Page 489 - ธรรมปฏิบัติ 1
P. 489
471
ที่ชัดเจน สังเกต ทุกครั้งเมื่อเรามีเจตนาที่จะดู ที่จะรู้ หรือสังเกตอาการให้ ละเอียด หรือให้แยบคายมากขึ้น ใส่ใจมากขึ้น กาลังของสติและสมาธิเรา ก็เพิ่มขึ้นเอง การที่กาลังของสติและสมาธิเพิ่มขึ้นก็จะทาให้สภาวะเปลี่ยนไป อาการเกิดดับที่เคยเห็นก็เปลี่ยนไป อาจจะต่างไปจากเดิม เร็วบ้าง ช้าบ้าง นาน ๆ เปลี่ยนทีบ้าง หรือเปลี่ยนอย่างต่อเนื่องบ้าง ก็อาจจะเป็นไปได้
เพราะฉะนั้น เราต้องสังเกตว่า แต่ละขณะที่ตามรู้อาการเกิดดับ ของอารมณ์ต่าง ๆ เขาเป็นไปในลักษณะอย่างไร ? ความก้าวหน้าของสภาว ธรรมที่เกิดขึ้น จะมี ๒ อย่างเป็นตัวบอกก็คือ สภาพจิตของเราเอง เขาเรียก “สภาพจิตโดยรวม” ว่าเปลี่ยนไปอย่างไร ? อีกอย่างหนึ่งก็คือ “ลักษณะของ อาการเกิดดับ” ของรูปนาม ของอารมณ์ต่าง ๆ ที่เรากาหนดรู้ ที่ปรากฏให้ เราได้เห็น ได้ยิน ได้รับรู้อยู่ เขาเปลี่ยนไปต่างจากเดิมอย่างไร ? อายุอารมณ์ สั้นลงเรื่อย ๆ หรือว่ายาวมากขึ้น ตั้งอยู่ได้นานขึ้น ?
ถ้าอายุอารมณ์สั้นลง ก็สังเกตดูสภาพจิตโดยรวมเป็นอย่างไร ? นั่น คือสิ่งที่เราต้องสังเกต สังเกตแบบนี้เราจะเห็นว่าสภาพจิตโดยรวม โดยทั่วไป ต่างจากเดิมอย่างไร ? ดีอย่างไร ? เวลาเราเจาะสภาวะ รู้อาการเกิดดับ เราเห็นลักษณะอาการเกิดดับเขาเปลี่ยนอย่างไร ? อันนี้ล้วนแล้วต้องมี เจตนา ต้องเจตนาที่จะรู้ ถ้าเราไม่มีเจตนาหรือไม่ใส่ใจที่จะสังเกต ก็จะไม่ เห็น ถ้าเรามองข้าม ๆ หรือรับรู้แบบผ่าน ๆ ไป ก็จะไม่เห็นชัดว่า แต่ละขณะ อาการเกิดดับที่ปรากฏขึ้นมาแล้วดับไป มีลักษณะอย่างไร ? ต่างจากเดิม อย่างไร ?
แล้วถ้าเราเห็นว่าอาการเกิดดับนั้นยังคงเดิม เหมือนเดิม ผิดไหม ? ไม่ผิด เพียงแต่ว่าให้เพิ่มการสังเกตมากขึ้นอีก ใส่ใจมากขึ้นอีกว่า ทาไมอาการ นั้นถึงอยู่เหมือนเดิม ? วิธีสังเกต ดูสภาพจิตเรา สภาพจิตเราเป็นอย่างไร ? มีกาลังเท่าเดิม หรือว่ามีกาลังน้อยลง ? ถ้าสภาพจิตเรามีกาลังน้อยลง หรือ ความรู้สึกเรามีกาลังน้อยลง อาการเกิดดับที่ปรากฏขึ้นมา เขาก็จะเปลี่ยนไป
