Page 567 - BUKU III BAHASA JAWA

LAMPIRAN 1

BAHAN AJAR

LAMPIRAN-LAMPIRAN MODUL AJAR AKELAS X FASE E

MATERI TEMBANG MACAPAT
SMAN 2 LAMONGAN TH 2022-2023

LAMPIRAN 1 (BAHAN AJAR)

Laras Gamelan

Macapat iku dhasare lugu, cak-cakane nengenake rasa, surasaning tembung kang kacetha ing gatra
tembang. Mula saka iku, pamedhoting tembung kudu cetha lan nggatekake wutuhing tembung kang
mengku surasa utawa makna kang kamot ing tembang. Sadurunge nembang perlu dierteni lelagon supaya
endah lan kepenak dirungokake manawa leres lan laras. Lire, diarani leres manawa tembange cocog ing
panganggone pendidik gatra, pendidik wilangan, lan pendidik lagune. Dene diarani laras manawa anggone
nglagokake trep lan jumbuh karo titi laras (notasi) gamelan Jawa.
Laras yaiku rasa thinthingane swara cendhak nganti swara dhuwur. Miturut Padmosokotjo, laras iku swara
kang tumata kanthi gumathok. Karepe gumathok mungguhe rikating kedhere ing daleni wektu kang
tartamtu (saben sekon), gumathok mungguhing dhuwure. Kanggo nggampangake pasinaon nembang
peprincene laras iku ditengeni nganggo angka kaya mangkene:
Laras Slendro Laras Pelog
1 = laras barang; unine ji
2 = laras gulu ; unine ro
3 = laras dhadha; unine lu
5 = laras lima; unine ma
6 = laras nem; unine nem

1 = laras panunggul (bem); unine ji
2 = laras gulu ; unine ro
3 = laras dhadha; unine lu
4 = laras pelog; unine pat
5 = laras lima; unine ma
6 = laras nem; unine nem
7 = laras barang; unine pi

1) Laras Slendro
Laras slendro dumadi saka:
a. Pathet nem, mawa dhasaring swara laras gulu
b. Pathet sanga, mawa dhedhasaring swara laras lima
c. Pathet manyura, mawa dhedhasaring swara laras nem
2) Laras Pelog
Laras Pelog dumadi saka:

15