Page 12 - HOH
P. 12
22 AWEMainta Dialuna, 1 September 2025
Ora Amigo Bira Veneno – E Cara Scondi di Amistadnan Toxico
ORA nos papia di relacionnan toxico, mayoria hende ta pensa E Efecto Riba Identidad
mesora riba parehanan romantico – parehanan abusivo, contro- Amistadnan saludabel ta yuda bo crece, ta refleha bo balor, y
lador y/of manipulativo. Pero toxicidad no ta biba solamente den ta yuda bo desaroya. Esunnan toxico ta haci lo contrario. Nan
romance. E ta florece mesun peligroso, y hopi biaha mas silencio- ta kibra bo auto-estima poco poco te cu bo ta cuminsa duda bo
samente, den amistad. propio balor.
Nan ta custumbra bo pa acepta poco respet a cambio di lealtad. Cu
E hendenan cu nos ta confia pa ta nos refugio, nos sosten, nos tempo, bo por sinti bo mes mas chikito, mas keto, mas cauteloso
famia scogi, por bira esunnan cu ta chupa mas energia for di nos. – reforma pa paz den e comodidad di un hende cu nunca tabata
un berdadero amigo.
E Mito di “Amigo pa Semper”
Sociedad ta siña nos pa balora amistadnan largo: “Nos conoce Kibra e Encanto
otro desde infancia” of “Nos tin hopi aña hunto” ta wordo mira Aleha for di un amigo toxico por sinti mas dificil cu laga un pareha
como prueba di lealtad. Pero duracion no ta mescos cu salud. Un toxico. Sociedad no ta prepara nos pa “ruptura di amistad.”
amigo cu constantemente ta rebahabo, ta ignora bo luchanan, Sinembargo, tin biaha silencio ta e acto di mas fuerte di auto-
of ta aparece solamente ora e ta beneficia di dje no ta leal – e ta respet. Corta lasonan cu amigonan manipulativo no ta haci bo un
toxico. E mito di amigo pa semper ta tene hopi hende mara na hende friu of desleal.
relacionnan cu silenciosamente ta come nan confiansa y nan paz
mental. E ta haci bo liber. E ta habri espacio pa amistadnan genuino,
esunnan cu ta celebra bo, sostene bo, y haci bo sinti bisto sin
Manipulacion Tras di un Sonrisa condicion.
Amistadnan toxico rara bes ta skerpi of bisto. En bes
di esey, nan ta sconde tras di joke, fabor, y amabi-
lidad selectivo. Un amigo manipulativo por pone bo
sinti bo culpabel pa pone limite – “Waw, mi a kere
nos tabata bon amigo.” E por competi cu bo exito
en bes di celebr’e – “Mester ta dushi pa tin’e asina
facil.” E por hasta monopolisa bo tempo y energia
cu drama constante, sin laga espacio pa bo propio
necesidadnan.
E kimamento sutil aki di respet ta mas dificil pa
detecta cu abuso directo, pero su efectonan ta
mesun dañino.
E Peso di Obligacion
Un di e cadenanan di mas pisa den amistadnan toxico
ta obligacion. Bo ta sinti bo culpabel djis pa pensa di
hala un banda. Bo ta hustifica nan comportacion: “Ta
asina e ta,” “E no kiermen e asina,” “Nos ta amigo pa
mucho tempo pa caba cune awo.”
Pero ata e berdad: historia no ta hustifica daño. E
añanan cu bo a inverti no ta un motibo pa sigui sacri-
fica bo salud mental. Un amistad cu ta costa bo bo
pas ta mucho caro pa mantene.

