Page 46 - AWEMAINTA
P. 46

6                                           Edishon di Pasku 2019

                                                           Gobièrnu ku tarea pa stimulá esaki
               Boneiru mester buska manera pa produsí


                                                         su mes alimento


                 Pa un persona òf un pais  pagabel pa tur hende. Na     ménos tempu pa prepará          Obesidat i otro formanan  asina por sigui menshoná.
              por logra yega sero hamber   mesun momentu hasi un        un kuminda saludabel na      di desnutrishon ta afektá      Hopi mas persona ta
              no solamente bo mester       yamada na tur persona pa     kas. Konsumidónan espe-      kasi un di kada tres per-    keda bin dilanti ku malesa-
              atendé ku e problema, pero   kuminsá pensa den loke       sialmente den zonanan        sona. Proyekshonnan ta       nan króniko. Papiando di
              mester alimentá e individuo  nos ta alimentá diaria-      urbano ta dependé kada       indiká ku lo oumentá na      hendenan cu ta diabétiko,
              pareu ku bo ta alimentá e    mente.                       dia mas di supermarket,      dos di kada tres persona pa  di kual mayoria ta den e
              mata. Ta importante pa Bo-                                lokalidatnan di kuminda      aña 2025. E bon notisia ta   fase avansá. Sea ta dia-
              neiru realisá ku e no por          Kambio di dieta        rápido, ('fast food restau-  ku ta eksistí solushonnan    bétiko, preshon haltu,
              sigui dependé riba sola-        Den último dékadanan      rant'), kiosko di kuminda i  ku por logra redusí tur      kanser òf otro síntomanan.
              mente importashon, sino      nos a kambia drástika-       restorant ku ta ofresé       forma di desnutrishon,         E parti prinsipal di kome
              mester trata na produsí nos  mente nos dieta i hábito di  kuminda pa bai kuné          pero ta deseá un kompro-     saludabel ta benefisioso pa
              kuminda, hasiendo uso di     alimentashon komo resul-     ('takeaway').                miso mas grandi i na nivel   seguro médiko di Aruba.
              agrikultura, hòrtikultura,   tado di globalisashon e         Un kombinashon di         mundial.                     Sigur esaki lo yuda na ali-
              krio di bestia i peska den   urbanisashon i e krese-      dieta ménos saludabel i                                   viá e peso ku konstante-
              forma sostenibel i duradero.  mentu di ingreso. Nos a     estilo di bida hopi ora sintá       Plantamentu           mente debí na mal alimen-
              Gobièrnu tin un ròl          pasa di platonan saludabel   a oumentá e tasa di obe-        Ta importante pa kumin-   tashon, obesidat i sobre-
              importante pa eduká i duna   di berdura i riku na vibra   sidat no solamente na pais-  sá for di chikitu i keda hin-  peso nos seguro médiko
              sosten riba e tereno aki.    pa dietanan ku ta haltu den  nan desaroyá, sino tambe     ka den e muchanan ku ta      kasi no por karga esaki
                 Algun algun pasá a op-    hariña refiná yená ku salu,  na paisnan di ménos in-      lanta e nesesidat pa planta.  mas.
              servá atrobe 'Dia Mundial    suku, i vèt pa dieta di      greso, unda hamber i         E parti di konsientisá e ser   Nos kier enkurashá
              di Alimentashon'. A hasi na  kumindanan prosesá, karni    obesidat ta pareu.           humano pa planta su mes-     henter komunidat pa plan-
              e okashon ei un yamada di    i otro produktonan ku ta        N’e momentonan aki tin    un berduranan ku e ta uza    ta mas, skohe mas pa pro-
              akshon na tur sektor pa      derivá for di animal.        mas di 670 mion di adulto i  diariamente den su kushina   duktonan produsí lokal-
              hasi dietanan saludabel i                                 120 mion mucha di 5 pa 19    mester ta e base pa hiba un  mente, hasi mas aktividat,
              optenibel disponibel i          Awendia ta dediká         aña ta obeso. Mas di 40      bida mas saludabel. Un       manera piska na baranka
                                                                        mion di muchanan ménos       dieta balansá i ku produkto-  òf tuma paseonan den
                                                                        di 5 aña ta sobrepeso.       nan ku bo mes ta produsí.    mondi, ku ta krea aktividat
                                                                        Miéntras ku mas di 820          Na momentu ku bo ta       sano i semper sigurá ku
                                                                        mion di persona mundial-     kome mas saludabel lo bo     boso tin boso hòfi di mata-
                                                                        mente ta sufri di hamber.    kuminsá sinti bo mihó. Lo    nan herbal na kas, pa boso
                                                                                                     kuminsá funshoná mas         por kushiná ku produkto-
                                                                                  Malesa             efisiente tambe. Ménos       nan kosechá for di boso
                                                                           Un dieta ménos saluda-    kansansio, drumimentu        kurá.
                                                                        bel t’e prinsipal faktor di  anochi mihó, ménos strès i
                                                                        malesanan no transmití,
                                                                        inkluí enfermedatnan kar-
                                                                        diovaskular, diabétis, sierto
                                                                        tipo di malesanan di
                                                                        kanser. Esaki tin un vín-
                                                                        kulo di 1/5 parti mundial-
                                                                        mente di personanan ku ta
                                                                        fayesé.
                                                                           E hábito i alimentonan
                                                                        ménos saludabel aki tambe
                                                                        tin su efekto negativo riba
                                                                        e presupuesto nashonal di
                                                                        salú ku por kosta kasi 20
                                                                        mion dòler pa aña.
   41   42   43   44   45   46   47   48   49   50   51