Page 98 - 8.SINIF ÇIKTIYA HAZIRLIK

Sürat: Bir cismin birim zamanda aldığı yola sürat denir. Sürat ve hız kavramları aynı değildir. Sürati he-

sap edebilmek için alınan yolu ve geçen zamanı bilmek gerekir. Ölçülen her büyüklüğün mutlaka bir birimle

belirtilmesi gerekir. Zaman birimi saniye (s), dakika (dk), saat (h) olarak ifade edilir.

Eğer sürat hesaplanırken verilen değerler farklı birimlerden ise uzunluk ve zaman çevirimleri yapılır.

Mühendislik, ulaşım araçlarının hızlı, güvenli ve konforlu tasarlanması ile

ilgilenmiştir. Örneğin, sesten daha hızlı uçan uçaklar , maglev treni gibi tasarım-

lar mühendislik sayesinde günümüzde kullanılan araçlardır. Geleceğin ulaşım

araçlarının ışık hızında yol alabilmesi için mühendisler ve tasarımcılar çalışmala-

rına devam etmektedir. Aşağıdaki örneği inceleyerek sürati analiz edelim.

İvme : Hızın değiştiği herhangi bir süreci ivme olarak adlandırırız. Hız, sürat ve yönü içerdiğinden, ivme

kazanmanın iki yolu vardır: sürati veya yönü değiştirmek (veya her ikisini değiştirmek). Eğer sürat ve yön de-

ğişmiyorsa bu durumda ivme kazanmış olunmaz.

Örneğin; Düz bir çizgi boyunca 900 km /saat sabit hızla hareket eden

bir jet uçağının çok hızlı hareket ediyor olsa da ivmesi sıfırdır; çünkü hız de-

ğişmemektedir. Jet yerde iken hızını artırıp havalandığında veya yere inip hızlı

şekilde durduğunda, yavaşlıyor olduğundan ivmesi olacaktır.

Bir arabada gaza veya frene basarak ivme kazanabilirsiniz, bunların ikisi de

süratinizde bir değişikliğe yol açar.

Momentum: Bir cismin hızının kütlesi ile çarpımıdır. Hafif bir cisme belirli bir kuvvet uygularsak kolayca

hareket eder, aynı şiddetteki kuvveti ağır bir cisme uygularsak daha yavaş hareket edecektir. Hızlı hareket

eden cismi durdurmak, yavaş hareket eden bir cismi durdurmaktan daha zordur.

Örneğin: Araba rampadan aşağı yol aldıkça, hızı ve momentumu

artar. Araba hareket ve hızını koruyacaktır. Bu hızından dolayı arabanın bir

kuvvete sahip olacağı anlamına gelir. Önündeki bir nesneye çarpana ka-

dar kuvvetini artıracaktır. Çarptığı nesneye bu yönde kuvvet uygulayacaktır.

Araçların Tasarımına Etki Eden Aerodinamik Kavramını Araştırabilirsin.

98