Page 4 - HOH
P. 4

2      LOCAL                                                  AWEMainta                                             Diamars, 5 Augustus 2025




        Internet ta siñando nos yiunan tocante sexo





                                                             Esey ta un problema




       E muchanan di awe na Aruba ta creci-
       endo den un mundo hopi diferente for di

       loke mayoria mayor y docente a expe-
       riencia. Cu smartphone den nan man y
       acceso constante na rednan social, nan
       ta wordo exponi na contenido sexual—

       hopi  biaha  grafico  of  engañoso—na
       un edad hopi mas jong cu hopi hende
       ta  realisa. Awe, internet a  bira  un di
       e fuentenan principal di  “educacion

       sexual” pa hopi mucha,  y  esey  ta un
       problema serio.


       For di trend di TikTok te na meme expli-

       cito, pornografia online, y mensahenan
       priva  di  hende  straño,  nos  yiunan  ta
       nabegando un  tereno  digital yen  di
       peliger. Hopi ta mira cos prome cu nan

       por compronde kico nan ta wak. Y sin
       guia corecto, nan ta keda nan so pa
       purba  compronde  tur  cos—siñando
       tocante sexo for di influencer, comen-

       tario riba YouTube, of amigonan cu ta
       mesun confundi.                                  cu hoben den un manera cla, respet-               cion:
                                                        uoso, y culturalmente sensitivo.                  • Haci educacion  sexual un materia
       Esaki  no ta djis  incomodo—e ta peli-                                                             obligatorio na scol, no algo opcional.

       groso. E ta habri porta pa malinfor-             Enbes di laga muchanan siña tocante               • Uza e experticio di Famia Planea pa
       macion,      comportacion        peligroso,      sexo online, Famia Planea ta duna nan e           train docente y guia mayor.
       problema  cu  imagen  di curpa, y                hermentnan pa compronde nan curpa,                • Cuminsa  trempan,  preferiblemente
       angustia emocional. Pior ainda, algun            pone limite, pidi ayudo, y nabega rela-           entre edad di 11 y 13 aña, prome cu

       hoben ta sinti presion pa manda potret           cionnan  na un manera sigur. Nan ta               malinformacion cria raiz.
       explicito of participa  den comporta-            siña  tocante  consentimento,  salud              • Papia habri tocante menasanan
       cion riesgoso sin conoce nan derecho,            emocional,  siguridad  digital (manera            online, incluyendo sexting, grooming, y
       limite, of con pa proteha nan mes.               e peligernan di sexting), y con pa                pornografia.

                                                        reconoce  situacionnan cu no ta salu-
       E solucion? Miho educacion sexual,               dabel.                                            Nos no por proteha nos yiunan di tur
       honesto y  apropia pa nan  edad—                                                                   mensahe cu nan lo mira online—pero
       cuminsando for di trempan y guia pa              Mayornan y docentenan no mester haci              nos por prepara nan pa sa con pa deal

       expertonan di confiansa manera Famia             esaki nan so. Famia Planea ta percura             cu  ne. Miho educacion  sexual  no  ta
       Planea Aruba.                                    pa tur cos, for di material pa den klas           algo “bon pa tin” mas. E ta un defensa
                                                        te na guia pa combersacion, haciendo              contra un menasa creciente.
       Famia Planea tin mas cu 50 aña trah-             e trabou mas facil pa  adultonan por

       ando pa promove salud sexual y pater-            apoya  hobennan  durante  e  añanan               Laga nos duna hubentud di Aruba e
       nidad  responsabel na Aruba.  Nan ta             dificil  aki.  Nan  ta  yuda  scolnan  traha      facts corecto, e confiansa pa bisa no,
       ofrece workshop na scol, training pa             programanan personalisa cu ta pas cu              y e siguridad cu nan merece. Cu Famia
       docente, recurso pa  mayor, y hasta              e idioma y cultura di Aruba.                      Planea como guia, nos scolnan y fami-

       un servicio anonimo via red social cu                                                              anan tin tur loke nan mester pa logra
       yama “Ban Chat”. Nan sa con pa papia             Aki ta con Aruba por mehora e situa-              esaki.
   1   2   3   4   5   6   7   8   9