Page 97 - 8.SINIF ÇIKTIYA HAZIRLIK

Kuvvet :Duran bir cismi hareket ettiren, hareket halindeki bir cismin süratini arttırabilen, yavaşlatabilen

ya da durdurabilen, cismin şeklini ve hareket yönünü değiştirebilen etkiye kuvvet denir. Kuvvet aynı zaman-

da uygulandığı cisimlerin şeklini değiştiren etkiye de sahiptir.

Bir cisme kuvvet uygulandığında, cisim kuvvet yönünde hareket ediyorsa iş yapılmış demektir. Bir işin
yapılabilmesi için enerjiye ihtiyaç vardır. Dolayısıyla iş yapabilme yeteneğine enerji denir. Enerjinin birimi Jo-

ule(J)’dür. Mühendislik anlamında tasarlanan bir çok fikrin temelinde kuvvet dikkate alınır..

Örneğin: mühendislik açısından bir araba tasarladınız . Bu ara-

banın içine dört yolcu bindiği halde araba yol almadığı müddetçe iş
yapılmış sayılmaz. İhtiyaç duyulan enerjiyi benzinden sağlayan motor

arabayı hareket ettirir. Motor arabanın yol alması için ihtiyaç duyulan

kuvveti sağlar. Böylece arabanın yol alması sonucu iş yapılmış olur.

Sürtünme kuvveti : Birbirine temas eden yüzeylerin harekete karşı gösterdiği dirençtir. Sürtünme kuvveti

hareket yönüne daima zıttır. Cisimlerin hareketini yavaşlatır. Sürtünme kuvveti cisimleri hareket ettirmez. Sür-
tünen yüzeyler ısınır ve zamanla aşınır.

Örneğin: Hareket halindeki bir aracın tekerlekleri yol sürtünmesine maruz

kalır. Bu da aracın hızını azaltarak kinetik enerjinin ısı enerjisine dönüşmesine se-

bep olur. Mühendisler üretim esnasında kullanılan makineler tasarlarlar. Makine
hareketini sağlayan çarklar sürtünme etkisi ile ısınır ve zamanla işlevini yitirmeye

başlar. Gres yağı ile sürtünme kuvveti azaltılarak , çarkların daha uzun süre daya-

nımı sağlanır.

Eylemsizlik :Bir cisme dışardan bir kuvvet etki etmedikçe , cisim durağan ise durağan kalmaya , hare-

ket halinde ise sabit hızda hareketini sürdürmeye devam eder. Buna Newton’un birinci hareket yasası yani
eylemsizlik yasası denir.

Örneğin; mermer taş bloğu taşıyan bir kamyon ani fren yaptığı za-

man kamyon durmaya başlarken . Eylemsizlik gereği kamyona sabitlenme-
yen taş blok öne doğru hareket eder. Yolculuk esnasında bir aracın ani fren

yapması ile yolcunun ileriye doğru gitmesi de eylemsizlik yasasının bir sonu-

cudur. Tasarımcılar bu sebeple mühendislik açısından araçlarda emniyet

kemerini icat etmişlerdir.

97