Page 12 - HOH
P. 12

22                                                             AWEMainta                                            Dialuna, 1 September 2025


















        Ora Amigo Bira Veneno – E Cara Scondi di Amistadnan Toxico




       ORA nos papia di relacionnan toxico, mayoria hende ta pensa                E Efecto Riba Identidad
       mesora riba parehanan romantico – parehanan abusivo, contro-               Amistadnan  saludabel  ta  yuda  bo  crece,  ta  refleha  bo  balor,  y

       lador y/of manipulativo. Pero toxicidad no ta biba solamente den           ta yuda bo desaroya. Esunnan toxico ta haci lo contrario. Nan
       romance. E ta florece mesun peligroso, y hopi biaha mas silencio-          ta kibra bo auto-estima poco poco te cu bo ta cuminsa duda bo
       samente, den amistad.                                                      propio balor.
                                                                                  Nan ta custumbra bo pa acepta poco respet a cambio di lealtad. Cu
       E hendenan cu nos ta confia pa ta nos refugio, nos sosten, nos             tempo, bo por sinti bo mes mas chikito, mas keto, mas cauteloso

       famia scogi, por bira esunnan cu ta chupa mas energia for di nos.          – reforma pa paz den e comodidad di un hende cu nunca tabata
                                                                                  un berdadero amigo.
       E Mito di “Amigo pa Semper”

       Sociedad ta siña nos pa balora amistadnan largo: “Nos conoce               Kibra e Encanto
       otro desde infancia” of “Nos tin hopi aña hunto” ta wordo mira             Aleha for di un amigo toxico por sinti mas dificil cu laga un pareha
       como prueba di lealtad. Pero duracion no ta mescos cu salud. Un            toxico.  Sociedad  no  ta  prepara  nos  pa  “ruptura  di  amistad.”
       amigo cu constantemente ta rebahabo, ta ignora bo luchanan,                Sinembargo, tin biaha silencio ta e acto di mas fuerte di auto-
       of ta aparece solamente ora e ta beneficia di dje no ta leal – e ta        respet. Corta lasonan cu amigonan manipulativo no ta haci bo un

       toxico. E mito di amigo pa semper ta tene hopi hende mara na               hende friu of desleal.
       relacionnan cu silenciosamente ta come nan confiansa y nan paz
       mental.                                                                    E  ta  haci  bo  liber.  E  ta  habri  espacio  pa  amistadnan  genuino,

                                                                                  esunnan cu ta celebra bo, sostene bo, y haci bo sinti bisto sin
       Manipulacion Tras di un Sonrisa                                            condicion.
       Amistadnan toxico rara bes ta skerpi of bisto. En bes
       di esey, nan ta sconde tras di joke, fabor, y amabi-
       lidad selectivo. Un amigo manipulativo por pone bo

       sinti bo culpabel pa pone limite – “Waw, mi a kere
       nos tabata bon amigo.” E por competi cu bo exito
       en bes di celebr’e – “Mester ta dushi pa tin’e asina

       facil.” E por hasta monopolisa bo tempo y energia
       cu drama constante, sin laga espacio pa bo propio
       necesidadnan.


       E  kimamento  sutil  aki  di  respet  ta  mas  dificil  pa

       detecta  cu  abuso  directo,  pero  su  efectonan  ta
       mesun dañino.


       E Peso di Obligacion

       Un di e cadenanan di mas pisa den amistadnan toxico
       ta obligacion. Bo ta sinti bo culpabel djis pa pensa di
       hala un banda. Bo ta hustifica nan comportacion: “Ta
       asina e ta,” “E no kiermen e asina,” “Nos ta amigo pa

       mucho tempo pa caba cune awo.”


        Pero ata e berdad: historia no ta hustifica daño. E

       añanan cu bo a inverti no ta un motibo pa sigui sacri-
       fica bo salud mental. Un amistad cu ta costa bo bo
       pas ta mucho caro pa mantene.
   7   8   9   10   11   12   13   14   15   16   17