Page 25 - sách 70 năm

đã chðn đánh mċt toán lýnh đi tuæn tiúu, bít sĈng toàn bċ
mċt tiùu đċi, diût mċt tön tay sai, thu toàn bċ vď khý.
Nëm 1895, Ě Giang Tri÷u (Đäi CđĘng), cuċc nĉi dêy cĎa
nĆng dån do Tuæn VđĘng khĚi xđęng và chþ huy, đđĜc nhån
dån trong tĉng Đäi BĈi cĉ vď và Ďng hċ.
Trong cuċc kháng chiøn chĈng thĖc dån Pháp xåm lđĜc,
các cuċc đçu tranh Ě Ứng Hāa tuy quy mĆ khĆng lęn, thĘi
gian tćn täi khĆng dài nhđng đã biùu thĀ tinh thæn chiøn đçu

bçt khuçt cĎa nhån dån, gåy nhi÷u khĂ khën cho cuċc bünh
đĀnh cĎa thĖc dån Pháp. Chýnh quy÷n thĖc dån Ě Hà ĐĆng
khi çy phâi thĒa nhên: Nhĕng cuċc kháng chiøn trön là
“nghiöm trąng”, “nhĕng sĖ kiûn chýnh trĀ đáng phâi quan
tåm”. Nhĕng cuċc nĉi dêy đĂ mang đêm tinh thæn “giðc đøn
nhà tró già đ÷u đánh”, tĆ đêm thöm nòt đõp truy÷n thĈng
quö hđėng.
Phong trào Cæn Vđėng chĈng thĖc dån Pháp cuĈi thø kğ
XIX vĒa dēt, nhån dån Ứng Hāa läi nhanh chĂng hoà nhĀp

vęi phong trào yöu nđęc cĂ khuynh hđęng canh tån vào
nhĕng nëm đæu cĎa thø kğ XX do các nhà nho yöu nđęc tiøn
bċ khĚi xđęng. ĐĂ là phong trào ĐĆng du, ĐĆng Kinh nghÿa
thĐc, phong trào Duy tån và Viût Nam Quang PhĐc hċi. Các
phong trào yöu nđęc trön đã ânh hđĚng såu síc và mänh mô
tęi các nhà nho tiøn bċ và các tæng lęp nhån dån Ứng Hāa.
Tđ tđĚng canh tån dån chĎ ânh hđĚng khá đêm trong tæng
lęp nho sÿ Ě Liön Bät, Vån Đünh, TĔ Dđėng.
Tiöu biùu nhçt cho lućng tđ tđĚng yöu nđęc męi này là
chý sÿ Nguyún ThđĜng Hi÷n, ngđĘi làng Liön Bät, tĉng Xà
Cæu. Sinh ra trong mċt gia đünh khoa bâng, Nguyún ThđĜng

Hi÷n sęm tĒ bă quan điùm nho giáo lĊi thĘi, cĉ vď viûc duy
tån, tĒ bă lêp trđĘng quån chĎ, theo khuynh hđęng dån chĎ.
Lāng yöu nđęc nhiût thành là đċng lĖc cĎa sĖ chuyùn biøn tđ
25