa experencia stop di traha despues, Weber para bo.”
cierto caida cognitivo, tin a bisa. Esaki por ta pasobra e - Haya un sentido di prop- 1 bleki di lechi condens y (yena esaki cu lechi)
evidencia fuerte cu bo cel- trabaonan di esnan cu a baha osito nobo
ebro por recupera di periodo- cu pensioen mas trempan ki- “Algun hende por a sinti cu 1 copi di sucu
nan di inactividad, hasta den sas no tabata asina mental- nan proposito tabata pa con-
edad avansa, segun Giacomo mente exigente, loke a resul- tribui pa medio di trabao,
Pasini, un profesor di econo- ta den un caida mas gradual y ora nan perde esaki, nan 1 tbsp di vanilla
metria na Universidad Ca’ despues di retiro. mester inventa algo otro pa
Foscari di Venecia, cu ta stu- Hende forsa pa baha cu pen- tuma su lugar,” segun John 1 copi di coco raspa
dia e impacto di politica eco- sioen “sea pa motibo di prob- Beard, profesor di enbieheci-
nomico riba e salud mental di lemanan di salud of edad,” mento productivo na Centro cherry pa dorna (opcional)
hende grandi. of cu ta enfrenta dificultad Medico di Universidad di Co-
-Deterioracion di cognicion y financiero den pensioen, por lumbia, a bisa. Estudionan ta
estado di animo experencia efectonan mas sugeri cu hende cu un sentido
Un analisis di mas cu 8.000 severo, asina Emily Fessler, di proposito tin e tendencia di Pr eparacion
pensionado na Europa a un profesor asistente na Weill experencia menos caida cog-
haya cu memoria verbal di Cornell Medicine spesialisa nitivo relaciona cu edad. Cende e forno na 350 grado. Kima e sucu den e for-
hende (e habilidad pa corda den cuido di hende grandi a - Keda social ma, cu por bay den un baño maria y lage fria. Den
un set di palabra despues di bisa. Ta hop comun pa hende perde blender bati e lechi condens y lechi, e webonan, e
un cierto cantidad di tempo) Y hende muher por ta menos e lasonan social despues cu rom y 3/4 di e coco raspa. Basha esaki den e forma cu
generalmente a deteriora mas propenso pa experencia un nan baha cu pensioen, exper- sucu y pone den baño maria (pone un baki of forma
lihe despues di retiro compa- caida cognitivo of mental, tonan ta bisa cu tin eviden- mas grandi y pone awa cayente den esaki, no laga
ra cu ora nan tabata trahando. pasobra nan ta mas propenso cia basta fuerte cu contacto- nada di e awa drenta den e quesillo). Si e baki ta hopi
Un otro encuesta na Inglatera cu hende homber pa sigui so- nan social ta baha prome, y hundo, manera un baki pa horna pan, horna esaki pa
a mustra un caida remarcabel cialisa y pasa tempo cu famia despues conocemento ta de- 50 minut hasta un hora, si ta un baki menos hundo,
den memoria verbal despues despues di retiro, Weber a teriora,” el a bisa. horna pa 30-40 minut. E quesillo mester keda firme
di retiro, aunke otro habili- bisa. Pa evita depresion, caida cog- pero no duro. Lag'e fria prome cu bo pone den frigid-
dadnan, manera razonamento - E balor di tin un plan nitivo y mortalidad prematuro aire, y lag'e den frigidaire pa por lo menos 6 hora
abstracto, no a wordo afecta. Retiro por ta un oportunidad cu por compaña isolacion so-
“Tin algun indicacion cu pa crecemento na lugar di cial, expertonan ta recomenda prome bo sirbi'e. Dorna cu e resto di e coco raspa y
retiro por ta malo pa cogni- caida cognitivo, expertonan a pa pensionadonan reemplasa e cherrynan.
cion, pasobra ora bo baha bisa. E yabi ta pa pone algun socialisacion na trabou cu re-
cu pensioen, bo celebro no base di antemano. unionnan rutinario personal
ta enfrenta asina tanto reto No warda te ora bo baha cu of virtual. Keda den contacto
mas,” Guglielmo Weber, un pensioen pa planea pa baha cu coleganan, pero tambe ta
profesor di econometria na cu pensioen importante pa socialisa den
Universidad di Padua, Italia, “E plan no por ta, ‘Mi a tra- gruponan di bo mesun edad,
kende a traha riba e estudio ha asina duro pa asina tanto den un actividad ameno of un
Europeo, a bisa. tempo cu mi ta bay tuma un hobby nobo.