Page 4 - HOH
P. 4
2 LOCAL AWEMainta Diamars, 5 Augustus 2025
Internet ta siñando nos yiunan tocante sexo
Esey ta un problema
E muchanan di awe na Aruba ta creci-
endo den un mundo hopi diferente for di
loke mayoria mayor y docente a expe-
riencia. Cu smartphone den nan man y
acceso constante na rednan social, nan
ta wordo exponi na contenido sexual—
hopi biaha grafico of engañoso—na
un edad hopi mas jong cu hopi hende
ta realisa. Awe, internet a bira un di
e fuentenan principal di “educacion
sexual” pa hopi mucha, y esey ta un
problema serio.
For di trend di TikTok te na meme expli-
cito, pornografia online, y mensahenan
priva di hende straño, nos yiunan ta
nabegando un tereno digital yen di
peliger. Hopi ta mira cos prome cu nan
por compronde kico nan ta wak. Y sin
guia corecto, nan ta keda nan so pa
purba compronde tur cos—siñando
tocante sexo for di influencer, comen-
tario riba YouTube, of amigonan cu ta
mesun confundi. cu hoben den un manera cla, respet- cion:
uoso, y culturalmente sensitivo. • Haci educacion sexual un materia
Esaki no ta djis incomodo—e ta peli- obligatorio na scol, no algo opcional.
groso. E ta habri porta pa malinfor- Enbes di laga muchanan siña tocante • Uza e experticio di Famia Planea pa
macion, comportacion peligroso, sexo online, Famia Planea ta duna nan e train docente y guia mayor.
problema cu imagen di curpa, y hermentnan pa compronde nan curpa, • Cuminsa trempan, preferiblemente
angustia emocional. Pior ainda, algun pone limite, pidi ayudo, y nabega rela- entre edad di 11 y 13 aña, prome cu
hoben ta sinti presion pa manda potret cionnan na un manera sigur. Nan ta malinformacion cria raiz.
explicito of participa den comporta- siña tocante consentimento, salud • Papia habri tocante menasanan
cion riesgoso sin conoce nan derecho, emocional, siguridad digital (manera online, incluyendo sexting, grooming, y
limite, of con pa proteha nan mes. e peligernan di sexting), y con pa pornografia.
reconoce situacionnan cu no ta salu-
E solucion? Miho educacion sexual, dabel. Nos no por proteha nos yiunan di tur
honesto y apropia pa nan edad— mensahe cu nan lo mira online—pero
cuminsando for di trempan y guia pa Mayornan y docentenan no mester haci nos por prepara nan pa sa con pa deal
expertonan di confiansa manera Famia esaki nan so. Famia Planea ta percura cu ne. Miho educacion sexual no ta
Planea Aruba. pa tur cos, for di material pa den klas algo “bon pa tin” mas. E ta un defensa
te na guia pa combersacion, haciendo contra un menasa creciente.
Famia Planea tin mas cu 50 aña trah- e trabou mas facil pa adultonan por
ando pa promove salud sexual y pater- apoya hobennan durante e añanan Laga nos duna hubentud di Aruba e
nidad responsabel na Aruba. Nan ta dificil aki. Nan ta yuda scolnan traha facts corecto, e confiansa pa bisa no,
ofrece workshop na scol, training pa programanan personalisa cu ta pas cu y e siguridad cu nan merece. Cu Famia
docente, recurso pa mayor, y hasta e idioma y cultura di Aruba. Planea como guia, nos scolnan y fami-
un servicio anonimo via red social cu anan tin tur loke nan mester pa logra
yama “Ban Chat”. Nan sa con pa papia Aki ta con Aruba por mehora e situa- esaki.

