Page 11 - bon-dia-aruba-20200506
P. 11

A11
                                                                                                      opinion Diaranson 6 Mei 2020
            Skirbipa Carlos M Viana, CertifiedClinicalNutritionist, Oriental Medical DoctorViana Healing

            Center Aruba
                                                                  Con nos por move



            ORANJESTAD  -  Hopi  di  mento  special³.  Un  di  cada
            nos  a  haci  nos  trabou  di  cinco residente na New York
            isola nos mes, bay den cu-   City  cu  a  wordo  manda  pa
            arentena y keda cas. Ulti-   test a mustra positivo pa e an-
            mo na Aruba 1,504 hende  ticurpanan pa e coronavirus.
            a test di cual 100 a sali pos-  Un di cada cinco persona ta
            itivo pa COVID19 y 1,404 a  20%  di  e  populacion. Segun
            test negativo. Sinembargo  e  resultadonan  preliminar-
            hopi  a  test  pa  infeccion  nan discreto di e gobierno di
            activo  di  cual  ta  e  Inmu-  New York. Andrew M. Cuo-
            noglobulina  M  (IgM).  Si  mo riba 23 di april a bisa cu e
            nan  a  wordo  manda  pa  virus a plama mas di loke ta
            test  Inmunoglobulina  G  conoci.
            (IgG) e resultado lo indica
            cu  hende  a  desaroya  in-  Na  Aruba  e  populacion  di
            munidad pa COVID19.          awe  ta  106,683.  Asumiendo
                                         cu e “edad laboral” di e popu-
            Di esunnan cu a test positivo  lacion ta entre 15 y 64 aña, es-
            y  a  haya  sintoma  di  COV-  aki ta 70.3%. Esey ta cerca di
            ID19 severo, dos a muri, cual  74.998 persona, di cual hopi
            ta  un  velocidad  di  mortali-  ta traha den e sector turistico  anticurpanan  di  COVID19.  nda ta pasobra e mester wor-  cal por mand’e lihe y preciso.
            dad di 2%, un di e mas abou  cu  tin  posibilidad  halto  di  Tin laboratorionan na Aruba  do  centralisa  pa  manda  data  Si  informacion  di  salud  ta
            na  mundo.  Hulanda  tin  un  expone nan mes na e novela  prepara caba pa cuminsa test  na  e  Organisacion  di  Salud  derecho humano, tur persona
            velocidad  di  mortalidad  di  corona  virus!  Na  cifranan  y tin mas testnan pa anticur-  Pan-Americano.          vurnerabel  y  laborando  den
            11.7%¹ y for di siman pasa a  conservativo  si  20%  di  tra-  panan cu ta den e warehouse                          nos comunidad mester haci e
            reporta cuna Estados Unidos  hadonan di Aruba a desaroya  wardando pa e Departamen-    Ta  comprendibel,  sinembar-  test mas pronto posibel. Nos
            tin  velocidad  di  mortalidad  anticurpanan  na  COVID19  to di Salud Publico di Aruba  go  laboratorionan  na  Aruba  tur tin derecho di haci un test
            di mas halto na mundo cual  nos  por  test  nan  y  manda  e  permiti e testnan. E Organisa-  tin programanan computarisa  pa anticurpanan pa sa si nos
            ta 18.8%². Reportahe di noti-  15,000  trahadonan  bek  nan  cion Mundial di Salud a bisa  sofistica  cu  tin  portalnan  di  por  regresa  trabou.  Asina  ta
            cia ta cu hende cu bira malo  trabou inmediatamente.      cu “informacion relaciona cu  data priva cu por manda in-  urgi e Departamento di Salud
            cu  COVID19  lo  experencia                               salud”  ta  derecho  humano.  formacion  necesario  pa  e  Publico  pa  laga  e  test  ta  un
            sintoma di leve pa moderada-  E recomendacion ta pa cum-  Nos  a  tende  e  “motibo”  cu  Organisacion  di  Salud  Pan-  prioridad.
            mente y lo recupera sin trata-  insa  test  cada  empleado  pa  nan no a permiti e testnan ai-  Americano of nos oficina lo-

            Armand Hessels:

                                                             ‘El a rekeri un crisis…’


            ORANJESTAD  -  Dia  29  Servicio  Central  di  Accoun-    completo.  E  tantisimo  bia-  cion di economia di Aruba ta  pa  politico,  pero  tambe  pa
            di April 2020, Parlamento  tant, Directie Personal y Or-  henan  aparentemente  tawata  improbabel.                 otro  parti  di  sector  publico.
            di Aruba, den cuadro di e  ganisacion, Controlaria Gen-   un  motibo  importante  pa  e                             Specialmente  a  haci  hopi
            ‘crisis  di  Corona’  a  tuma  eral,  Conseho  di  Consulta,  frecuencia limita di reunion.  Pa sobrevivi, Aruba tin mes-  (mal ) uzo di e fenomeno di
            un  decision  importante,  Directie  Wetgeving  y  Banco  Por ta p’esey Aruba te ainda  ter di hopi ayudo financiero  ‘toelage’. Pero a pesar di ripi-
            reduciendo  entrada  di  Central. Durante hopi tempo  ta e unico pais den Reino sin  (y  probablemente  pa  hopi  ticion frecuente di adverten-
            Parlamentario  cu  25%.  a  neglisha  completamente  e  ley  di  financiamento  di  par-  tempo largo). Pa motibo di e  cia y recomendacion, nunca a
            Ademas  gobierno  a  para  protestanan  feroz  di  comu-  tido  politico,  ombudsman,  peso di debe cu ta hopi halto  implementa coreccion. E ul-
            biahe,  entre  otro  pa  Par-  nidad y e critica fuerte pa cu  credito pa consumidor y me-  caba, un apelacion riba mer-  timo intento di Directie Per-
            latino. Tur esey ta bon no-  e biahenan di placer costoso  dio  ambiente.  Di  e  tareanan  cado  di  capital  internacional  sonal  y  Organisacion  pa  un
            ticia, aunke e prome deci-   y  completamente  inutil  pa  cu  Constitucion  ta  prescribi  ta  practicamente  inalcansa-  reforma necesario di e ‘areglo
            sion en principio ta conta  reunion  di  Parlatino.  Ta  te  pa Parlamento, ningun a keda  bel. En realidad lo resulta cu  di  salario  di  Aruba’  ta  data
            solamente te cu december  2014,  tempo  cu  a  aumenta  (adecuadamente)  concretisa.  solamente Hulanda por/’kier’  di 2006. Manera di custum-
            2020. Sinembargo, pa dife-   edad di pensioen pa emplea-  P’esey Parlamente sin mas ta  duna e ayudo necesario. Gran  ber, ‘politica’ a neglisha esaki
            rente motibo, mester trata  do  publico,  a  aumenta  esun  co-responsabel  pa  e  desaster  parti di e ayudo aki posible-  tambe y a laga e asunto pa su
            aki  di  un  ‘coreccion’  de-  di parlamentario tambe pa 65  financiero  di  Aruba  y  pues  mente  lo  ta  prestamo  cu  lo  cuenta.  E  crisis  actual  cu  ta
            finitivo.                    aña. Pero te ainda parlamen-  pa e echo cu Aruba a drenta  aumenta  a  monton  di  debe  rekeri adaptacion di ‘practica-
                                         tario  por  logra  acumula  un  e  crisis  di  Corona  como  un  enormemente.  Cancelacion  mente tur cos’ ta un oportun-
            Codicioso                    pensioen  completo  den  ap-  pashent den coma den cuido  di e debe aki, ademas di pago  idad perfecto pa implementa
            Dia 14 di juli 1997, nos par-  enas 12 aña!               intensivo.                   di  interes,  pa  e  decadanan  aki tambe coreccion substan-
            lamentarionan     unanima-                                                             venidero lo forma un peso in-  cial  y  duradero!  Ta  di  spera
            mente  a  aproba  ley  cu  nan  E practica parlamentario  Perspectiva                  superabel pa Aruba. P’esey ta  cu  Parlamento  lo  uza  e  18
            mes  a  concipia  den  hopi  Durante e añanan cu a sigui,   Sin duda e colapso di econo-  inevitable cu Aruba lo mester  lunanan  venidero  di  estadia
            pura pa mehora nan posicion  e  mehoracion  di  e  posicion  mia di Aruba tin consecuen-  sigui economisa. Tur esaki ta  obligatorio  na  Aruba  na  un
            financiero-huridico  excesi-  financiero  huridico  inhusto  cia pa termino largo. E gran  haci  inaceptabel  pa  nos  par-  manera eficiente y efectivo pa
            vamente.  Entre  otro  casi  a  y  den  cierto  sentido  hasta  cantidad di desempleado den  lamentarionan  recupera  nan  recobra of coregi e atraso- y
            redobla  nan  salario  mientras  ilegal  di  parlamentario  no  a  nos principal mercado di tur-  entrada  y  posicion  huridico  fayonan di e ultimo 34 añan-
            cu  por  a  cobra  un  pensioen  conduci  na  ‘trabou  produc-  ismo, esta Estado Unidos, ya  inhusto riba termino corto y  an. Asina, gracia na e crisis di
            completo cu 50 aña despues  tivo’.  Al  contrario,  (mayo-  caba  ta  monta  na  mas  di  30  hasta mediano.        Corona,  pa  di  prome  biaha
            di apenas tres termino como  ria  di)  Parlamento  a  sigui  miyon. Esey a/lo baha e nivel                          posiblemente lo por dispone
            parlamentario.  A  regla  esaki  aproba  ciegamente  practica-  di  prosperidad  considerable-  Coreccion general   di un Parlamento cu lo pro-
            den  nochi  scur,  scondi  for  mente  tur  cos  cu  gobierno  mente . Economia di Merca  Durante  e  ultimo  decadan-  duci di berdad a cambio di e
            di  comunidad  di  Aruba    y  tawata dicta. Merecidamente  lo cay den un recesion serio  an,  y  entre  otro  pa  motibo  placa  valioso  cu  comunidad
            contra  e  consehonan  di  lit-  a  haya  e  apodo  di  Stempel-  cu  posibilidad  pa  un  depre-  politico-partidista,  a  afecta  e  di Aruba ta pone disponibel!
            eralmente  tur  (!)  instancia  parlement. Riba dje el a neg-  sion.  Bou  di  e  circunstanci-  sistema  salarial  di  gobierno
            di conseho y control manera  lisha  su  tarea  di  control  casi  anan aki un pronto recupera-  negativamente, no solamente
   6   7   8   9   10   11   12   13   14   15   16