Page 374 - BUKU III BAHASA JAWA

LAMPIRAN 1

BAHAN AJAR

LAMPIRAN-LAMPIRAN MODUL AJAR KELAS X FASE E

MATERI TEMBANG MACAPAT
LAMPIRAN 1 (BAHAN AJAR)

Laras Gamelan

Macapat iku dhasare lugu, cak-cakane nengenake rasa, surasaning tembung kang kacetha ing gatra tembang.
Mula saka iku, pamedho ng tembung kudu cetha lan nggatekake wutuhing tembung kang mengku surasa
utawa makna kang kamot ing tembang. Sadurunge nembang perlu dierteni lelagon supaya endah lan kepenak
dirungokake manawa leres lan laras. Lire, diarani leres manawa tembange cocog ing panganggone pendidik
gatra, pendidik wilangan, lan pendidik lagune. Dene diarani laras manawa anggone nglagokake trep lan
jumbuh karo laras (notasi) gamelan Jawa.
Laras yaiku rasa thinthingane swara cendhak ngan swara dhuwur. Miturut Padmosokotjo, laras iku swara
kang tumata kanthi gumathok. Karepe gumathok mungguhe rika ng kedhere ing daleni wektu kang tartamtu
(saben sekon), gumathok mungguhing dhuwure. Kanggo nggampangake pasinaon nembang peprincene laras
iku ditengeni nganggo angka kaya mangkene:
Laras Slendro Laras Pelog
1 = laras barang; unine ji
2 = laras gulu ; unine ro
3 = laras dhadha; unine lu
5 = laras lima; unine ma
6 = laras nem; unine nem

1 = laras panunggul (bem); unine ji
2 = laras gulu ; unine ro
3 = laras dhadha; unine lu
4 = laras pelog; unine pat
5 = laras lima; unine ma
6 = laras nem; unine nem
7 = laras barang; unine pi

1) Laras Slendro
Laras slendro dumadi saka:
a. Pathet nem, mawa dhasaring swara laras gulu
b. Pathet sanga, mawa dhedhasaring swara laras lima
c. Pathet manyura, mawa dhedhasaring swara laras nem
2) Laras Pelog
Laras Pelog dumadi saka:

14