Page 25 - AHATA
P. 25
A3
LOCAL Dialuna 7 Juli 2025
Investigado doctoral Thaïs Franken a desaroya modelo pa evaluacion
Importante pa sa balor di organisacionnan social pa conoce nan rol y
efectividad den comunidad
Organisacionnan civil tin do. Si mir’e na nivel di coop- Franken pues a desaroya un
un papel pa hunga den eracion, esnan den sector di modelo nobo pa evalua e da-
maneho di pais Aruba, cuido ta traha mas cerca (y tonan segun un cuadro nobo
pero ki realmente ta nan miho) cu otro compara cu e y determina si e ta funciona
tarea y kico ta nan contri- sectornan di bienestar y cul- of no. Esaki ta unda e ta awor
bucion real? Pero, pa midi tura. Y ami kier sa di con.” den su investigacion, esta cu
esaki, ya no por usa mod- e mester bay mira con su data
elonan desaroya pa pais- Modelo nobo ta traha den e modelo nobo
nan grandi, y mester uno Thaïs Franken a usa e asina cu el a crea y si e ta cuadra
specifico pa estadonan di yama Public Value Model pa tambe. “Mi ta bay midi e ba-
isla chikito. evalua su datonan“cu final- lor publico agrega cu organi-
mente ta e punto principal sacionnan civil ta genera den
Esaki ta parti di e investiga- di e investigacion.” Su con- e sectornan. Despues mi ta
cion doctoral ‘Crea balor clusion inicial sinembargo bay haci un haci un analisis
for di abou (Creating Val- tabata cu e modelo aki, de- di e rednan. Mi ta bay pone
ues from the ground up)’ di saroya pa paisnan desaroya e organisacionnan riba mapa,
Thaïs Franken, MSc, lector/ manera Merca y Hulanda no mira ken ta traha cu ken y di
docente na Facultad di Arte ta traha den contexto di so- con algun no ta traha cu otro.
y Ciencia (FAS) na Universi- ciedad di isla chikito. “Nos Asina lo determina oportuni-
dad di Aruba. ta usa hopi maneho cu ta dadnan y cua ta e buraconan
aplicabel den paisnan grandi den e funcionamento.”
Tabata na 2021 cu Franken y desaroya manera Hulanda,
a dicidi e kier busca con- riba gobernacion, adminis- E ultimo fase di e inves-
testa riba con sociedad civil tracion publico. Mayoria di tigacion ta pa analisa e lider-
(maatschappelijkmidden- e teorianan aki cu ta diseña azgo den e organisacionnan
veld) por ta mas envolvi pa e ‘global north’ no ta traha pa mira ki tipo di herment
den gobernacion di Aruba pa paisnan di isla chikito, co- mester pa nan por real-
y con nan por ta mas visi- munidadnan chikito, unda mente co-crea hunto cu
bel pa asina nan trabou por e dinamica di poder ta dife- Gobierno“pasobra locual kier
keda traduci den maneho y rente, e relacionnan entre ta pa organisacionnan civil ta
implementacion.“Hopi bi- sociedad y Gobierno ta hopi realmente envolvi y tin un
aha por tende di e grupo cu mas cerca,” Franken a splica. papel grandi pa hunga den
‘no ta tende di nos, no ta en- Ta mira tambe cu e influencia maneho di Aruba. Pero pa
volvi nos, no ta scucha nos y di exterior ta haci cu e comu- nan por haci esaki, y haya e
no ta sigui nos recomenda- nidadnan chikito aki ta hopi espacio nan mes, nos mester
cionnan.’” Franken a bisa. mas vulnerable. sa con pa crea den conhun-
nos ta mirando tambe cu ho- to, y esey ta rekeri liderazgo
Su investigacion ta pa haya E otro sector ta bienestar, bennan no ta mucho interesa “Nos ta copia modelonan di cu ta facilita e proceso. Loke
un miho bista con organisa- unda e ta analisa organisa- pa traha den e sector ey, nan Hulanda y nan no ta funciona nos kier finalmente ta pa e
cionnan den comunidad por cionnan social cu ta traha riba no ta studiando pa traha den pa nos comunidad. Locual mi organisacionnan aki no sola-
crea balor y kico e balor agre- derecho y proteccion di hen- hospitalidad. Nan ta mas den a haci, ta pa mira kico mester mente por sinti nan mes scu-
ga aki ta. de muhe y hoben. “Temanan e sector di creatividad, data, cambia den e modelo pa por cha, pero sigur participa den
di violencia domestico por tecnologia di data,” el a spli- contextualisa e realidad di un maneho di nos pais,” Franken
E academico a scohe pa com- ehempel cu ta impacta hen- ca. “Sinembargo, na Aruba pais di isla chikito.” a splica.
para dos modelo di goberna- de muhe y hobennan, pero nos no ta trahando riba un
cion cu otro, pa determina tambe con durante decadan- economia cu ta brinda posi-
cu a factor ta hunga un papel an nucleo di famia a cambia bilidad pa empresaria den e
den efectividad di sociedad hopi; influencia di afo riba sector di data y tecnologia.”
civil. Asina e ta investigando norma y balor; mas hende Su obhetivo ta pa sa con or-
e realidad di Boneiro cu tin muhe trahando; mayornan ganisacionnan cultural ta op-
dos capa di gobernacion y cu tin cu traha mas trabou, cu era den e sector aki y kico ta
Aruba, cu tin un. “Mi kier consecuencia cu tin menos e balor agrega di nan trabou.
wak si diferencia di sistema tempo pa yiunan. Ademas, di E interesante di e investiga-
di gobernacion ta impacta or- un situacion economico cu ta cion te cu awor ta bisto cu
ganisacionnan civil, nan fun- produci mas tension na cas algun sector ta mas exitoso
cionamento y e balor cu nan cu ta hisa risico pa violencia cu otro. E meta como tal ta
ta crea.” domestico.” pa saca afo con un organisa-
cion ta funciona miho, cua ta
Tres sector E di tres sector ta cultura, cu e factornan, por ehempel co-
Banda di esey, Franken ta ta specialidad di e investiga- laboracion cu Hulanda, of si
comparando diferente sec- do. Franken a haya su Mae- e tin di haber cu fondo. “Kico
tor di sociedad civil, manera stria riba e tema di cultura. ta haci cu un organisacion
esun di salud cu enfoke riba “Mi kier investiga e potencial por funciona miho cu otro y
cuido di adulto mayor, un di mas profundo ainda. Eco- tin mas fondo.”
e problemanan mas grandi na nomicamente mi sa cu nos
Boneiro y ta birando uno se- mercado laboral ta enfocando Basa riba su investigacion te
rio na Aruba tambe. hopi riba hospitalidad, pero cu awor, e ta hopi bisto cu e
sector di cuido ta miho or-
ganisa cu e otro dos sector-
nan. E ta esun mas fuerte, e
tin mas fondo y esun cu ta
ricibi mas atencion. Aki ta
mira e diferencia tambe entre
Boneiro y Aruba. “Hulanda
ta inverti hopi placa den cui-

