Page 25 - AHATA
P. 25

A3
                                                                                                           LOCAL Dialuna 7 Juli 2025
                               Investigado doctoral Thaïs Franken a desaroya modelo pa evaluacion

                 Importante pa sa balor di organisacionnan social pa conoce nan rol y

                                                         efectividad den comunidad


            Organisacionnan  civil  tin                                                            do. Si mir’e na nivel di coop-  Franken  pues  a  desaroya  un
            un  papel  pa  hunga  den                                                              eracion,  esnan  den  sector  di  modelo nobo pa evalua e da-
            maneho  di  pais  Aruba,                                                               cuido  ta  traha  mas  cerca  (y  tonan segun un cuadro nobo
            pero  ki  realmente  ta  nan                                                           miho) cu otro compara cu e  y determina si e ta funciona
            tarea y kico ta nan contri-                                                            sectornan di bienestar y cul-  of no. Esaki ta unda e ta awor
            bucion real? Pero, pa midi                                                             tura. Y ami kier sa di con.”  den su investigacion, esta cu
            esaki, ya no por usa mod-                                                                                           e mester bay mira con su data
            elonan  desaroya  pa  pais-                                                                  Modelo nobo            ta  traha  den  e  modelo  nobo
            nan  grandi,  y  mester  uno                                                           Thaïs  Franken  a  usa  e  asina  cu  el  a  crea  y  si  e  ta  cuadra
            specifico  pa  estadonan  di                                                           yama Public Value Model pa  tambe. “Mi ta bay midi e ba-
            isla chikito.                                                                          evalua  su  datonan“cu  final-  lor publico agrega cu organi-
                                                                                                   mente  ta  e  punto  principal  sacionnan civil ta genera  den
            Esaki  ta  parti  di  e  investiga-                                                    di e investigacion.”  Su con-  e  sectornan.  Despues  mi  ta
            cion  doctoral  ‘Crea  balor                                                           clusion  inicial  sinembargo  bay  haci  un  haci  un  analisis
            for  di  abou  (Creating  Val-                                                         tabata  cu  e  modelo  aki,  de-  di e rednan. Mi ta bay pone
            ues from the ground up)’ di                                                            saroya  pa  paisnan  desaroya  e organisacionnan riba mapa,
            Thaïs  Franken,  MSc,  lector/                                                         manera Merca y Hulanda no  mira ken ta traha cu ken y di
            docente  na  Facultad  di  Arte                                                        ta  traha  den  contexto  di  so-  con algun no ta traha cu otro.
            y Ciencia (FAS) na Universi-                                                           ciedad  di  isla  chikito.  “Nos  Asina lo determina oportuni-
            dad di Aruba.                                                                          ta  usa  hopi  maneho  cu  ta  dadnan y cua ta e buraconan
                                                                                                   aplicabel  den  paisnan  grandi  den e funcionamento.”
            Tabata  na  2021  cu  Franken                                                          y desaroya manera Hulanda,
            a  dicidi  e  kier  busca  con-                                                        riba  gobernacion,  adminis-  E  ultimo  fase  di  e  inves-
            testa  riba  con  sociedad  civil                                                      tracion  publico.  Mayoria  di  tigacion ta pa analisa e lider-
            (maatschappelijkmidden-                                                                e  teorianan  aki  cu  ta  diseña  azgo  den  e  organisacionnan
            veld)  por  ta  mas  envolvi                                                           pa e ‘global north’ no ta traha  pa  mira  ki  tipo  di  herment
            den  gobernacion  di  Aruba                                                            pa paisnan di isla chikito, co-  mester  pa  nan  por  real-
            y  con  nan  por  ta  mas  visi-                                                       munidadnan  chikito,  unda  mente  co-crea  hunto  cu
            bel  pa  asina  nan  trabou  por                                                       e dinamica di poder ta dife-  Gobierno“pasobra locual kier
            keda  traduci  den  maneho  y                                                          rente,  e  relacionnan  entre  ta pa organisacionnan civil ta
            implementacion.“Hopi    bi-                                                            sociedad y Gobierno ta hopi  realmente  envolvi  y  tin  un
            aha por tende di e grupo cu                                                            mas cerca,” Franken a splica.  papel  grandi  pa  hunga  den
            ‘no ta tende di nos, no ta en-                                                         Ta mira tambe cu e influencia  maneho  di  Aruba.  Pero  pa
            volvi nos, no ta scucha nos y                                                          di exterior ta haci cu e comu-  nan  por  haci  esaki,  y  haya  e
            no  ta  sigui  nos  recomenda-                                                         nidadnan chikito aki ta hopi  espacio nan mes, nos mester
            cionnan.’” Franken a bisa.                                                             mas vulnerable.              sa  con  pa  crea  den  conhun-
                                                                      nos ta mirando tambe cu ho-                               to, y esey ta rekeri liderazgo
            Su  investigacion  ta  pa  haya   E  otro  sector  ta  bienestar,  bennan no ta mucho interesa   “Nos ta copia modelonan di  cu ta facilita e proceso. Loke
            un miho bista con organisa-  unda  e  ta  analisa  organisa-  pa traha den e sector ey, nan   Hulanda y nan no ta funciona  nos  kier  finalmente  ta  pa  e
            cionnan den comunidad por    cionnan social cu ta traha riba  no ta studiando pa traha den   pa nos comunidad. Locual mi  organisacionnan aki no sola-
            crea balor y kico e balor agre-  derecho y proteccion di hen-  hospitalidad. Nan ta mas den   a haci, ta pa mira kico mester  mente por sinti nan mes scu-
            ga aki ta.                   de muhe y hoben. “Temanan  e  sector  di  creatividad,  data,   cambia den e modelo pa por  cha, pero sigur participa den
                                         di  violencia  domestico  por  tecnologia di data,” el a spli-  contextualisa e realidad di un  maneho di nos pais,” Franken
            E academico a scohe pa com-  ehempel  cu  ta  impacta  hen-  ca.  “Sinembargo,  na  Aruba   pais di isla chikito.”   a splica.
            para dos modelo di goberna-  de  muhe  y  hobennan,  pero  nos  no  ta  trahando  riba  un
            cion  cu  otro,  pa  determina   tambe con durante decadan-  economia cu ta brinda posi-
            cu a factor ta hunga un papel   an nucleo di famia a cambia  bilidad  pa  empresaria  den  e
            den  efectividad  di  sociedad   hopi;  influencia  di  afo  riba  sector  di  data  y  tecnologia.”
            civil. Asina e ta investigando   norma  y  balor;  mas  hende  Su obhetivo ta pa sa con or-
            e  realidad  di  Boneiro  cu  tin   muhe  trahando;  mayornan  ganisacionnan cultural ta op-
            dos  capa  di  gobernacion  y   cu tin cu traha mas trabou, cu  era den e sector aki y  kico ta
            Aruba,  cu  tin  un.  “Mi  kier   consecuencia  cu  tin  menos  e balor agrega di nan trabou.
            wak  si  diferencia  di  sistema   tempo pa yiunan. Ademas, di  E  interesante  di  e  investiga-
            di gobernacion ta impacta or-  un situacion economico cu ta  cion  te  cu  awor  ta  bisto  cu
            ganisacionnan civil, nan fun-  produci  mas  tension  na  cas  algun  sector  ta  mas  exitoso
            cionamento y e balor cu nan   cu ta hisa risico pa violencia  cu  otro.  E  meta  como  tal  ta
            ta crea.”                    domestico.”                  pa saca afo con un organisa-
                                                                      cion ta funciona miho, cua ta
                    Tres sector          E di tres sector ta cultura, cu  e factornan, por ehempel co-
            Banda  di  esey,  Franken  ta   ta  specialidad  di  e  investiga-  laboracion cu Hulanda, of si
            comparando  diferente  sec-  do. Franken a haya su Mae-   e tin di haber cu fondo. “Kico
            tor di sociedad civil, manera   stria  riba  e  tema  di  cultura.  ta  haci  cu  un  organisacion
            esun di salud cu enfoke riba   “Mi kier investiga e potencial  por funciona miho cu otro y
            cuido di adulto mayor,  un di   mas  profundo  ainda.  Eco-  tin mas fondo.”
            e problemanan mas grandi na   nomicamente  mi  sa  cu  nos
            Boneiro y ta birando uno se-  mercado laboral ta enfocando  Basa riba su investigacion te
            rio na Aruba tambe.          hopi  riba  hospitalidad,  pero  cu awor, e ta hopi bisto cu e
                                                                      sector  di  cuido  ta  miho  or-
                                                                      ganisa  cu  e  otro  dos  sector-
                                                                      nan. E ta esun mas fuerte, e
                                                                      tin  mas  fondo  y  esun  cu  ta
                                                                      ricibi  mas  atencion.  Aki  ta
                                                                      mira e diferencia tambe entre
                                                                      Boneiro  y  Aruba.  “Hulanda
                                                                      ta inverti hopi placa den cui-
   20   21   22   23   24   25   26   27   28   29   30